سعید بن محمد باعلی باعشن
سعید بن محمد باعلی باعشن (المتوفى 1270 هـ/ 1854) عالم دینی و فقیه شافعی یمانی است، از مهم ترین امامان مکتب شافعی در قرن سیزدهم هجری قمری[۱] و از مهم ترین علمای حضرموت به شمار می رود. برای دریافت و طلب علم بسیار به او مراجعه می کردند. بسیاری از علما و فقها شاگردی او را کرده اند.
نسب و عشیره
او از خاندان آل باعشن است و مفتی حضرموت عبدالرحمن بن عبید اللّه السقاف آنان را ستود و گفت: «آل باعشن خانه علم و درخت فضیلت و پرورشگاه صلاح و رستگاری است»[۲].یکی از بیوت ریشه دار منطقه دوعن است که این روستا به دلیل جایگاه علمی این خاندان مشهور شده است و همانطور که گفته شد نسب آنها به محمد بن عبدالرحمن بن ابی بکر می رسد [۳].
تولد و تربیت
شیخ سعید در اوایل قرن سیزدهم هجری در روستای معروف رباط باعشن در دره دوعن ایمن به دنیا آمد. او در خانواده ای علمی تربیت مناسبی را دریافت و تحت تعلیم شیوخ روستای خود قرار گرفت، از این رو به حفظ قرآن، خواندن احادیث و مهمترین کتب علمی پرداخت. سپس در حدود سال 1220 هجری قمری برای طلب علم عازم مصر شد.
اساتید
او نزد اساتید بسیاری در حضرموت یمن و مصر کسب علم کرد که از آن میان می توان به: عبد الله بن حجازی الشرقاوی[۴] و إبراهیم بن محمد الباجوری[۵]اشاره کرد.
شاگردان
بسیاری از مشاهیر و بزرگان فقها و علمای حضرموت نزد او شاگردی کرده اند که بعضی از آنان عبارتند از: صالح بن عبد الله العطاس[۶]
عبد الله الهدار بن طه الحداد
أحمد بن محمد المحضار
علی بن أحمد باصبرین
عمر بن حسن بن عبد الله الحداد
عیدروس بن عمر الحبشی[۷]
طاهر بن عمر الحداد
عبد الله بن عمر باناجة
سعید بن عبد الله بادكوك[۸]
محمد بن حسن البار
مكانته العلمیة
جایگاه علمی
او کتاب‌هایش را برای شاگردانش می‌خواند و عباراتش را برای ایشان توضیح و تفسیر می نمود. طلاب علوم در مدرسه محله الفتح و الامداد واقع در شهر شبام بودند. اگر در علم فقه می خواستند عمیق‌تر وارد شوند به سراغ او می رفتند تا بهرمند شوند. در آثار متأخر او بسیار مورد توجه علما بوده و از آن سخن به میان آورده اند، به‌ویژه از «بشرى كریم» که به بعضی از آنها اشاره می شود:
بكری شطا الدمیاطی در حاشیه «إعانة الطالبین على فتح المعین»
علوی بن أحمد السقاف در كتاب «ترشیح المستفیدین على فتح المعین»
صالح بن محمد بافضل در حاشیه «المسلك القویم»
محمد محفوظ بن عبد الله الترمسی در كتاب «موهبة ذی الفضل»
محمد بن عبد الله الجردانی در كتاب «فتح العلام» و«مفید العوام»
علی بن أحمد باصبرین در كتاب «إثمد العینین فی اختلاف الشیخین»ابن حجر الهیتمی والشمس الرملی
آثار
شیخ سعید آثار گرانقدری در علم فقه، توحید و نحو بر جای گذاشته است که بعضی از آنان عبارتند از:
«المواهب السنیة بشرح المقدمة الحضرمیة»
«بشرى الكریم بشرح مسائل التعلیم»
«مواهب الدیان شرح فتح الرحمن»
«سلم الطلاب شرح قلائد الإعراب»
«بهجة الطلاب شرح قلائد الإعراب»
«التحفة السنیة شرح العمریطیة»
«مفتاح السعادة»
وفات
او در شب سه‌شنبه به وقت طلوع فجر در اول جمادی الاخره سال ۱۲۷۰ هجری قمری/ ۱۸۵۴ درگذشت و در همان روستا در قبرستانی به نام سیده به خاک سپرده شد[۹].
پانویس
- ↑ التقريرات السديدة في المسائل المفيدة ص 35
- ↑ في كتابه الشهير إدام القوت (73/ص)
- ↑ كتاب الدر والياقوت في بيوتات عرب المهجر وحضرموت الجزء الثاني
- ↑ (الخلاصة الشافية في الأسانيد العالية) خ ورقة (6/ب) للعلامة علوي بن طاهر الحداد
- ↑ كما صرح الشيخ سعيد باعشن في كتاب (مواهب الديان) ص 27
- ↑ كتاب (تاج الاعراس) (628-627 /1)
- ↑ كتاب (عقد اليواقيت الجوهرية) (47/2)
- ↑ توجد منه نسخة بمكتبة الأحقاف تحت رقم (2547)
- ↑ سعيد بن محمد باعشن