غلاةیکی از آفاتی که گریبانگیر ادیان و مذاهب آسمانی در طول تاریخ شده غلو و افراط گرایی برخی از پیروان آنها درباره ی بیان گذاران و پیشوایان خود می باشد.

غلاة
نام غُلاة یا غُلات یا غالیان

پدیده ی غلو موجب ترسیم چهره ای آلوده و تحریف شده ازدین و مذهب شده اصل آن را زیر سؤال می برد و در نهایت راه تکامل و پیشرفت مورد نظر دین را مسدود می کند.

از این رو امامان شیعه به طور جدی با جریان غلو مبارزه کرده عقاید صحیح را بیان نموده اند. آنها با افشاگری درباره ی رؤسای غالیان و سرانجام صادر کردن فرمان قتل بعضی از آنانم تلاش عظیم و پرثمری را در راه نابودی و اضمحلال این پدیده انجام داده اند؛ به گونه ای که نظیر این تلاش را از سوی آنان در برخورد با هیچ یک از مذاهب دیگر اسلامی و حتی ادیان غیر اسلامی سراغ نداریم.

غلاة (غالیان)

در اصطلاح به افراد و گروه هایی می گویند که اعتقاد به اولوهیت امام علی(ع)[۱] [۲] و سایر ائمه (ع) [۳] از جمله امام صادق(ع)[۴] [۵] پیدا کردند و یا قائل به نبوت آن ها شدند. [۶] یا ادعا می کردند که فرستاد و رسول خدای مورد ادعای خود هستند. [۷]

این افراد قائل به تناسخ [۸] و حلول [۹] بودند یعنی معتقد به انتقال ارواح از بدنی به بدن دیگر در این دنیا و حلول و تجلی روح خدا در بدن ائمه (ع) گشتند. همچنین اینان مسکل اباحی گری را در پیش گرفتند و به ارتکاب محرمات مثل ترک نماز و شرب خمر پرداخته و تنها شناخت امام را برای رستگاری کافی می دانستند. [۱۰]

این گروه از غالیان افراطی در دوران خود گاهی به عنوان طیاره (پرواز کننده) خوانده می شدند. [۱۱] به این معنی که اینان خیلی از راه حق منحرف شده و به مسیر گمراهی و ضلالت پریده اند. در کتب رجالی نیز این افراد با عباراتی نظیر غالی المذهب [۱۲] و فاسد الروایه[11] یا فاسد الروایه و الدین[12] معرفی و مدح شده اند.

غالیان عصر ما

از غلات معاصر، می توان از اهل حق نام برد که در ایران، ترکیه، هندوستان، پاکستان[۱۳] و افغانستان[۱۴] به سر می برند و تعدادشان تا بیش از سه میلیون نفر تخمین زده شده است.

اهل حق خود به دو فرقه ی چهل تنان و هفت تنان تقسیم می شوند. به عقیده ی آنان چهل تنان و هفت تنان از جمله موجودان پاک و نورانی و از یاران خدا می باشند که قبل از خلقت حضرت آدم[۱۵] (ع) و سایر موجودات آفریده شده اند و پس از آن که با خدا عهد و پیمان بسته اند که بشر در دنیا از راه حق منحرف نشود بنا به خواهش آنان خداوند آدم (ع) را آفرید. [۱۶]

پانویس

  1. ر.ک:مقاله امام علی(ع)
  2. المقالات و الفرق، ص۲۰؛ مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۸۳
  3. اختیار معرفه الرجال، صص۴۸۰و۵۱۸و۵۵۵؛ الفرق بین الفرق، ص۲۲۳
  4. ر.ک:مقاله امام صادق(ع)
  5. المقالات و الفرق، ص۵۱و۵۳؛ فرق الشیعه، ص۴۳و۴۴
  6. الفرق بین الفرق، ص۲۲۵٫ البته باید توجه داشت که اندیشه های غالیانه فقط در مورد ائمه(ع) شیعه ابراز نشده است بلکه در میان سایر ادیان و نیز اهل سنت این گونه اندیشه ها در مورد رهبران شان وجود دارد. برای اطلاع بیشتر ر.ک. غالیان کاوشی در جریان ها و برایندها، نعمت الله صفری، فصل اول.
  7. مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۶۹
  8. المقالات و الفرق، ص۵۸؛ الفرق بین الفرق، ص۲۲۱
  9. فرق الشیعه، ص۴۴؛ مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۸۳
  10. اختیار معرفه الرجال، ص۵۲۱؛ فرق الشیعه، ص۴۳؛ مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۷۵و۷۸
  11. اختیار معرفه الرجال، صص۳۲۴و۳۲۶و۴۰۷؛ رجال طوسی، ص۴۹۹
  12. رجال ابن غضائری، ص۵۶و۸۹
  13. ر.ک:مقاله پاکستان
  14. ر.ک:مقاله افغانستان
  15. ر.ک:مقاله آدم
  16. سرسپردگان، تاریخ و شرح عقاید دینی و آداب و رسوم اهل حق (یارسان)، سید محمد علی خواجه الدین، ص3-7، نشر کتابخانه ی منوچهری، چنانچه در مقدمه ی کتاب مزبور آمده مؤلف آن را از منابع معتبر اهل حق جمع آوری کرده است.