کیالیه

كیالیه‏ فرقه ای از غلات شیعه و پیروان احمد بن کیال بودند. بانی این فرقه مدعی امامت و سپس مهدویت بود.

تاریخچه

احمد بن کیال در ابتدا مردم را به یكى از خاندان امام جعفر صادق (ع) مى ‏خواند و پس از آن، خود مدعى رسالت و قائمیت گردید. او كتب و مقالاتى به زبان عربى و فارسى درباره مذهب خویش نگاشت كه در آن ها مطالبى آمیخته از مطلب فلسفى و آراى دینى را آورده است و چون در گفتار خود مطالب مخالف شرع اظهار مى داشت، پیشوایان شیعه از وى دورى جسته و پیروان خویش را به تبرى از او امر کردند. بعد از آن كه كیّال از جانب شیعه مطرود شد، خود ادعای امامت كرد و گفت که من قائم منتظر هستم.

خصوصیات رهبر فرقه

احمد بن کیال که به احمد کیال نیز معروف است، بنیانگذار تفکراتی است که هیچ اساس و پایه عقلی و دینی ندارد، بلکه آن چه او بیان کرده است، بیشتر به مهملاتی شبیه است که از ذهن آشفته او تراوش کرده است. بنا بر این، آثار او چیزی جز برداشت‌های شخصی و تاویلات باطل از نصوص دینی نیست. وی به تصنیف کتبی به زبان عربی و عجمی مشغول شده و در آن، به دیدگاه‌های خود اشاره کرده است.

شخصیت شناسی احمد کیال نزد دیگران

احمد کیال در نگاه نویسندگان این گونه معرفی شده است:1. او هم ملحد است و هم گمراه کننده و نویسنده کتاب های بی پایه و حیرت زا است. 2.او در هر علمی مطالبی را به هم بافته و ابداع کرده که نه معقول است نه مسموع. ۳- تصانیفی که از او به عربی و عجمی باقی مانده تماما مزخرفاتی است که هیچ گونه تایید شرعی و عقلی ندارد.

اعتقادات

احمد بن کیال معقتد است هر كسی که عالم آفاق را بر عالم انفس تطبیق و مناهج دو گیتی را بیان کند، او امام است. معتقد است که عالم بر سه گونه است: عالم اعلى، عالم سفلى، عالم انسانى، در عالم اعلى پنج مكان اثبات مى‏كند می شود که به شرح ذیل است. 1.مكان الاماكن كه در آن هیچ موجودى ساكن نیست و محیط به تمام اماكن مى‏باشد و آن مكان همان عرش است كه پیغمبر خبر داده است. 2. پایین‏تر از مکان الاماکن، مكان نفس اعلى است 3. مکان سوم مکان نفس ناطقه است. 4. مکان چهارم مکان نفس حیوانی است. 5. مکان پنجم مکان نفس انسانی است و معتقد است که اراده نفس انسانى آن است كه به عالم نفس اعلى ظهور كند و چون بالا برود، مكان نفس حیوانى و ناطقه را خرق کند و چون به عالم اعلى برسد و به قرب وصول آن عالم اختصاص یابد، خسته گشته و بازمانده و سرگردان و سر انجام محبوس و متعفن گردد و اجزایش مستحیل و به عالم سفلى سقوط کند و در این عفونت زمانى بماند و اكوار و ادوارى بر او بگذرد و در آن حالت در عفونت و استحاله باشد. پس نفس اعلى او را به نور خویش روشن گرداند و در این عالم تركیباتى پدیدار خواهد گشت و آسمان ها و زمین و مركبّات از معادن و نباتات و حیوانات و انسان آشکار خواهد شد و انسان در بلایا و سختی ها خواهد افتاد و در این تركیب گاهى شادان و گاهى اندوهناك خواهد بود و گاهی در سلامتی بوده و گاهی با سختی و محنت مواجه خواهد شد تا آن که قائم ظهور کند و او را به حال كمال بازگرداند و تضادها باطل شود و روحانى بر جسمانى غلبه كند و این قائم همان احمد كیّال است.سپس به بیان ذات خود پرداخته و می گوید كه نام احمد مطابق عوالم اربعه است: الف احمد مقابل نفس اعلى و حاء احمد مقابل نفس ناطقه و میم احمد مقابل نفس حیوانى و دال احمد مقابل نفس انسانى است. عوالم اربعه همان مبادى و بسائط اند، پس در مقابل عوالم علویه، عوالم سفلیه جسمانى را قرار داد و گفت آسمان تهى‏ است و زیر آن آتش است و زیر آتش هوا و پایین ‏تر از هوا زمین و زیر زمین آب است و این چهار مقوله در مقابل عوالم اربعه‏ اند. وى معتقد بود که انسان در برابر آتش و پرندگان در برابر هوا و حیوان در برابر زمین و ماهى در برابر آب است و آب پایین ‏ترین مرکز و ماهی پست‏ ترین مركب است. سپس عالم انسانى را كه یكى از عوامل سه‏ گانه است با آفاق دو عالم اول مقابله كرد و گفت حواس مركبه پنج تا است، سمع در مقابل مكان الاماكن زیر آن خالی و در برابر آسمان است.بصر در مقابل نفس اعلى از عالم روحانى و در برابر آن آتش از عالم جسمانى است. در بصر مردمك چشم قرار دارد، زیرا انسان اختصاص به آتش دارد. حس شامه در برابر ( نفس) ناطقه از عالم روحانى است و هوا از عالم جسمانى است، زیرا حس شامه هوا را استشمام مى‏كند، و حس ذائقه در برابر حیوان از عالم روحانى و زمین از عالم جسمانى است و حیوان مختص به زمین و چشیدن مختص به حیوان است. حس لامسه در مقابل عالم انسانى، روحانى و آب، جسمانى و ماهى مختص به آب و لمس مختص به ماهى است و بسا كه از لمس تعبیر به كتابت مى‏كند.

به اعتقاد وی، احمد همان الف و حا و میم و دال است و آن در مقابل دو عالم است. یکی عالم علوى و روحانى و دیگری عالم سفلاى جسمانى است. الف دلالت بر انسان دارد و حا دلالت بر حیوان و میم دلالت بر پرنده و دال دلالت بر ماهى دارد امّا الف از حیث استقامت مثل انسان و حاء مثل حیوان است، زیرا آن كج و باژگونه است و حاء از ابتدا اسم حیوان بود و میم شبیه به سر پرنده و دال شبیه به دم ماهى است معتقد است که خداوند انسان را به شكل احمد آفرید، زیرا قامتش مانند الف و دو دست او مثل حاء و شكم وى مانند میم و دو پاى او مثل دال است. وی میزان را بر دو عالم گذاشته و صراط را بر نفس خویش و می گفت که بهشت عبارت از وصول به عالم بصائر و آتش وصول به ضد آن مى‏باشد. درباره پیامبران می گفت که آنان پیشوایان اهل تقلیدند و اهل تقلید كورند، امّا قائم پیشواى اهل بصیرت و آنان خردمندان اند و بصائر را كه در مقابل آفاق و انفس است در مى‏ یابند. شهرستانى مى ‏نویسد گمان مى ‏كنم كه او از امامان مستور بوده و بر سر این لاطائلاتی که به هم بافته متهم به بدعت در دین شده و به قتل رسیده است.در هر حال به نظر می رسد که احمد كیّال باید تحت تأثیر آراى فرق گنوستیكى مسیحى واقع شده باشد.