شحامیه

نسخهٔ تاریخ ‏۱۰ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۵۳ توسط Salehi.m (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی «شحاميه‏ پيروان ابو يعقوب شحام هستند كه استاد ابو على جبائى بود.این فرقه از ف...» ایجاد کرد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

شحاميه‏ پيروان ابو يعقوب شحام هستند كه استاد ابو على جبائى بود.این فرقه از فرق منشعب شده از فرقه خوارج و به نقلی معتزله بودند.

موسس

موسس و رهبر فرقه، ابویعقوب یوسف بن عبدالله بن شحام بود که از شاگردان ابوعلی جبائی و ابوالهذیل علاف به شمار می آمد. گروهی نام وی را علی بن محمد گزارش کرده‌اند.[۱]

شرح حال

ابو یعقوب از مناظره کنندگان در خصوص نقد بر اسلام و قرآن بود. [۲] وی در ایام واثق عباسی، مسئول دیوان خراج بوده است. [۳] [۴] این شخصیت از مهم ترین اساتید مکتب معتزله در بصره شناخته می شد که پس از شورش علی بن محمد معروف به صاحب الزنج، مورد بازخواست وی قرار گرفته نتوانست درس خویش را در این شهر ادامه دهد و در نهایت مجبور به ترک بصره شد. لازم به ذکر است که فرقه شحامیه و تعالیم شحام، از آخرین فرقه‌ها و تعالیم معتزله در بصره بوده ‌است.[۵]

اعتقادات

مبانی اعتقادی ابو یعقوب چون عقاید جبایی بود، جز آن كه وى صدور مقدور واحد را از دو قادر جايز می دانست، ولى جبايى و پسرش چنین اعتقادی نداشتند. وی در این قول به عقیده اهل سنت نزدیک شده است. [۶] [۷] [۸] برخى گمان كردند كه گفتار شحام همان قول «صفاتيه» است، ولى بين اين دو سخن فرق روشن است، زيرا شحام در صدور يك مقدور از دو قادر موافقت داردو جایز می داند كه هركدام به جاى يكديگر آن مقدور را پديد آورند. كعبى نوشته است كه «صفاتيه» دو آفريدگار را اثبات نمى ‏كنند، ولى صدور يك مقدور را از دو قادر جایز مى‏ دانند، بدين ترتيب كه يكى از آنان آفريدگار و ديگرى كسب‏ كننده باشد.[۹]

پانویس

  1. ذبیح الله صفا. تاریخ ادبیات در ایران.فرقه معتزله
  2. ذبیح الله صفا، کتاب تاریخ ادبیات در ایران، فرقه معتزله
  3. شهفور اسفراینی، التبصیر فی الدین، ص83
  4. عبد القاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ص190
  5. فصل نامه تاریخ نو بهار 1396 شماره 18 میترا سعادت مقاله زمینه های رکود مکتب معتزله بصره در قرن سوم هجری با ویرایش و اصلاح عبارات
  6. محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی،چاپ اول، ص 253
  7. شهفور اسفراینی، التبصیر فی الدین، ص51
  8. عبد القاهر بغدادی الفرق بین الفرق، ص190
  9. محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی،چاپ اول، ص 253 با ویرایش و اصلاح عبارات