طهارت

طهارت، اصطلاحی فقهی و عنوانی عمومی است برای حالتی که با برخی افعال شرعی مثل وضو، غسل و تیمم پدید می‌آید و نیز چیزهایی که باعث از بین رفتن نجاسات می‌شوند و در فقه شیعه به آنها مُطَهِّرات یا پاک‌کننده‌ها می‌گویند.

پرونده:طهارت.jpg

طهارت

نام	طهارت

طهارت از نجاست جزو شرایط صحیح بودن برخی از عبادات مثل نماز است.

اهمیّت طهارت

اهل طهارت، محبوبان خدایند و سعادت ظاهری و باطنی در طهارت است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: طهور بخشی از ایمان است که برخی علمای اخلاق در تفسیر گفتار آن بزرگوار گفته‌اند: بخش دیگر ایمان عبارت است از آراستن نفس به فضایل ظاهری و باطنی.

همچنین خدای متعال در سوره‌ی مبارکه شمس پس از چندین سوگند عظیم، می‌فرماید: به تحقیق رستگار شد آن کس که این نفس را پاکیزه نمود و جان خود را پاک ساخت و بی‌بهره گشت آنکه آن را آلوده نمود. این همه تأکید گویای این حقیقت است که طهارت قلب به‌ مراتب از طهارت بدن مهم‌تر است.

همچنین مربیان اخلاق و سلوک، هفدهمین امر از ضروریات مورد توجه سالک را، دوام طهارت می‌دانند و نیز از نظر ایشان، شرط بسیار مهمّ تأثیر اذکار و ادعیه ، طهارت انسان است تا آن‌جا که طهارت مکان ذکر را هم از ضروریات می‌دانند.

طهارت در قرآن

مسجد در اسلام، ارزنده ترین و مناسبترین جاى عبادت است. قرآن مجید مسجد روندگان را انسان‌هاى خوش طینتى دانسته که براى تطهیر و تزکیه خویش وارد مسجد مى شوند و مورد عنایت الهى هستند: «فیهِ رِجالٌ یحِبُّونَ أَنْ یتَطَهَّرُوا وَاللَّهُ یحِبُّ الْمُطَّهِّرینَ» ؛ در آن (مسجد) مردانى هستند که دوست دارند پاکیزه و طاهر باشند و خدا پاکیزگان را دوست دارد».

همچنین قرآن پس از دستورهاى لازم براى انجام غسل، وضو و تیمم مى فرماید: «ما یریدُ اللهُ لِیجْعَلَ عَلَیکمْ مِنْ حَرَجٍ وَلکنْ یریدُ لِیطَهِّرَکمْ» ؛ خداوند نمى خواهد دشوارى براى شما ایجاد کند، بلکه مى خواهد شما را پاکیزه سازد.

طهارت در روایات

رسول خدا (ص) درباره اهمیت طهارت و پاکیزگى چنین فرموده است: بُنِىَ الدّینُ عَلَى النَّظافَةِ وَ قالَ: مِفْتاحُ الصَّلاةِ الطَّهُورُ ؛ دین بر نظافت و پاکى بنا شده و کلید قبولى نماز طهارت است.

در جاى دیگر فرمود: الطَّهُورُ شَطْرُ الْایمانِ ؛ طهارت نیمى از ایمان است.

در شریعت مقدس اسلام، طهارت شرط صحت بعضى از عبادات است که بدون آن عمل باطل است و در برخى، شرط کمال است که نبود آن از ارزش عمل مى کاهد. از این رو، امام حسن (ع) به عنوان یک رهنمود کلى فرمود: إِنَّ مَنْ طَلَبَ الْعِبادَةَ تَزَکى لَها ؛ هر کس خواهان عبادت است، خود را براى آن پاکیزه مى کند.

از نظر روایات معصومین (ع) پاکیزگى لباس و بدن و طهارت که عبارت از وضو، غسل و تیمم است، رابطه مستقیم با تزکیه درونى دارد به طور مثال؛ امام کاظم (ع) مى فرماید: مَنْ تَوَضَّأَ لِلْمَغْرِبِ کانَ وُضُوءُهُ ذلِک کفَّارَةً لِما مَضى مِنْ ذُنُوبِه فى نَهارِهِ ما خَلَا الْکبائِرَ... ؛ کسى که براى نماز مغرب وضو مى گیرد، این وضو کفاره گناهانى است که در آن روز مرتکب شده به جز گناهان کبیره.

امام صادق (ع) نیز مى فرماید: غُسْلُ یوْمِ الْجُمُعَةِ طَهُورٌ وَ کفَّارَةٌ لِما بَینَهُما مِنَ الذُّنُوبِ مِنَ الْجُمُعَةِ الَى الْجُمُعَةِ ؛ غسل جمعه، پاک کننده و کفاره گناهان است از جمعه‌اى تا جمعه دیگر.

بنابراین؛ طهارت ظاهرى، مقدمه طهارت روح و دستیابى به تقوا مى گردد که آن نیز مایه بالا رفتن اعمال و پذیرش آن در درگاه الهى است. حضرت امیر سلام الله علیه در این باره مى فرماید: ...فَانَّ تَقْوَى اللَّهِ دَواءُ داءِ قُلُوبِکمْ... وَ طَهُورُ دَنَس انْفُسِکمْ... ؛ تقواى الهى، دواى بیمارى دل و پاک کننده پلیدى جان شماست.

امام رضا (ع) درباره علت طهارت و وضو گرفتن فرمود: «...امر به وضو بدان سبب است که بنده، هنگام ایستادن در برابر خداى بزرگ و مناجات با او پاکیزه باشد... از پلیدى و نجاست پاک باشد، همچنین در وضو، نابودى کسالت و دورى از خواب آلودگى است و دل براى ایستادن در پیشگاه خدا تزکیه مى گردد».

رسول اکرم (ص) واژه «غسل» و «طهارت» را در مورد طهارت و پاکیزگى درونى استعمال کرده، در دعا مى فرماید: اللَّهُمَّ اغْسِلْنى فیهِ مِنَ الذُّنُوبِ وَ طَهِّرْنى فیهِ مِنَ الْعُیوبِ ؛ خدایا در این روز، مرا از گناهانم بشوى و از عیب‌ها پاکم کن.

طهارت در فقه

از لحاظ فقهی طهارت، شرط صحت نماز و برخى دیگر از عبادات است و بر دو قسم مى باشد:

۱- طهارت از خبث و منظور از آن، پاکى لباس و بدن عبادت کننده از انواع نجاسات است و نجاسات ده چیز است؛ بول، غائط، منى، مردار، خون، سگ و خوک، کافر، شراب و فقاع.

اسباب پاک شدن از نجاسات، مطهِّرات نام دارند و عبارتند از: آب، زمین، آفتاب، استحاله، انتقال، انقلاب، اسلام، تبعیت، برطرف شدن عین نجاست، استبراء حیوان نجاست خوار، غائب شدن مسلمان و خارج شدن خون متعارف از حیوان ذبح شده. صحت نماز و طواف، مشروط به این قسم از طهارت نیز مى باشد، هر چند در حصول آن قصد قربت لازم نیست.

۲- طهارت از حدث -که با انجام وضو، غسل یا تیمم بدست مى آید، همچون نماز، طواف و...- شرط صحت برخى عبادات است؛ و در انجام آن قصد قربت معتبر است. این طهارت حالتى روحانى و معنوى است که به سبب وضو، غسل و تیمم حاصل مى شود.