سوره مائده
÷
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در
| نام | سوره مائده |
|---|---|
| شماره سوره | ۵ |
| ترتیب نزول | ۶ و ۷ |
| جزء | ۱۱۳ |
| مکی/مدنی | مدنی |
| تعداد آیات | ۱۲۰ |
| تعداد کلمات | ۲۸۴۲ |
| تعداد حروف | ۱۲۲۰۷ |
سورهٔ مائده سورهٔ پنجم قرآن است، ۱۲۰ آیه دارد، و سوره‌ای مدنی است. این سوره به سبب آنکه از مائده آسمانی و نزول آن به درخواست حواریون حضرت عیسی(ع) سخن گفته، مائده نام گرفته است.. بنابر روایتی اسلامی، این سوره در حجةالوداع در بین راه مکه و مدینه نازل شده‌است. در سوره مائده احکام بسیاری بیان شده از جمله درباره مسئلهٔ ولایت در اسلام، تثلیث در مسیحیت، قیامت و معاد، وفای به عهد، عدالت اجتماعی، عدالت شاهد، حرمت کشتن انسان‌ها، احکام غذاهای حلال، احکام وضو و تیمم. از آیات مشهور این سوره آیه اکمال و آیه تبلیغ است که بنابر نظر شیعه، به واقعه غدیر و اعلام جانشینی امام علی(ع) مربوط‌اند و آیه ولایت که بنابر نظر شیعه و سنی در شأن امام علی(ع) نازل شده است.
مائده
طبقی که در آن طعام است[۱].
مفهوم کلی سوره
- جلوه هاى ولايت (آيات اكمال، ابلاغ، ولايت و ...)؛
- بهداشت غذايى و جسمى ؛
- مسائل يهود و مسيحيت و انحرافات آنها؛
- قوانين قضايى[۲].
اسامی سوره
علت نام‌گذاری
- «سوره مائدة»؛ به خاطر قصۀ درخواست حواريون از عيسی(ع) برای اينکه از خداوند بخواهد برايشان غذايی آسمانی نازل کند[۵].
- «سوره عقود»؛ به خاطر اينکه در آيۀ اول اين سوره، لفظ عقود آمده است[۶].
- «سوره منقذه»؛ به خاطر روايتی از پيامبر(ص) که سوره مائده در ملکوت آسمان‌ها منقذه ناميده شده است چرا که صاحب خودش را از دست ملائکه عذاب نجات میدهد[۷].
- «سوره احبار»؛ ذکر احبار (علمای يهود) در آيۀ چهل‌وچهارم و شصت‌وسوم اين سوره آمده است[۸].
- «سوره اخيار»؛ اين نام به صورت کنايی در بعضی از کتب آمده است به اين صورت که به کسی که وفای به عهد نمیکرده میگفتند: فلانی اصلا سوره اخيار نمیخواند[۹].
تعداد آيات و کلمات و حروف
اهداف و آموزه‌ها
اهداف و مقاصد عمدۀ سوره مائده عبارت اند از:
محتوا و موضوعات
محتواى سوره مائده يك سلسله از معارف و عقائد اسلامى و يك سلسله از احكام و وظائف دينى است.
در قسمت اول به مسالۀ ولايت و رهبرى بعد از پيامبر(ص) و مساله تثليث مسيحيان و قسمتهايى از مسائل مربوط به قيامت و رستاخيز و بازخواست از انبياء در مورد امت‌هايشان اشاره شده است.
و در قسمت دوم مسالۀ وفاى به پيمانها، عدالت اجتماعى، شهادت به عدل و تحريم قتل نفس (و به تناسب آن داستان فرزندان آدم و قتل هابيل به وسيله قابيل) و همچنين توضيح قسمتهايى از غذاهاى حلال و حرام و قسمتى از احكام وضو و تيمم آمده است[۱۴].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
حسنه به تعداد يهوديان و مسيحيان
ابى‌بن‌كعب، از پيامبر(ص) روايت كرده است كه: «هر كس سوره مائده را بخواند، خداوند به عدد هر چه يهودى و مسيحى در روى زمين است به او مزد مى دهد و ده حسنه براى او ثبت و ده گناه از او محو مى كند و ده درجه براى او بالا مى برد».
عدم نسخ سوره مائده
عياشى به اسناد خود از على(ع) نقل كرده است كه: قرآن، بعضى بعضى را نسخ مي‌كرد و اخذ آن به امر پيامبر(ص) بود، تا اينكه سوره مائده نازل شده كه احكامى مربوط به سابق را نسخ كرد ولى چيزى را از آن نسخ نشد. اين سوره هنگامى نازل شد كه پيامبر سوار بر استرى بود. سنگينى وحى چنان بود كه استر را از حركت باز داشت و طولى نداشت كه او را بر زمين بغلتاند. پيامبر(ص) چنان به حال اغماء درآمد كه دست خود را بر سر شيبه بن وهب جمحى نهاد. آن گاه به حال عادى بازگشت و سوره مائده را بر ما قرائت كرد و همگى بدان عمل كرديم.
دوری از ظلم و شرک
عياشی به اسناد خود از امام باقر(ع) روايت كرده است كه: «هر كس سوره مائده را در روزهاى پنجشنبه بخواند، ايمان او به ظلم نياميزد و هرگز به خدا شرك نياورد.»
همراهی هفتادهزار فرشته در هنگام نزول
عياشی از ابوحمزه‌ثمالى نقل كرده است كه: «سوره مائده يك جا و به طور كامل نازل گرديد و هفتاد هزار ملك همراه آن به زمين آمدند[۱۵].
محل و زمان نزول
بنا بر قول ابن عباس و مجاهد، سوره مائده در مدينه، نازل شده است. جعفر بن مبشر و شعبى گويند: همه آيات اين سوره، در مدينه نازل شده است، باستثناى «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ ...» (آيه 3) كه در سفر حجة الوداع، هنگامى كه بر شتر خود ايستاده بود نازل گرديد[۱۶].
از آن جا كه نزول سوره مائده بعد از سوره فتح مي باشد و سوره فتح بعد از صلح حديبيّه (در سال ششم هجرى) نازل شده، به اين نتيجه مى رسيم كه نزول سوره مائده بين سال هفتم تا دهم هجرى بوده است.
اما در برخى روايات از امام على(ع) حكايت شده كه سوره مائده دو يا سه ماه پيش از رحلت پيامبر(ص) نازل گرديده است[۱۷].
پانویس
- ↑ مفردات راغب،ص 783.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 5، ص 19.
- ↑ التحرير و التنوير، ج5، ص 5.
- ↑ بصائر ذویالتمييز فی لطائف کتاب العزيز، ج1، ص 179.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ بصائر ذویالتمييز فی لطائف کتاب العزيز، ج1، ص 179.
- ↑ همان.
- ↑ الكشف و البيان، ج 4، ص 5.
- ↑ همان.
- ↑ همان
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج5، ص 23.
- ↑ تفسيز نمونه، ج4، ص 241.
- ↑ ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 6، ص 178.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 5، ص 21 به نقل از تفسير عياشى، ج 1، ص 288؛ تهذيب الاحكام، ج 1، ص 361 و بحارالانوار، ج 31، ص 37.
- ↑ الموسوعة القرآنيه، خصائص‌السور، ج 2، ص 221.