اسواریه

اسواریه یکی از فرقه‌های کلامی منسوب به معتزله و از پیروان علی اسواری بودند. این فرقه از شعبه‌های نظامیه است و معتقدند که خداوند به انجام کاری که به عدم آن خبر داده است یا علم به عدم آن دارد قادر نیست.

موسس

موسس این فرقه على اسوارى است که نخست از یاران ابوالهذیل به شمار مى ‏رفت و سپس به کیش نظام درآمد. گفته شده است که وی به دلیل فقر و تنگ دستی به بغداد آمد و با نظام ملاقات کرد و نظام به او هزار دینار داد و گفت زودتر به موطن خود بازگرد زیرا می ترسید که اسواری بر او غالب شود. قاضى‌ عبدالجبار معتزلی از اسواری‌ در شمار متکلمان‌ معتزلى‌ طبقة هفتم‌ نام‌ مى‌برد و او را برخوردار از مرتبة والای‌ اندیشه‌ و رأی‌ مى‌داند.

عقاید

بحث‌ از قدرت‌ حق‌ تعالى‌ مهم‌ترین‌ بحثى‌ است‌ که‌ در آن‌ مى‌توان‌ آرایى‌ از اسواری را جست‌ و جو کرد. اسواری معتقد بود که خداوند مى ‏داند که عدم وجودش براى او مقدور نیست. و نیز مى‏‌گفت که خداوند قادر بر ظلم و دروغ نیست و در یک کلام قادر بر انجام قبایح نیست. اسواری‌ همچنین‌ معتقد بود که‌ خداوند قادر بر خلق‌ جهل‌ که‌ مایه ی کفر کافر شود نیست‌.اسواری‌ مانند نظام‌ حقیقت‌ انسان‌ را روح‌ دانسته‌ و گفته‌ است‌ انسان‌ همان‌ روح‌ غیرمرئى‌ است‌ که‌ در قلب‌ جای‌ گرفته‌ است‌.