تَمیمیّه (یا زُراریه) از فرق غلات شیعه و منسوب به زرارة بن اَعیُن تمیمی ( ـ ۱۵۰ق) است و به همین دلیل این فرقه زراریه هم خوانده می شوند.


موسس

ابو الحسن اشعری می گوید که موسس این فرقه شخصی به نام زرارة بن اعین است.[۱]

تاریخچه

كشى مى‏نويسد: زرارة «1» در حدود سال 80 هجرى در دار الوليد كوفه مى‏زيست و از حواريين امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) بود. نجاشى مى‏نويسد كه: زرارة بن اعين بن سنسن، بنده آزاد كرده بنى عبد اللّه بن عمرو بن سمين بن اسعد بن همام بن مرة بن وهل بن شيبان بود و مردى قارى و فقيه و متكلم و شاعر و اديب بود. ابو جعفر محمد بن على بن حسين بن بابويه گفت: كتبى از زراره درباره استطاعت، جبر ديدم. كتاب «الاستطاعه و الجبر» تأليف زرارة است. شيخ طوسى در «الفهرست» مى‏نويسد: نام وى عبد ربه، مكنى به ابو الحسن و مردى احول بود و در اصل بنده‏اى رومى بود كه او را مردى از

                       فرهنگ فرق اسلامى، متن، ص: 124

بنى شيبان آزاد كرد و جدّ وى سنسن در روم، راهب بود. وى برادرانى داشت كه يكى از ايشان حمران نحوى و دو ديگر بكير بن اعين و عبد الملك بن اعين بودند. مامقانى مى‏نويسد: از احاديثى كه از او روايت مى‏كنند معلوم مى‏شود كه اخبار او سخت ضعيف السند است. از اخبار وارده در ذمّ او آن است كه پس از وفات حضرت صادق (ع) زراره پسرش عبيد را به مدينه فرستاد تا جانشين آن حضرت را بشناسد. چون مرگ او فرا رسيد قرآن را در دست گرفت و گفت: هركس كه امامتش اين مصحف را ثابت كند امام من است. گويند كه: بمرد و اعتقاد به امامت حضرت امام موسى كاظم (ع) نداشت ولى مامقانى اين خبر را رد مى‏كند و گويد: زراره در اصل «سنى» و از فقهاى عامّه بود و سپس به مذهب حق كه «شيعه» باشد هدايت يافت. گويند: زراره مردى خوش‏صورت و فربه و سفيد بود و چون به نماز جمعه مى‏رفت بر سر كلاهى سياه داشت و سجاده را در پيش چشم خود پهن مى‏كرد و در دست او عصايى بود و مردم در دو صف ايستاده به هيأت او مى‏نگريستند. متكلّمان شيعه از شاگردان اويند و گويند نود سال بزيست.


عقاید

تمیمیه معتقدند که علم، قدرت، حیات، سمع و بصر برای خداوند حادث است و از ازل با او نبوده، بلکه حق‌ تعالی این صفات را بعدها برای خود خلق کرده است. این فرقه در باب امامت «واقفی»‌اند و امامت را تا امام هفتم می‌پذیرند و او را قائم آل محمد می‌دانند و بر آن‌اند که روزی ظهور خواهد کرد. [۲] [۳]

  1. ر.ک، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ابوالحسن اشعری، ج1، ص 103
  2. محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 124
  3. عباس اقبال آشتیانی، خاندان نوبختی، ص 253