عباس محفوظی
آیت‌الله محفوظی گیلانی، از علمای حوزه علمیه قم، فقیه، سیاستمدار، عضو مجلس خبرگان، جامعه مدرسین، شورای عالی حوزه علمیه قم، شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس شورای استفتاء و از شاگردان امام خمینی بود که در روز سه‌شنبه 20 شهریورماه سال 1403 ش، برابر با 6 ربیع‌الاول سال 1446 ق، در قم درگذشت.
| عباس محفوظی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | عباس محفوظی گیلانی |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1307 ش، ۱۹۲۹ م، ۱۳۴۷ ق |
| محل تولد | شهرستان رودسر |
| سال درگذشت | 1403 ش، ۲۰۲۵ م، ۱۴۴۶ ق |
| روز درگذشت | 20 شهریور |
| محل درگذشت | قم |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| فعالیت‌ها |
|
| وبگاه | پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله حاج شیخ عباس محفوظی دامت برکاته |
زندگی‌نامه
آیت الله عباس محفوظی در سال ۱۳۰۷ هجری شمس در یکی از روستاهای شهرستان رودسر و در میان خانواده‌ای مذهبی و دوستدار خاندان پاک پیامبر (صلی‌الله علیه وآله) در شب ولادت حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) متولد شد. پدرش پیشه کشاورزی داشت و گاه نیز به تجارت می‌پرداخت.
تحصیلات
آیت‌الله محفوظی دروس دوره ابتدایی را در رودسر به پایان برد و سپس به دبیرستان رفت. امّا حدود یک سال بعد به سبب اشتیاق فراوان به تحصیل دروس دینی، به حوزه علمیه رودسر وارد شد. حوزه علمیه رودسر در آن روزگار رونق چندانی نداشت و استبداد رضا‌خانی باعث شده بود که مردم کمتر به تحصیل علوم دینی رو آورند. استاد محفوظی پس از حدود ۲ سال اقامت در حوزه علمیه رودسر به این نتیجه رسید که برای یافتن استادانی بهتر و شرایط تحصیلی مناسب‌تر به قم آید. این در حالی بود که دروس دوره مقدمات تا سیوطی را در حوزه رودسر به پایان رسانیده بود. با ورود به حوزه علمیه قم، به محضر استادان مبرز و صاحب نام آن دیار مشرف شد و در زمانی کوتاه دروس مقدمات و سطح را به پایان برد و به درس خارج علمای بنام آن روزگار همچون آیت‌الله العظمی بروجردی و امام خمینی راه یافت. او مدتی نیز برای تحصیل به نجف اشرف رفت. قصد او برای این سفر، آشنایی با سبک تدریس علمای آن دیار و سنجش شرایط تحصیل بود؛ امّا پس از بازگشت با مخالفت خانواده رو به رو شد و از سفر به نجف منصرف شد.
استادان
آیت‌الله عباس محفوظی در سالیان تحصیل خود، محضر استادان بسیار را درک کرد. تنها استاد او در حوزه علمیه رودسر آقاسید هادی روحانی بود که دروس مقدمات تا سیوطی را نزد او به پایان برد. با ورود به قم در سال ۱۳۲۴ به درس استادانی همچون آقامیرزا علی راسخی، آقا شیخ حسین زرندی و آقا شیخ نعمت‌الله صالحی رفت و مطول را نزد آیت‌الله مشکینی و شرح لمعه را نزد آیت‌الله صدوقی، آقا سید محمد حسین درچه‌ای و شهید آیت‌الله بهشتی و آیت‌الله منتظری آموخت. برای فراگیری رسائل به نزد آقا شیخ عبدالجواد اصفهانی رفت و مکاسب را نزد مرحوم شیخ مرتضی حائری و مرحوم مجاهدی تبریزی فرا گرفت. استاد او در کفایه، مرحوم سلطانی طباطبایی بود. او با اتمام دوره سطح به دروس خارج آیت‌الله العظمی بروجردی، آیت‌الله العظمی امام خمینی، میرزا هاشم آملی، آیت‌الله محقق داماد، آیت‌الله گلپایگانی، آیت‌الله عباسعلی شاهرودی رفت و از محضر آن بزرگواران بهره‌های بسیار برد. امّا استاد اصلی او در فقه و اصول، امام خمینی(ره) بود. او در بخش حکمت نیز از محضر علامه طباطبایی(ره) بهره‌مند شد شرح منظومه حکمت را نیز از آیة‌الله منتظری آموخت. او در درسهای اخلاق استادان خود نیز حاضر می‌شد.
فعالیت‌های فرهنگی
آیت‌الله عباس محفوظی، تلاش‌های فرهنگی بسیاری را به انجام رسانده است. او که از نخستین سال‌های تحصیل به تدریس می‌پرداخته، بارها و بارها کتب دوره مقدمات و سطح را به طلاب مستعدّ و فضلای بسیاری درس داده است؛ و سال‌هاست که به تدریس خارج فقه می‌پردازد و طلاب بسیاری را از درس و اخلاق خود بهره‌مند می‌سازد.[۱].
آثار علمی
- عرفان و عبادت
- اندیشه‌های بنیادین در علم اخلاق
- اخلاق اسلامی
- ولایت فقیه
- رساله توضیح المسائل
- امام حسین(ع) و عاشورا
- جوان و اصول عقاید
- سلوک کعبه
- احکام دختران و بانوان: مطابق با فتاوایش
- رسالة فی نجاسه الکافر و طهارته
- کتاب الحج[۲]
فعالیت‌های آموزشی
آیت‌الله محفوظی در تدریس علوم عقلی و کتب فلسفی، از جمله شرح منظومه سبزواری و درس خارج در حوزه علمیه قم از اساتید مشهور بود.
فعالیت‌های سیاسی
آیت‌الله محفوظی در کنار تحصیل و تدریس، همواره از مبارزه بر ضد رژیم پهلوی باز نمانده است و ضمن شرکت در جلسات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، زیر بسیاری از اعلامیه‌های افشاگرانۀ آن مرکز را امضا کرده است. او در رژیم گذشته بارها مورد تعقیب، بازجویی و تبعید قرار گرفته است و با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در سال١٣۵٧ نیز همواره مدافع و یار امام(ره) و رهبر معظم انقلاب بوده است[۳].
سوابق اجرایی
- عضویت در مجلس خبرگان؛
- جامعه مدرسین؛
- شورای عالی حوزه علمیه قم؛
- شورای عالی انقلاب فرهنگی؛
- در زمان حیات محمدتقی بهجت رئیس شورای استفتاء[۴].
حکم انتصاب نمایندگان رهبرى در دانشگاه‌هاى سراسر کشور
بسم الله الرّحمن الرّحیم
حضرات آیات و حجج اسلام، آقایان حاج شیخ محمّد محمّدی‌گیلانى و حاج شیخ احمد جنّتى و حاج شیخ عبّاس محفوظى (دامت تأییداتهم)
اهمیت دانشگاه و نقش دانشگاهیان در نظام جمهورى اسلامى و براى آینده‌ی آن، از جمله امورى است که مدیران کشور و مخصوصاً متصدّیان امور فرهنگى نباید لحظه‌اى نسبت به آن غفلت ورزند. امام فقید و عظیم‌الشّأن ما در ده‌ها سند مکتوب و توصیه‌ی شفاهى مضبوط، این مهم را گوشزد و نسبت به آن تأکید فرموده‌اند.دانشگاه ما اگر اسلامى باشد، خواهد توانست بار علمى و ادارى جامعه را در جهت استقلال و آزادى و سربلندى کشور بر دوش بکشد و پایه‌اى براى رشد و تعالى علمى و سیاسى در آینده باشد؛ و اگر اسلامى نباشد، به همان بلیّه‌اى دچار خواهد شد که در ده‌ها سال حاکمیّت رژیم گذشته، به آن مبتلا شده بود: سقوط علمى و اخلاقى و ناتوانى از برآوردن نیازهاى ملّتى که اراده کرده است عقب‌ماندگى و ضعفى را که بر او تحمیل شده است، با عزم و ایمان انقلابى خود جبران کند.
شک نیست که رابطه‌ی دانشگاه با علماى دینى که معلّمان دین و اخلاق و امناى معارف اسلامى میباشند، تأثیر شایسته‌اى در صلاح دانشگاه و سمت‌گیرى اسلامى و رشد معنوى آن خواهد داشت؛ و این چیزى است که براى آینده‌ی کشور و نظام جمهورى اسلامى داراى اهمّیّتى حیاتى است. از این رو حضرات آقایان محترم را به‌عنوان نمایندگان خود در دانشگاه‌هاى سراسر کشور معیّن میکنم تا با تشکیل شبکه‌اى متین و کارآمد از فضلاى روحانى و حضور مستمر و توأم با نظارت و برنامه‌ریزى آنان در دانشگاه‌ها، روند اسلامى کردن دانشگاه را سرعت بخشید. حضور آقایان در دانشگاه‌ها، متکفّل تبیین اسلام و رفع اشکالات فکرى و سدّ راه انحرافات و کج‌اندیشی‌ها و کج‌رَوی‌ها در امور اسلامى و جلوه‌گر ساختن ارزشهاى والاى اسلام ناب محمّدى (صلّى الله علیه و آله) است که با بهره‌گیرى از انواع وسایل و ابزارهاى معمول و نیز شرکت مؤثّر در گروه‌هاى معارف اسلامىِ دانشگاه‌ها باید تحقّق پذیرد. بدیهى است مسئولان امور دانشگاه‌ها همه‌گونه همکارى و هماهنگى را با آقایان خواهند داشت و هر نوع پشتیبانى لازم را از آنان خواهند کرد.
لازم است حضرات آقایان محترم کلّیّه‌ی خطوط اساسى و چگونگى فعّالیّت فضلاى روحانى مزبور را در اساسنامه‌اى تدوین نمایید تا بدون دخالت در امور اجرائى دانشگاه‌ها و با اشراف پدرانه بر تشکّلهاى اسلامىِ موجود در آنها، وظایف دقیق خود را بشناسند.
همه برادرانى را که به این مسئولیّت منصوب خواهند شد، به شرح صدر و رعایت دقیق اخلاق اسلامى و توکّل به خدا و استغناء از زخارف دنیا توصیه میکنم و توفیق همگان را از خداوند رحمان مسئلت مینمایم[۵].
سیّدعلى خامنه‌اى
اندیشه‌های تقریبی
آیت‌الله محفوظی در دیدار رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی، به مناسبت رونمایی از مجموعه بیست جلدی «السنة النبویة في مصادر المذاهب الإسلامیه»، با اشاره به روش آیت‌الله بروجردی در تقریب مذاهب اسلامی تصریح کردند: مرحوم حضرت آیت‌الله بروجردی توجه ویژه‌ای به روایات اهل سنت داشتند، همچنین در استنباط احکام هم از روایات اهل سنت بهره می‌بردند و خواستار هم نشینی و گفتگو بین علمای شیعه و اهل سنت بودند. وی ضمن تقدیر از تلاش‌های پژوهشگاه مطالعات تقریبی افزود: بنده بسیار خوشحالم و از شما به جهت تدوین و چاپ این موسوعه عظیم (السنه النبویه فی مصادر المذاهب الاسلامیه) تقدیر میکنم، با این اقدامات صدای اسلام را به تمام دنیا می‌رسانید و این کار بسیار مهمی است[۶].
درگذشت
آیت‌الله محفوظی گیلانی، در روز سه‌شنبه 20 شهریورماه سال 1403 ش، برابر با 6 ربیع‌الاول سال 1446 ق، در قم درگذشت.
پیام تسلیت
نماینده ولی فقیه و استاندار گیلان
نماینده ولی فقیه و استاندار گیلان، با صدور پیامی، درگذشت آیت الله عباس محفوظی، مرجع تقلید گیلانی و از شاگردان و همراهان نهضت حضرت امام راحل (ره) را تسلیت گفتند.
در این پیام آمده است:
إِذَا مَاتَ الْعَالِمُ ثُلِمَ فِی الْإِسْلَامِ ثُلْمَةٌ لَا یَسُدُّهَا شَیْءٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
خبر ارتحال عالم ربانی، یار دیرین حضرت امام خمینی (ره)، مرجع تقلید گیلانی و از اساتید حوزه علمیه قم، حضرت آیت‌الله العظمی حاج شیخ عباس محفوظی موجب تأسف و تألم فراوان گردید. آن مرد بزرگ و الهی سراسر عمر با عزت و پربرکت خود را در مسیر روشن اعتلای اسلام و آموزه‌ها و ارزش‌های آن و اهداف بلند نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به کار بست و سرمنشاء ثمرات ارزشمند و برکات فراموش نشدنی بود که تجلی آن در تربیت شاگردان فراوان نمود عینی دارد. اینجانبان این ضایعه بزرگ را به محضر حضرت ولی‌عصر (عج)، مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی امام خامنه‌ای (مدظله العالی)، حوزه‌های علمیه، ملت شریف ایران و به ویژه مردم شریف گیلان، جامعه علمی کشور، بیت معظم و شاگردان و علاقه‌مندان ایشان تسلیت عرض نموده و فردا پنج شنبه ۲۲ شهریور را در استان گیلان عزای عمومی اعلام کرده و برای روح ملکوتی آن عالم ربانی رحمت و غفران الهی و برای بازماندگان صبر و اجر جزیل مسالت می‌نماییم[۷].
مدیر حوزه‌های علمیه
در پیام علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه آمده است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
انا لله و انا الیه راجعون ارتحال فقیه پارسا و مرجع گران‌قدر حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج شیخ عباس محفوظی (قدس‌سره الشریف) مایه اندوه و تألم حوزه‌های علمیه گشت. آن شخصیت برجسته افزون بر طی مدارج علمی در حوزه‌های علمیه قم و نجف اشرف و درک محضر اعاظم و اساتید حوزه و امام راحل و نیز تربیت شاگردان فراوان و نشر آثار ارزنده، دارای سوابق و مقامات روحی و معنوی و فضائل اخلاقی برجسته بودند و ارتباط ویژه ایشان با مرحوم آیت‌الله العظمی بهجت (قدس‌سره) و سیره عملی ایشان آن را نشان می‌دهد.این شخصیت بزرگوار در عرصه‌های اجتماعی و خدمت به مردم کوشا بودند و در میدان نهضت امام (ره) و انقلاب اسلامی و مبارزات با رژیم ستم‌شاهی و تحمل رنج‌ها در این مسیر پیش‌گامی ایشان آشکار و در مناصب گوناگون حوزوی و فرهنگی و سیاسی نظام اسلامی حضور پیوسته و فعال داشته‌اند و در مبارزات با رژیم ستم‌شاهی مؤثر و محنت‌ها و رنج‌ها شدند و اکنون حوزه علمیه و شاگردان و علاقه‌مندان ایشان از فیض حضورشان محروم گشته‌اند.ارتحال ایشان را به حضرت ولی‌عصر (عج)، مراجع عالیقدر تقلید دامت برکاتهم، رهبری معظم انقلاب اسلامی مدظله‌العالی، حوزه‌های علمیه، اساتید حوزه علمیه قم، شاگردان آن فقید سعید، مردم ارجمند استان گیلان و رودسر بیت شریف معظم له و بیوت وابسته تسلیت و تعزیت می‌گویم و روح و رضوان بی‌پایان الهی را برای آن استاد بزرگوار و صبوری و شکیبایی و پاداش الهی را برای بازماندگان محترم از خداوند متعال خواستارم.مراسم و برنامه‌ها متعاقباً اعلام خواهد شد [۸].
عاش سعیدا و مات سعیداعلیرضا اعرافی مدیر حوزه علمیه
پانویس
- ↑ آیت‌الله عباس محفوظی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ↑ آیت الله محفوظی که بود؟، تجارت نیوز.
- ↑ زندگی‌نامه آیت‌الله محفوظی دام‌ظله‌العالی، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله حاج شیخ عباس محفوظی دامت برکاته.
- ↑ آیت‌الله محفوظی گیلانی از علمای حوزه علمیه قم، مشرق.
- ↑ حکم انتصاب نمایندگان رهبرى در دانشگاه‌هاى سراسر کشور، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ دیدار حجت الاسلام والمسلمین دکتر مختاری با آیت الله العظمی محفوظی، پژوهشگاه مطالعات تقریبی.
- ↑ پیام تسلیت آیت الله فلاحتی و استاندار گیلان در پی رحلت آیت الله عباس محفوظی، خبرگزاری برنا.
- ↑ پیام تسلیت مسئولان و علما به‌دنبال درگذشت آیت‌الله محفوظی، خبرگزاری فارس.
منابع
- آیت‌الله عباس محفوظی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 21 شهریورماه 1403 ش.
- زندگی‌نامه آیت‌الله محفوظی دام‌ظله‌العالی، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله حاج شیخ عباس محفوظی دامت برکاته
- آیت‌الله محفوظی گیلانی از علمای حوزه علمیه قم، مشرق، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 21 شهریورماه 1403 ش.
- حکم انتصاب نمایندگان رهبرى در دانشگاه‌هاى سراسر کشور، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 15 مهرماه 1368 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 20 شهریورماه 1403 ش.
- آیت الله محفوظی که بود؟، تجارت نیوز، تاریخ درج مطلب: 21 شهریورماه 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 21 شهریورماه 1403 ش.
- دیدار حجت الاسلام والمسلمین دکتر مختاری با آیت الله العظمی محفوظی، پژوهشگاه مطالعات تقریبی، تاریخ درج مطلب: 27 شهریورماه 1395 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 21 شهریورماه 1403 ش.
- پیام تسلیت آیت الله فلاحتی و استاندار گیلان در پی رحلت آیت الله عباس محفوظی، خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب: 21 شهریورماه 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 21 شهریورماه 1403 ش.
- پیام تسلیت مسئولان و علما به‌دنبال درگذشت آیت‌الله محفوظی، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 21 شهریورماه 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 21 شهریورماه 1403 ش.