سمنیه
سمنیه گروهی از دهریان هند بودند.
| سمنیه | |
|---|---|
 | |
| نام | سمنیه |
| موسس | جریر‌بن‌حازم ازدی |
| عقیده | 1. اعتقاد به تناسخ. 2. تحصیل علم از راه حس نه اخبار. 3. انکار معاد. |
موسس فرقه
رهبر این فرقه شخصی به نام جریر‌بن‌حازم ازدی بود که در بصره می‌زیست و منزل وی به‌عنوان محلی برای اجتماع گفتگوی بودائیان بود[۱].
پیشینه
سابقۀ این فرقه به پیش از اسلام باز می‌گردد. عبدالقاهر بغدادی می‌نویسد: «سمنیه قبل از دولت اسلام بوده‌اند[۲]. عبدالمنعم حفنی نیز می‌نویسد: اصل این عقیده از هند بوده و سمنیه هند از دهریه و یا از بودائیان بوده‌اند. نام حقیقی ایشان شمنیه (به شین منقوطه) بوده و بعدها سمنیه خوانده شده است[۳]. محمد‌بن‌احمد خوارزمی در مفاتیح العلوم از چنین گروهی نام می‌برد و آنها را عبادت کنندگان بُت معرفی می‌کند[۴]. ابن ندیم در الفهرست می‌نویسد: پیامبر سمنیه شخصی به نام بوداسف است و بیشتر مردم ماوراء النهر، پیش از اسلام بر این مذهب بوده‌اند[۵]. این در حـالی است که شیـخ محمد حمـزه در نشأة الفرق الاسلامیة می‌نویسد: سمنیه جماعتی ملحد هستند که جـز بـه حس ایمان ندارند[۶]. همچنین محمد ملطی شافعی در ذکر اندیشـه جَهمیه می‌نویسد: جهمیه آرای خویش را از سمنیه گرفته‌اند که در ناحیه خراسان بودند. آنها در دین خود شک کردند و از آن خـارج شدند. البته ممکن است سمنیه همـان اهـل تناسخ باشند[۷].
اعتقادات
سمنیه به تناسخ اعتقاد دارند. همچنین آنها منکر وقوع علم از روی اخبارند و می‌گویند که راهی به سوی علم جز از راه حسّ نیست[۸]،[۹]،[۱۰]. از جمله دیگر عقاید منسوب به سمنیه این است که آنها بت‌پرست بوده‌اند و نیز گروهی از آنها معتقد به تجسد بودا در صورت انسان بودند. همچنین سمنیه مبعوث شدن از قبر و معاد را انکار می‌کردند[۱۱].
پانویس
- ↑ جمعی از نویسندگان، دانش‌نامه جهان اسلام.
- ↑ عبدالقاهر بن طاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ص 289.
- ↑ عبدالمنعم حنفی، موسوعة الفرق و الجماعات و المذاهب و الاحزاب و الحرکات الاسلامیة، ص 409.
- ↑ محمد بن احمدخوارزمی، مفاتیح العلوم، ص 55.
- ↑ ابن ندیم، الفهرست، ص 408.
- ↑ محمد حمزه، نشأة الفرق الاسلامیة، ص 150.
- ↑ محمد ملطی شافعی، التنبیه و الرد علی اهل الاهواء و البدع، ص 99.
- ↑ محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 ش، چ دوم، ص 235.
- ↑ یحیی بن مرتضی الیمانی، المنیة و الأمل فی شرح الملل و النحل، تحقیق دکتر محمد جواد مشکور، بیروت، ص 55.
- ↑ محمد حمزه، نشأة الفرق الاسلامیة، ص 150.
- ↑ ابومنصور ماتریدی، التوحید، با کوشش فتح الله خلیف، بیروت، سا 1970 م، ص ۱۵۲ و ۱۵۳.