زرارة بن اعین

زرارة بن اعین حدود سال 80 ه ق متولد شد و در سال 150 ه ق كمتر از دو ماه پس از شهادت امام صادق (ع) درگذشت و از یاران مخلص و راویان سرشناس امام باقر(ع) و امام صادق (ع) بود. او از فقه، حدیث، كلام، أدب و شعر بهره برده است، أمّا تخصص وی بیشتر در فقه است. بابی از ابواب فقه نیست مگر اینكه حدیثی از زرارة در آن موجود باشد. بیش از دو هزار حدیث از طریق زرارة در آثار مهم شیعه یافت می شود.

نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۲:۰۱، ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱؛

نام	زرارة بن اعین
نام کامل	زُرارَة بن اَعْیَن بن سُنسُن شَیبانی کوفی
لقب	زراره
کنیه	ابوالحسن•ابوعلی
تولد	حدود ۷۰ق
محل زندگی	کوفه
دین	اسلام
مذهب	شیعه
شاگردان	موسی بن بکر واسطی•ابان بن تغلب حریزی•حنان بن سدیر•جمیل بن دراج•هشام بن سالم•ابن بکیر•ابن مسکان•ابوخالدث•علبه بن میمون•علی بن عطیه•عمر بن اذنیه•محمد بن حمران•حَریز•حسن بن موسی
شناخته‌شده برای	فقیه•متکلم•اصحاب اجماع
آثار	الاستطاعة والجبر والعهود
درگذشت	حدود ۱۵۰ق
مدفن	کوفه

زرارة از مردانی است كه شایستگی و معرفت او موجب شد تا كتاب امام علی (ع) با املای پیامبر (ص) و دستخط امام و حاوی تمام احكام حلال و حرام الهی را مشاهده كند. امام باقر (ع) بهشت را به زراره بشارت داد و فرمود: «بر خدا حق است كه تو را در بهشت جای دهد.» امام صادق (ع) نیز او را از فروتنان دانست و به او وعده بهشت داد.

دانشمندان علم رجال نیز او را به نیكویی ستوده اند. نجاشی رجال شناس معروف شیعه می گوید: «زراره، بزرگ و استاد اصحاب ما، فقیه، متكلّم، شاعر، ادیب و استاد علم قرائت بود و همه معیارهای فضیلت شخصی و دینی در او جمع بوده است. راستگو، مورد اعتماد و در زمان خویش بر همه اصحاب مقدم بود.

زراره تألیفات بسیاری داشته است، امّا فقط كتاب الاستطاعة والجبر والعهود به نام او ثبت شده است. هشام بن سالم، عمر بن أذینه، جمیل بن درّاج از جمله مشایخ او هستند و بسیاری همچون بكیر بن أعین، حمران بن أعین و... از او روایت نقل می كنند.

زرارة بن اعین کیست

زرارة بن اعین سُنسُن، از بزرگ ترین فقها و متکلمان شیعه و صحابه خاص امام باقر و امام صادق (ع) و اصحاب اجماع است. نامش «عبد ربه» است؛ چنان که در روایتی می گوید: امام صادق (ع) به من فرمود: «ای زراره! نام تو در بین نام اهل بهشت بدون الف است». من به حضرت گفتم: فدایت گردم! نام من عبد ربه است و لقبم زراره است.

ابوالحسن و ابوعلی نیز کنیه ایشان است. زرارة بن اعین، اهل کوفه و از خاندان بزرگ «آل اعین» است که افراد بسیاری از این خاندان جزو اصحاب و پیروان ائمه، راویان بزرگ و فقهای شیعی بوده اند و کمتر شخصیتی از ایشان است که از راویان حدیث نباشد و راویان آل اعین بالغ بر شصت نفر هستند.

در مورد زمان و محل تولد زراره تصریحی در کتاب ها به آن نشده، ولی از روایات به دست می آید که ایشان به فاصله کوتاهی بعد از امام صادق (ع) از دنیا رفته است. وفاتش را در بیست و پنجم شوال سال 148 هجری ذکر کرده اند و عده ای دیگر سال 150 هجری را زمان رحلت او می دانند. طبق بیان ابوغالب زراری، عمر با برکت زراره حدود هفتاد سال است که پس از مجاهدت و تلاش بسیار و کمک در ترویج فرهنگ اسلام ناب محمدی، به سبب بیماری از دنیا رفت.

سیمای ظاهری زراره

ابوغالب در وصف سیمای ظاهری زرارة بن اعین می نویسد: روایت شده که زراره مردی خوش چهره، تنومند و سفید رنگ بود. برای نماز جمعه در حالی خارج می شد که روی سرش عرق چینی سیاه رنگ بود، در پیشانی و بین دو چشمش اثر سجده نمایان بود و در دستش عصایی بود و مردم در حال سکوت برای دیدن و نظاره به حسن و زیبایی و هیبت و جمال او می ایستادند به صورتی که گاهی مجبور به بازگشت می شد».

پدر

پدر زراره، اعین بن سُنسُن است که بنابر نقلی، غلامی رومی بود و در جنگ مسلمانان و رومیان اسیر شد و مردی از بنی شیبان از حلب او را خریداری کرد و به عنوان پسرخوانده اش برگزید. زراره در سایه تربیت نیکوی او پرورش یافت و حافظ قرآن گردید. مرد شیبانی خواست تا زراره را در نسب خویش وارد کند، اما زراره امتناع کرد. در نقلی دیگر آمده است: «اعین از اهالی فارس بود و قصد زیارت امیرمؤمنان علی (ع) را کرد تا به دست حضرت اسلام آورد، ولی گروهی از بنی شیبان مانع او شدند و تا از او «پیمان ولا» نگرفتند، او را رها نساختند».

نیاکان

جد زراره و پدر اعین، راهبی به نام سُنسُن است و گفته شده او از قبیله غسان و از جمله کسانی است که در اوایل اسلام وارد بلاد اسلامی می شود و پس از ملاقات فرزندش اعین برمی گردد. ولی از آنجا که «سنسن» اسمی عجمی و لقب جماعتی است، برخی بر آن شده اند که او مردی از فارس بود و در سرزمین روم به سلک راهبان وارد شد و با امان گرفتن وارد بلاد اسلامی شد و فرزندش اعین را ملاقات کرد. از آنچه ابوغالب در رساله اش و غضائری در تکمله بیان کرده، به دست می آید که سنسن اسلام آورده است.

فرزندان

زراره فرزندانی به نام های عبیدالله، عبدالله، حسن، حسین، یحیی و رومی داشت. حسن بن زراره از اصحاب امام باقر (ع) و امام صادق (ع) و در شمار علما، فقها و محدثان شیعه است و حسین بن زراره از یاران امام صادق (ع) و از بزرگان و ثقات شیعه است. امام صادق (ع) در مورد این دو برادر دعا کرده و فرموده است: «الحسن و الحسین احاطهما الله و کلاهما و رعاهما و حفظهما بصلاح ابیهما کما حفظ الغلامین؛ خداوند، حسن و حسین را به واسطه صالح بودن پدرشان حمایت کند و نگاه دارد و رعایت و حفظشان کند؛ چنان که آن دو فرزند یتیم را [توسط حضرت خضر] حفظ نمود».

عبیدالله بن زراره که در برخی از منابع عبید ذکر شده است، از اصحاب امام باقر و امام صادق (ع) است. ایشان دارای شخصیتی ممتاز و جایگاهی رفیع است و در منابع حدیثی، روایتی ذکر شده که دلالت بر هم نشینی زیاد ایشان با امام صادق (ع) دارد.

نجاشی نام عبدالله بن زراره را در زمره مصنفان شیعه آورده است و دارای تألیف و از اصحاب امام صادق (ع) و جزو ثقات بوده است. درباره رومی بن زراره از امام صادق و امام کاظم (ع) روایت شده است که او ثقه بوده و نجاشی هم ایشان را صاحب کتاب و تألیف دانسته. محمد بن زراره از اصحاب امام صادق (ع) بوده و از آن حضرت و از پدرش زراره روایت نقل کرده است و نام ایشان در زمرة روات ذکر شده است. یحیی بن زراره از اصحاب امام صادق (ع) و دارای روایات بسیار و صاحب اصول و تصانیف بوده است.

جایگاه آل أعین

آل اعین در دست یافتن به معرفت اهل بیت (ع) پیشگام و پیشقدم بوده و به محبت اهل بیت نبی مکرّم اسلام (ص) دست یافته اند؛ چنان که اعین قصد زیارت حضرت امیر و اسلام آوردن به دست حضرتش را کرد و علی بن سلیمان بن حسن بن جهم بن بکیر بن اعین جزو کسانی است که مشرف به محضر امام مهدی (عج) گردیده و از ناحیه حضرت برایش توقیع صادر شده است. محبت و مراودت این خاندان با اهل بیت به حدی بود که در زمانی که قبر مطهر امیرمؤمنان (ع) از انظار مخفی بود و جز اصحاب خاص از آن اطلاعی نداشتند، عده ای از این خاندان به زیارت آن قبر شریف نایل آمدند.

آل اعین به فراگیری علوم اسلامی عصر خویش پرداختند و در حفظ، قرائت و تجوید قرآن و ادبیات عرب با تلاش و کوشش، دارای حافظان و قاریان قرآن شدند و ادیبانی نیز در بین آنها ظهور پیدا کردند؛ چنان که اعین بن سنسن، اولین کسی است که حافظ قرآن شد و در ادبیات چیره دست گردید.

علامه سید بحرالعلوم در ترسیم ویژگی های آل اعین، این گونه می نویسد: «آل اعین بزرگ ترین خاندان شیعی است و عظیم الشأن ترین و والاترین آنها و عالم ترین خاندان است؛ به گونه ای که در میانشان محدث، فقیه، ادیب و قاری وجود داشته است. آل اعین با سابقه ترین خاندان هاست که نخستین افراد این طایفه دوران امام سجاد (ع) و آخرینشان اوایل غیبت صغرا را درک کردند».

ابوغالب زراری، تسلط آل اعین را بر فقه و حدیث از جمله امتیازات آنها دانسته، می نویسد: «آل اعین بزرگ ترین خاندان شیعه است که بیشتر در حدیث و فقه مشهور و آن قدر دارای فضایل هستند که آنچه درباره آنها گفته شده، بیشتر از آن است که در یک نوشته بیاید و این فضیلت ها در کتب حدیثی موجود است». غضائری در تکمله اش از ابی العباس بن عقده روایت کرده است: «هر یک از آل اعین، فقیه بود و صلاحیت مفتی شدن برای شهری را داشت، به جز عبدالرحمان بن اعین». آل اعین دارای مسجد و محله ای در کوفه بود و امام صادق (ع) در آن نماز خواند. این مسجد از مساجد وصف شده در کوفه است.