حجر اسماعیل

نام	حجر اسماعیل
موقعیت	عربستان سعودی
شهر	مکه • مسجد الحرام • جوار کعبه
مساحت	فاصله دیوار حجر اسماعیل از ناودان طلا، نزدیک به ۶/۸۰ متر و محدوده‌ای به طول ۸٫۴۴ متر میان رکن عراقی و رکن شامی را دربرگرفته است.

حجر اسماعیل، فضایی است میان کعبه و دیواری نیم‌دایره به نام حطیم (به عرض ۱٫۵ متر و بلندی ۹۰ سانتی‌متر) که از رکن عراقی تا رکن شامی را شامل می‌شود.

حجر اسماعیل به عقیده اسلام، یادگار زمان ابراهیم و اسماعیل و مدت زمانی پس از بنای کعبه‌ است و قدمت و پیشینه آن به زمان بنای کعبه به دست ابراهیم می‌رسد.

نقل‌های تاریخی تاریخ‌نگاران مسلمان، حکایت از آن دارد که اسماعیل و مادرش هاجر در همین بخش زندگی می‌کردند.

بر پایه روایت‌های اسلامی، مکان دفن حضرت اسماعیل(ع)، هاجر و برخی پیامبران است. بر پایه برخی احادیث، بخشی از حجر اسماعیل جزو کعبه بوده است؛‌ از این رو به باور فقیهان شیعه و بیشتر فقیهان اهل سنت باید هنگام طواف، حجر اسماعیل داخل طواف قرار بگیرد.

حجر، خانه اسماعیل

این مکان با راهنمایی جبرئیل امین، محل نزول ابراهیم خلیل، همسرش هاجر و کودک شیرخوارهاش اسماعیل (ع) شد و همینجا به امر خداوند، خانه و مأوای اسماعیل و مادرش گردید.

براساس روایت شیخ کلینی (ره) از حضرت امام جعفر صادق(ع) پس از ولادت اسماعیل، ابراهیم وی و مادرش را سوار بر الاغ کرده و در حالی که مقداری آب و غذا بهمراه خود داشتند، با راهنمایی جبرئیل حرکت کردند، آنگاه که به جایگاه فعلی حجر رسیدند، محل کعبه بصورت تپهای کوچک و تلّی از خاک سرخ و مملّو از کلوخ بود. ابراهیم روی بجانب جبرئیل کرده پرسید: آیا بدینجا مأموریت یافتهای؟!، پاسخ شنید: آری. بدین سان اینجا خانه اسماعیل شد، پیش از آن که نام حجر به خود گیرد، و از این روست که از آن به بیت اسماعیل نیز یاد شده است.

دفن شدگان در حجر اسماعیل

تعدادی از پیامبران

این مکان مَضجع عدّهای از حاملان وحی و پیامبران الهی است و تقدیر چنان بود که این بیت، حجر گردد و با در آغوش کشیدن کالبد تنی چند از رادمردان متّصل به رشته وحی، از نو منشأ نور و هدایت شود، و عنوان آیت پرودگاری به خود گیرد، و تلؤلؤ نور گوهرش، عالمی را فرا گیرد.

در آخر روایتی که شیخ کلینی به سندش از معاویة بن عمار، از حضرت امام صادق (ع) درباره حجر اسماعیل نقل کرده، چنین آورده است:

...فیه قبور الأنبیاء ; در میان آن قبور پیامبران است .

از پیامبرانی که احتمال دفنشان در حجر اسماعیل داده شده، حضرت هود (ع) است. البته علامه مجلسی پس از ذکر این مطلب، اقوال دیگر محل دفن آن حضرت را که عبارت از حضرموت ویا نجف اشرف، در نزدیکی مرقد مطهر امیرالمؤمنین (ع) را ذکر کرده و آنگاه بصورتی جمع مینماید.