سوره فصلت
÷
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در
| نام | سوره فُصِّلَت‌ْ |
|---|---|
| شماره سوره | ۴۱ |
| ترتیب نزول | ۶۱ |
| جزء | ۲۴ و ۲۵ |
| مکی/مدنی | مکی |
| تعداد آیات | ۵۴ |
| تعداد کلمات | ۷۹۶ |
| تعداد حروف | ۳۳۶۴ |
سوره فُصِّلَت‌ْ یا حم سجده، چهل و یکمین سوره و از سوره‌های مکی و سجده‌دارِ قرآن که در جزء ۲۴ و ۲۵ قرآن جای گرفته است. واژه «فصلت» به معنای «شیوا بیان شده» در آیه سوم آمده و به همین جهت این سوره به این نام شهرت یافته است. سوره فصلت بیشتر درباره روی‌برگرداندن کافران از قرآن سخن می‌گوید. وحدانیت خدا، نبوت پیامبر(ص)، قیامت و اشاره به سرگذشت قوم عاد و قوم ثمود از دیگر موضوعات مطرح‌شده در آن است.
فصلت
تبیین و تفصیل، فصل فصل شدن.
مفهوم کلی سوره
اسامی سوره
علت نام‌گذاری
«سوره فصلت»؛ سبب نام‌گذارى اين سوره به فصّلت آيۀ سوم اين سوره است كه تعبير «فُصّلت» (تبيين و فصل فصل شدن) در آن آمده است[۵].
«سوره حم سجده»؛ به جهت اینکه این سوره از سور حوامیم و دارای آیه سجده‌دار می‌باشد.
«سوره مصابیح»؛ به خاطر وجود لفظ مصابیح در آیه دوازدهم این سوره می‌باشد.
«سوره اقوات»؛ به خاطر وجود لفظ اقوات در آیه دهم این سوره می‌باشد.
«سوره سجده مؤمن»؛ به خاطر اینکه این سوره از سوره‌های سجده‌دار است، و به خاطر تمییزش از سوره «الم سجده»، این سوره را با اسم سوره ماقبل خودش که مؤمن است به صورت ترکیبی آورده‌اند[۶].
«سوره سجده»؛ به خاطر آیه سی‌وهفتم این سوره به سوره سجده نام‌گذاری کرده‌اند اما اشتهار این سوره بیشتر حم سجده است تا از سوره الم سجده متمایز باشد.
تعداد آیات و کلمات
سوره فصلت پنجاه‌و‌چهار آيه دارد[۷].
سوره فصلت هفتصد‌و‌نودوشش كلمه دارد[۸].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است).
اهداف و آموزه‌ها
هدف هاى اساسى سوره فصلت عبارت اند از:
محتوا و موضوعات
محتواى سوره فصلت را مى توان در چند بخش خلاصه كرد:
توجه به قرآن و بحثهاى فراوانى که پيرامون آن در آيات مختلف اين سوره آمده است، و از جمله بقاء حاكميت قرآن و تسلط منطقى آن در تمام ادوار و اعصار كه در آيه چهل‌ویکم و چهل‌ودوم اين سوره به آن اشاره شده است، و صريحا مى گويد: «اين كتابى است شكست‌ناپذير كه باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد كرد» و در عين حال دليلى است بر عدم تحريف قرآن در طول تاريخ، و همچنين موضعگيري‌هاى سرسختانه دشمنان در مقابل اين كتاب آسمانى تا آنجا كه مردم را از شنيدن آيات قرآن نهى مى كردند؛
توجه به آفرينش آسمان و زمين، مخصوصا آغاز آفرينش جهان از ماده گازى شكل(دخان) و مراحل پيدايش كره زمين و كوه ها و گياهان و حيوانات؛
اشاراتى به سرگذشت اقوام مغرور و سركش پيشين، از جمله قوم عاد و ثمود، و سرنوشت دردناك آنها و اشاره كوتاهى به داستان موسى(ع)؛
انذار و تهديد مشركان و كافران مخصوصا با ذكر آيات تكان دهنده اى در باره قيامت و گواهى اعضاى بدن حتى پوست تن انسان، و توبيخ شديد پروردگار نسبت به آنها به هنگامى كه در برابر عذاب الهى قرار مى گيرند؛
پاره اى از دلائل رستاخيز و قيامت و خصوصيات و ويژگيهاى آن؛
مواعظ و اندرزهاى گوناگون كه در لابلاى مباحث فوق آمده و به آنها روح و حيات بيشترى مى بخشد، مخصوصا دعوت به استقامت در راه حق، و طريقه برخورد منطقى با دشمنان و طرز راهنمايى آنها به آئين خداوند؛
سرانجام سوره را با بحث جالب و كوتاهى پيرامون آيات آفاقى و انفسى پروردگار و بازگشتى بر مساله معاد پايان مى بخشد[۱۰].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب از پيامبر خدا روايت مي‌كند: «هر كس سوره حم سجده را بخواند به تعداد هر حرفى از آن ده حسنه به او داده خواهد شد».
ذريح محاربى از حضرت صادق(ع) روايت كرده است كه فرمودند: «هر كس سوره حم سجده را بخواند روز قيامت به اندازه ديد چشمش نور و سرورى خواهد داشت، و در اين دنيا هم مورد ستايش و غبطه ديگران خواهد بود[۱۱]».
زمان و فضای نزول
سوره فصلت بعد از معراج اندكى قبل از هجرت نازل شده است[۱۲].
با دقت در محتوا و موضوعات مطرح شده در سوره فصلت می‌توان دریافت که به وقت نزول سوره مباركه، مشركان در مجادله و موضع‌گيرى در مقابل نبوت كار را از حد گذرانده بودند، انكار و مقابله آنها سبب نزول اينهمه واقعيّات گرديده است، عظمت موضوعات اين سوره در حد «يدرك و لا يوصف» مى باشد، و همچنین وقوع لفظ «حم» در اوّل سوره هاى هفتگانه حاكى است كه مطالب و مقتضاى نزول در آنها يكى است[۱۳].
پانویس
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 197.
- ↑ همان، ص 199.
- ↑ التحرير و التنوير، ج 25، ص 5.
- ↑ التفسير الواضح، ج 3، ص 323
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 199.
- ↑ التحرير و التنوير، ج 25، ص 5.
- ↑ الکشف و البیان، ج8، ص285
- ↑ همان
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 200.
- ↑ تفسير نمونه، ج 20، ص 204- 203
- ↑ ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 22، ص 7-6.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 199.
- ↑ تفسير احسن‌الحديث، ج 9، ص 401 با اندکی تصرف.