حماد بن ابی سلیمان

نام	حماد بن ابی سلیمان
اسم کامل	ابواسماعیل حماد بن ابی‌سلیمان اشعری
لقب	حمّاد اشعری
پیشینه	فقیه کوفه
دین	اسلام
مذهب	شیعه
دلیل شهرت	اصحاب ایرانی امام محمد باقر(ع) از شاگردان امام جعفر صادق (ع)

ابو اسماعیل حمّاد بن ابی سلیمان از ایرانیان مقیم کوفه است. پدرش فرمانروای اصفهان بود. امام محمدباقر(ع) با تأسیس اوّلین دانشگاه اهل بیت(ع) ، شاگردان و اصحاب بسیاری را تربیت کرد و صدها فارغ التّحصیل در موضوع های گوناگون به جامعه عرضه نمود. شیخ الطّائفه (شیخ طوسی) در رجال خود، اصحاب و شاگردان امام محمد باقر (ع) را 462 مرد و دو زن دانسته که در میان آنان برخی از نظر اعتبار و وثاقت مورد اتّفاق اهل سنّت و امامیّه اند و برخی از فقیه ترین فقیهان صدر اسلام محسوب می شوند. در این میان عدّه ای از ایرانیان افتخار شاگردی و ملازمت با امام محمدباقر(ع) را داشتند. ابو اسماعیل حمّاد بن ابی سلیمان یکی از شاگردان و اصحاب نامدار ایرانی امام باقر و امام جعفر صادق(ع) می باشد.

حمّاد بن ابی سلیمان کیست

ابو اسماعیل حمّاد بن ابی سلیمان از ایرانیان مقیم کوفه است. پدرش فرمانروای اصفهان بود که در جریان فتح آن شهر در زمان خلیفه دوم به دست ابو موسی اشعری به همراه خانواده اسیر شد و سپس در حضور خلیفه دوم، اسلام آورد. وی از جمله ده موالی بود که معاویه در جریان جنگ صفّین به ابوموسی اشعری بخشید و ابوموسی او را به پسرش ابراهیم داد و ابراهیم او را آزاد کرد و سپس پدر حمّاد در کوفه ساکن گشت.

ابوسلیمان در کوفه به زندگی جدید خود پرداخت و فرزندش را به تحصیل علم و دانش گمارد؛ به طوری که حمّاد در زمره دانش آموختگان مشهور کوفه قرار گرفت.

اساتید حمّاد

حمّاد پس از کسب علوم مقدّماتی وارد دانشگاه امام باقر و امام جعفر صادق (ع) شد و به حدّی در کسب دانش پیش رفت که دانشمندان اسلامی از وی به عنوان امام، مجتهد، فقیه، جواد و کریم یاد کرده اند و او را به کثرت حدیث توصیف نموده اند.

ابن سعد از حمّاد بن زید نقل می کند: حمّاد بن ابی سلیمان به بصره مسافرت کرد. پس از بازگشت، از وی پرسیدند: بصریان را چگونه یافتی؟ گفت: آنان شاخه ای از اهل شام هستند که در نزدیکی ما فرود آمده اند. حمّاد بن زید می افزاید: یعنی آنان درباره علی (ع) چون ما نیستند.

سید محمد امین این گفتار حمّاد را نشانه تشیّع او می داند؛ به جهت اینکه بصریان از امیرمؤمنان (ع) روی گردان و اهل کوفه، شیعه آن حضرت بودند.

شاگرد معروفش

جزو استادان برجسته ابوحنيفه است. ابوحنيفه مدت 18 سال در حلقه درسش شركت كرد و تا هنگام وفات حماد، از او بهره مي برد.

سفرهای حمّاد

حماد به شهرهای بسياري در شرق و غرب سفر كرده و از محدثان و دانشمندان در اين سرزمين ها دانش و حديث آموخته است.

قضاوت حمّاد

انتصاب اسماعیل بن حمّاد بن ابی حنیفه به منصب قضاء توسط مأمون عباسی در سال 208 ق

اطعام حمّاد

صلت بن بسطام رحمه الله می‌گوید: «حماد بن ابی سلیمان رحمه الله هر شب رمضان پنجاه تن را افطار می‌داد و هرگاه شب عید فرا می‌رسد به هر یک از آنان لباس [نو] می‌پوشاند»

در گذشت

حمّاد پس از خدمات زیادی که در طول عمر خود انجام داد، در سال 120 ق. و در کهولت سن وفات یافت.