قطب راوندی
÷
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در
| نام | قطبالدین سعید بن عبدالله بن حسین بن هبةالله راوندی کاشانی |
|---|---|
| القاب و سایر نام‌ها | راوندی • قطبالدین سعید بن هبةالله • قطبالدین راوندی • ابوالحسین سعید بن هبةالله • قطب ال‍راون‍دی • ابوالحسن سعید بن هبةالله |
| زاده | راوند • نزدیک کاشان |
| درگذشت | ۱۴ شوال سال ۵۷۳ هجری قمری • قم |
| استادان | فضل بن حسن طبرسی • محمد بن علی طبری • صفی الدین مرتضی بن داعی رازی |
| شاگردان | احمد بن علی بن عبدالجبار طوسی • ابن شهرآشوب |
| آثار | الخرائج و الجرائح • تهافت الفلاسفه • جواهر الکلام فی شرح مقدمة الکلام |
| دین و مذهب | اسلام • تشیع |
قطبالدین سعید بن عبدالله بن حسین بن هبة الله راوندی کاشانی معروف به قطب راوندی (متوفای ۵۷۳ق) محدث، مفسر، متکلم، فقیه، فیلسوف و مورخ شیعه در قرن ششم هجری و از شاگردان شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان است. وی دارای تألیفات بسیاری است که معروف‌ترین اثر وی کتاب الخرائج و الجرائح است.
زادگاه و نیاكان
«راوند» كه در آن زمان روستایی در نزدیكی كاشان بود زادگاه عالمان بسیاری شناخته می‌شد به گونه‌ای كه آقا بزرگ تهرانی بیش از ده نفر از بزرگان راوند را منحصر قرن ششم یاد می‌كند[۱]. «سعید» گلی از بوستان مكتب محمدی بود كه از آن دیار برخاست و قلب‌الدین لقب یافت او فرزند «هبة الله بن حسین بن هبة الله بن حسن راوندی» بود. گرچه اطلاعات كافی از همة نیاكان او به دست نیامده، همین اندازه معلوم است كه پدر و جد قطبالدین، از عالمان و برجستگان آن دیار بوده‌اند[۲]. با تأسف تاریخچه و شرح حالی از تولد و دوران كودكی او نیز به دست نیامده است.
تحصیل
فرزانة برومند راوند، علاوه بر پدر، از محضر بزرگان دیگری استفاده كرده است. قطب الدین خوشه‌چین خرمن عالمانی است كه ثمرة اندیشه‌شان قرنهای متمادی مشام انسانها را معطر ساخته است. افكار بزرگ شخصیت هایی چون شیخ صدوق، سید مرتضی، سید رضی و شیخ طوسی، در اندیشه و تفكر او جای پیدا كرده و با نقل حدیث از شاگردان آنان، جوهره علمی وعملی او نضج یافته است. بنابر آنچه در ریاض العلماء آمده است، قطب الدین روایاتی از بزرگان حدیث در شهرهای اصفهان، خراسان و همدان شنیده و نقل كرده است[۳] و از این روزنه می‌توان به مسافرتهای علمی او به شهرهای مختلف پی برد. چنانكه قرار داشتن قبر شریف او در شهر قم، دلیلی بر استفادة او از محضر استادان آن دیار است.
استادان
- ابو جعفر محمد بن علی بن محسن حلبی. او موفق به درك محضر شیخ طوسی شده و قطب الدین راوندی از وی روایت نقل كرده است.
- ابوالحسن محمد بن علی بن عبدالصمد تمیمی نیشابوری. او از شاگردان فرزند شیخ طوسی بوده است.
- سید ابوالبركات محمد بن اسماعیل مشهدی. وی از شاگردان شیخ طوسی بوده است و علاوه بر قطب الدین منتجب الدین (صاحب كتاب الفهرست) و امام ضیاء الدین از جملة شاگردانش بوده‌اند.
- صفی الدین مرتضی بن داعی بن قاسم. او از شاگردان شیخ طوسی و مؤلف كتاب تبصرة العوام است.
- شیخ السادة مجتبی بن داعی بن قاسم. ایشان نیز همچون برادرش از محدثان بزرگ بوده و قطب الدین از این دو برادر روایت نقل كرده است.
- ابوالفضل عبدالرحیم بن احمد شیبانی.
- ابو جعفر محمد بن مرزبان. از شاگردان شیخ مفید است كه قطبالدین در كتاب قصص الانبیاء از او روایت نقل كرده است.
- هبة الله بن دعویدار. از شاگردان شیخ صدوق به شمار آمده است.
- ابوجعفر بن كمیح.
- ابونصر الغاری.
- ابوصمصام احمد بن سعید طوسی.
- ابوالحسین احمد بن محمد بن علی مرشكی.
- ابوسعید حسن بن علی لارآبادی.
- ابوالقاسم حسن بن محمد حدیقی.
- ابو صمصام ذوالفقار بن محمد بن معبد حسینی.
علاوه بر آنها، نام هفت نفر از بزرگان و اندیشه‌وران آن عصر در شمار استادان قطب الدین قرار دارد[۴].
استاد بزرگ
ابوعلی فضل بن حسن بن فضل طبرسی، معروف به «امین الدین» از بزرگترین دانشمندان و مفسران شیعی در قرن ششم هجری است. شیخ طبرسی با خلق تفسیر بی‌نظیر از قرآن كریم به نام مجمع البیان جاودانگی نام و یاد خویش را موجب گشت. گرچه او بیش از دهها اثر مفید همچون «اعلام الوری» از خود به جا گذاشت، تفسیر قرآن(مجمع البیان) برای شناساندن شخصیت علمی‌اش از همه ممتازتر است[۵]. قطب راوندی شاگر ممتاز شیخ طبرسی بوده است و این امتیاز و شایستگی شاگرد، به حدّی رسیده كه قطب را با او و او را با قطب می‌شناسند. قطب راوندی خود به قرآن عشق می‌ورزید و در راه نشر معارف آن پرتلاش بود اما تأثیر نفس قدسی استادش طبرسی بزرگ، در اندیشه و آثار گران سنگ او نقش بسزایی داشت و از این رو، آثار و تألیفات قطب راوندی، رنگ خدایی و بوی وحی به خود گرفت[۶].
شاگردان
راوندی دانشمند بزرگ و وارستة قرن ششم از چهره‌های درخشانی است كه فرزانگان بسیاری از محضر نورانی‌اش به فیض رسیده و دانش اندوخته و خود نیز شمع فروزان محافل علمی گردیده‌اند. از میان انبوه جویندگان علم كه از خرمن فضل راوندی خوشه‌چینی كرده‌اند نام فرزندان وی درخششی ویژه دارد. او نه تنها در مسجد و منزل و مكتب بلكه در سفر و حضر، به نورافشانی پرداخته و شاگردان بسیاری را به جامعة اسلامی آن روز ارائه داده است. شاگردان قطب الدین چهره‌های برجسته‌ای هستند كه از وی به نقل روایت پرداخته‌اند. برخی از آنان عبارت‌اند از:
- احمد بن علی بن عبدالجبار طبرسی. او علاوه بر قضاوت به نقل حدیث نیز می‌پرداخت.
- حسین بن سعید بن هبة الله.وی فرزند دانشور قطبالدین بوده و از او به عنوان شهید یاد شده است.
- علی بن عبدالجبار بن محمد. از دانشمندان و فقهای بنام.
- علی بن محمدالمدائنی.
- محمد بن الحسن البغدادی.
- محمد بن سعید بن هبة الله. او فرزند دیگر قطب راوندی است كه به ظهیر الدین معروف بود[۷].
محمد بن علی معروف به «ابن شهر آشوب» از ستارگان درخشان تشیع و برجسته‌ترین شاگردان قطب بود. «ابن شهر آشوب» در كتاب خویش «معالم العلماء» با یادی از قطب الدین به عنوان استاد خویش نام چند كتاب وی را ثبت كرده است[۸].
پانویس
- ↑ الثقات العیون فی سادس القرون، آقا بزرگ تهرانی، ص 103.
- ↑ همان، ص 124، امل الآمل، و عامل، ج 2، ص 125؛ اعیان الشیعه، سید محسن امین عاملی، ج 7، ص 260.
- ↑ ریاض العلماء، میرزا عبدالله افندی، ج 2، ص 435.
- ↑ الثقات العیون فی سادس القرون، ص 15، 62، 66، 82، 99، 135، 158، 178، 196، 240، 242، 250، 274، 276، 288، 297، 299، 302، 332، 333؛ ریاض العلماء، ج 5، ص 62؛ الغدیر، علامه امینی، ج 5، ص 381.
- ↑ شرح زندگانی این مفسر بزرگ را در كتاب شیخ طبرسی (از مجموعه دیدار با ابرار) نوشتة محمد باقر پورامینی مطالعه كنید.
- ↑ الغدیر، ج 5، ص 380، روضات الجنات، میرزا محمد باقر خوانساری، ج 4، ص 7.
- ↑ الثقات العيون في سادس القرون، ص 13، 75، 192، 206، 254.
- ↑ معالم العلماء، ابن شهر آشوب، ص 55.