تاسیس التقدیس (کتاب)

نسخهٔ تاریخ ‏۶ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۰۲ توسط Javadi (بحث | مشارکت‌ها)



تاسیس التقدیس یا مبانی تقدیس کتابی است در کلام تألیف فخرالدین رازی که در آن به مسئله آیات و اخباری می پردازد که ظاهر آنها حاکی از استعاره و انسان شناسی است. رازی در برخورد با این معضل سرآمد بود، از جایگاه پیشینیان آگاه بود، در کنار منحرفان ایستاد و با علم و مدرک عقلی خود در پاسخ به کسانی که مورد توجه فرقه کرمی و حشویه بودند. که از رویکرد اهل‌سنت و جماعت - از دیدگاه او - با آنچه از تجسم به آن رفتند و مقصد و مکان را گفتند منحرف شدند. [۱].

کتاب تاسیس التقدیس
کتاب تاسیس التقدیس
نام نويسنده فخرالدين رازی
موضوع کلام
زبان کتاب عربى‌

موضوع و روش شناسی کتاب

وجود خدا را اثبات می کند و صفاتی را که اعضای خدا را تصور می‌کند از قبیل دست و پا و چشم و صورت تعبیر می کند و اوصافی را که تصور می‌کند افعالی که شایسته او نیست مانند نشستن تفسیر می کند. حرکت ، مکر(حیله گری) و خنده.

دلیل نوشتن

هدف وی از تألیف کتاب، اثبات تعالی جسمانی و مکانی خداوند متعال است و آن را به چهار بخش تقسیم کرده است که به شرح زیر است: بخش اول: ادله بر مافوق جسمانیت و مکان، بخش دوم: در تفسیر اخبار و آیات مبهم، قسم سوم و چهارم: در گزارش عقیده سلف


بخشی از کتاب

«الشبهة الرابعة: تمسكوا برفع الأيدي إلى السماء، قالوا: وهذا شيء يفعله أرباب النحل فدل على أنه تقرر في جميع عقول الخلق كون الإله في جهة فوق. الجواب: أن هذا معارض بما تقرر في جميع عقول الخلق أنهم عند تعظيم خالق العالم يضعون جباههم على الأرض ولما لم يدل هذا على كون خالق العالم في الأرض لم يدل ما ذكروه على أنه في السماء، وأيضا فالخلق إنما يقدمون على رفع الأيدي إلى السماء لوجوه أخرى وراء اعتقادهم أن خالق العالم في السماء:

الأول

أن أعظم الأشياء نفعا للخلق ظهور الأنوار وأنها إنما تظهر من جانب السموات.

الثانی

أن نزول الغيث من جهة الفوق، ولما كانت هذه الأشياء التي هي منافع الخلق إنما تنزل من جانب السموات لا جَرَمَ كان ذلك الجانب عندهم أشرف وتعلق الخاطر بالأشرف أقوى من تعلقه بالأخنس وهذا هو سبب في رفع الأيدي إلى السماء وأيضا أنه تعالى جعل العرش قبلة لدعائنا كما جعل الكعبة قبلة لصلاتنا.

وأيضا أنه تعالى جعل الملائكة وسائط في مصالح هذا العالم، قال تعالى: {فالمدبرات أمرا} وقال تعالى: {فالمقسمات أمرا}. وأجمعوا على أن جبريل عليه السلام ملك الوحي والتنزيل والنبوة، وميكائيل ملك الأرزاق، وعزرائيل ملك الموت ملك الوفاة، وكذا القول في سائر الأمور، وإذا كان الأمر كذلك لم يـبعد أن يكون الغرض من رفع الأيدي إلى السماء رفع الأيدي إلى الملائكة وبالله التوفيق.»[۲] [۳].

پاسخ ها

ابن تیمیه در کتاب «بيان تلبيس الجهمية» به آن پاسخ داده است.


پانویس

  1. مقدمه کتاب مبانی تقدیس، تحقیق: عبدالله محمد عبدالله اسماعیل، کتابخانه التراث الازهر.
  2. مبانی تقدیس، فخرالدین رازی.
  3. پاسخ البانی در انکار او که بهشت قبله دعاست.