محمدعلی خالدی
محمدعلی خالدی مشهور به سلطان العلماء، از عالمان و شخصیت‌های تقریب‌گرای بزرگ دینی اهل‌سنت ایران است که علاوه بر تحصیلات حوزوری، تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه الازهر مصر به پایان رسانده است. تدریس در مدرسۀ علوم دینی سلطان العلماء (رحمانیه سابق)، بندرلنگه و همچنین مدیریت این مدرسه بعد از پدرش، از جمله فعالیت‌های ایشان به‌شمار می‌آید وی آثاری همچون: صفوه‌العرفان في تفسیر القرآن، غایه‌المأمول في سیرة حضره الرسول (صلی‌الله علیه وسلم)، الاحتفاء و الابتهاج بالاسراء و المعراج، عقوبت تارک الصلاه، در کارنامۀ علمی خود دارد. همچنین احداث و راه‌اندازی کارها و پروژه‌های عام‌المنفعه از قبیل: مسجد، مدرسه، دانشکده، درمانگاه و مکتب‌خانه از فعالیت‌های فرهنگی وی محسوب می‌شود. او سرانجام در 25 تیر ماه 1403 ش در امارات متحده عربی درگذشت.
| محمدعلی خالدی | |
|---|---|
 | |
| نام‌های دیگر | شیخ محمدعلی خالدی، سلطان العلماء |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1300 ش، ۱۹۲۲ م، ۱۳۴۰ ق |
| محل تولد | ایران، بندرلنگه |
| سال درگذشت | 1403 ش، ۲۰۲۵ م، ۱۴۴۶ ق |
| روز درگذشت | 25 تیرماه |
| دین | اسلام، اهل‌سنت |
| آثار |
|
| فعالیت‌ها |
|
زندگی‌نامه
محمدعلی خالدی، در سال 1300 ش برابر با 1340 ق، در شهرستان بندرلنگه در استان هرمزگان متولد شد. وی در دو سالگی مادرش (فاطمه سیدعبدالرحمن) را از دست داد و تحت سرپرستی پدرش، علامه شیخ عبدالرحمن خالدی مشهور به سلطان العلماء، تربیت یافت و از همان دوران کودکی به دلیل هوش و ذکاوتی که داشت در جلسات علمی و اجتماعی پدرش شرکت کرد. محمدعلی خالدی، قرآن کریم و علوم ابتدایی را در مکتب‌خانه محل زادگاهش به پایان رساند و سپس علوم دینی مانند صرف، نحو، علوم بلاغت (معانی، بیان و بدیع)، منطق، کلام (اصول دین)، فقه، اصول فقه، تفسیر، حدیث، فرائض، حساب، مصطلح، عروض و قافیه را نزد پدرش، علامه شیخ عبدالرحمان خالدی مشهور به سلطان العلماء، فرا گرفت.
تحصیلات دانشگاهی
وی پس از تحصیلات مقدمات حوزوی، جهت ادامۀ تحصیل عازم هند شد و در سن شانزده سالگی توسط پدرش، شیخ عبدالرحمان خالدی که از نخستین فارغ‌التحصیلان دانشگاه الازهر مصر بود، همراه با تزکیه‌نامه‌ای برای شیخ الازهر آن زمان ( شیخ محمد مصطفی مراغی)، جهت تحصیل به این دانشگاه فرستاده شد[۱].
تدریس و تربیت طلاب دینی
محمدعلی خالدی پس از اتمام تحصیل در دانشگاه الازهر، به ایران بازگشت و در مدرسۀ علوم دینی سلطان‌العلماء بندرلنگه، که قبلا مدرسه رحمانیه نام داشت و در زمان پدرش به مدرسه علوم دینی سلطان العلماء مشهور گردید، مشغول تدریس شد و پس از درگذشت پدرش، مدیریت این مدرسۀ دینی را بر عهده گرفت و به تجدید بنای این مدرسه و افزایش ظرفیت آن به صد محصل پرداخت و مدت چهل سال در این مرکز دینی و علمی به تحقیق، پژوهش و تدریس انواع علوم مختلف همت گذارد که حاصل این فعالیت‌های بیشائبه و مخلصانه تربیت علمای برجستۀ بسیاری مانند: محمد علی امینی، عبدالکریم محمدی، سید احمد یگانه، سید محمد یوسف وخشوری و سید‌عبد‌الباعث قتالی گردید. وی در سال 1352 ش، کتابخانه بزرگی را در راستای توجه و اهتمام به امور پژوهشی طلاب، بنیان نهاد که امروزه یکی از مهم‌ترین کتابخانه‌های منطقه به‌شمار می‌رود. پس از مسافرت محمدعلی خالدی به امارات متحده در سال 1359 ش، مدیریت آن بعد از یکسال تعطیلی این مدرسه به محمدعلی امینی از شاگردان ارشد وی واگذار گردید، وی در سال 1383 ش، با افتتاح ساختمان جدید این مدرسه در زمینی به وسعت 12000 متر مربع و ایجاد ساختمان‌های بخش‌های اداری، آموزشی، خوابگاهی، رفاهی و مسجد، نام آن را به مجتمع علمی فرهنگی سلطان‌العلماء تغییر داد. این مجتمع، امروزه از مراکز فعال و خوشنام اهل‌سنت به‌ویژه در مناطق جنوب کشور به‌شمار می‌رود که علاوه بر دوره‌های مقدماتی و متوسطه که تنها برای برادران دایر بوده، مقطع لیسانس نیز در رشته علوم قرآنی و تفسیر در دو بخش برادران، از سال 1384 ش، و خواهران، از سال 1385 ش، راه‌اندازی شد و با همکاری دبیرخانه شواری برنامه‌ریزی علوم دینی اهل‌سنت از سال 1395، سطح یک و دو نیز در آن راه‌اندازی گردید[۲].
آثار علمی
ایشان آثار زیادی را در علوم دینی تألیف کرده که تعداد آن نزدیک به 100 اثر در علوم مختلف تفسیر، حدیث، فقه، سیرت، میراث و … است. برخی از این آثار عبارتند از:
- صفوه‌العرفان في تفسیر القرآن؛
- غایه‌المأمول في سیرة حضره الرسول (صلی‌الله‌علیه وسلم)؛
- الاحتفاء و الابتهاج بالاسراء و المعراج؛
- عقوبت تارک الصلاه؛
- رندگی‌نامه پیامبر(صلی‌الله علیه وسلم)
- شرعیات: برای گروه سنی مختلف در دو جلد؛
- شکر النعم المتوالیه فی شرح العقیده الطحاویه بالفارسیه: براساس منابع اهل‌سنت؛
- جوانان برومندمان را از پلیدی اعتیاد دور نگهداریم؛
- فتح المجید: مختصری در علم توحید از دیدگاه اهل‌سنت؛
- واصله المدد در شرح کتاب ایها الولد (امام غزالی)؛
- الفوائد الجلیه در شرح المقاصد النوویه.
فعالیت‌های فرهنگی
شیخ خالدی که لقب سلطان العلماء را از پدرش به ارث برده بود، علاوه بر تدریس، همواره از وقت خود را صرف رتق و فتق امور مردم می‌کرد و معمولا عصر هر روز در جلساتی پاسخگوی سوالات شرعی و استفتائات مردم بود. علاوه بر آن، تلاش‌های زیادی نیز در احداث و راه‌اندازی کارها و پروژه‌های عام‌المنفعه داشت و چنان‌که گفته می‌شود حدود 200 پروژه از قبیل: مسجد، مدرسه، دانشکده، درمانگاه و مکتب‌خانه از ایشان به یادگار مانده است.
بزرگداشت
همایش نکوداشتی در تجلیل از شخصیت علمی و دینی این عالم بزرگوار در روز چهار شنبه ۱۵ اسفند 1397 ش، در مسجد جامع سلطان العلماء در بندرلنگه با حضور شماری از شخصیت‌های سیاسی و دینی، علما، اندیشمندان و ائمۀ جمعه و جماعات، استاندار هرمزگان، و نمایندۀ ولی‌فقیه در استان هرمزگان برگزار شد. سخنرانان این همایش ضمن تجلیل از خدمات و کارهای علمی و فرهنگی این شخصیت برجسته و نامدار جهان اسلام به بیان تاریخچۀ فعالیت‌های اجتماعی و دینی وی به‌ویژه در جنوب ایران پرداختند. محمدعلی امینی، ریاست مجتمع علوم دینی سلطان العلماء در بندرلنگه و از شاگردان ارشد محمدعلی خالدی، برگزاری این همایش را در جهت قدردانی از شخصیتی فرزانه برشمرد که ۸۰ سال از عمر بابرکت خود را صرف خدمت صادقانه در عرصه‌های مختلف نموده است. همچنین استاندار وقت، دکتر فریدون همتی، تجلیل از این عالم دینی و شخصیت برجسته را اقدامی ارزشمند دانست و بیان داشت: چنین مراسمی موجب آشنایی بیشتر مردم با شخصیتی خواهد شد که عمر با برکت خویش را در راه دین مبین اسلام سپری نموده است. وی نقش علمای اهل‌سنت و شیعه در ایجاد اتحاد میان مسلمانان را بسیار مهم برشمرد و هوشیاری این علمای بزرگوار را خنثی کننده توطئه‌های تفرقه‌افکنانه دشمنان دانست که در این میان عالم بزرگوار محمدعلی خالدی نقش بسیار مهمی در ایجاد اتحاد اسلامی در منطقه ایفا نموده است[۳].
درگذشت
شیخ محمدعلی خالدی سرانجام در 25 تیر سال 1403 ش، در امارات متحده عربی درگذشت.
پیام‌ها
پیام قائم‌مقام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
حجت الاسلام والمسلمین سید موسی موسوی، قائم‌مقام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در پیامی رحلت این عالم فرزانه را تسلیت گفت:
بسم الله الرحمن الرحیم
انالله وانا الیه راجعون، با تأثر فراوان خبر درگذشت عالِم متعهد و خدوم؛ سلطان العلماء " شیخ محمد علی خالدی" را دریافت کردیم. مقام ممتاز علمی، پرورش شاگردان و نشر آموزه‌های اسلامی و دیگر خدمات ارزندۀ دینی و اجتماعی از این عالم بزرگوار شخصیتی تأثیرگذار ساخته بود. اینجانب این ضایعه را به خانواده و خاندان گرامی و عموم ارادتمندان ایشان و روحانیت خدوم و مردم بزرگوار آن منطقه و فرزندان ایشان تسلیت عرض نموده، غفران و علو درجات و جبران این ضایعه را از خداوند منان مسألت دارم[۴].
پیام امام جمعۀ بستک
سید سلیمان حسینی، امام جمعه بستک با ارسال پیامی درگذشت علامه شیخ محمد علی خالدی را تسلیت گفت:
بسم الله الرحمن الرحیم
انالله وانا الیه راجعون
إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَهُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّهِ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ [فصلت–30] 
خبر درگذشت عالم جلیل‌القدر و فرزانه مولانا شیخ محمد علی خالدی سلطان العلماء (رحمه الله علیه ونور الله قبره) موجب اندوه و حزن فراوان در جامعۀ اهل‌سنت خصوصاً جنوب ایران گشت. ایشان به لطف خداوند بی‌همتا عمر خود را در خدمت دین خدا و رسول الله (صلی‌الله علیه وسلم) خرج نمودند. تلاش دائم در انتشار معارف دینی، تربیت کردن شاگردان فراوانی که الان در همه جا به درختانی تنومند تبدیل شده و در حال تلاش برای روشنگری در جامعه می‌باشند. همچنین ساختن مساجد، مدارس، بناهای مورد نیاز جامعه که هر جایی که احساس می‌کردند ضروری است پیش قدم می‌شدند و از کارهای ماندگار این عالم فرزانه می‌باشد. خداوند را شاکریم که ثمرات بی‌پایان علم این عالم فرزانه با برجا گذاشتن کتب و تالیفات فراوان در حوزۀ قرآن، سیرت، اخلاق و دروس مورد نیاز کماکان مانند چراغی در میان جمع حضور دارد.
اینجانب وفات این عالم ماندگار را خدمت اهل‌بیت ایشان خاصه جناب دکتر شیخ عبدالرحیم خالدی (حفظه‌الله)، شاگردان، دوستداران و همۀ جامعۀ اهل‌سنت تسلیت عرض نموده و از خداوند منان برای ایشان رحمتی بی‌بدیل و برای بازماندگان صبر جمیل و پاداشی بزرگ مسألت دارم[۵].
پیام جامعهٔ مدرسین و طلاب عین‌العلوم گشت
پیام تسلیت جامعهٔ مدرسین و طلاب عین‌العلوم گشت در پی درگذشت شیخ محمدعلی خالدی: بسم الله الرحمن الرحیم إنا لله وإنا إلیه راجعون، از درگذشت جناب شیخ محمدعلی خالدی رحمه‌الله علیه بسیار متأثر شدیم. شیخ محمدعلی خالدی مؤسس مدرسۀ علوم دینی سلطان العلماء بندرلنگه و یکی از علمای برجسته و مردمی بود که نه تنها به دلیل دانش و آثار علمی‌اش، بلکه به خاطر اخلاق نیکو و خدمات خیریه‌اش در میان مردم محبوب بود. ایشان در کنار فعالیت‌های دینی و علمی، تلاش‌های زیادی نیز در احداث و راه‌اندازی کارها و پروژه‌های عام‌المنفعه داشت.
ما مدرسین و طلاب حوزهٔ علمیهٔ عین‌العلوم گشت، سراوان به نوبهٔ خود درگذشت این عالم ربانی را به خدمت جامعهٔ اهل‌سنت و خصوصاً مردم استان هرمزگان، شاگردان و خانوادهٔ آن مرحوم تسلیت عرض می‌کنیم و از درگاه خداوند لایزال برای ایشان غفران و رحمت الهی و برای بازماندگان صبر و اجر جزیل خواستاریم[۶].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ شیخ محمد علی خالدی به لقاء الله پیوست، بستک نیوز.
- ↑ گذری کوتاه بر تاریخچه مدرسه علوم دینی سلطان العلماء بندرلنگه، آوای اهل‌سنت.
- ↑ آیین نکوداشت شیخ محمدعلی خالدی، «سلطان العلماء» در بندرلنگه برگزار شد، مدرسه علوم دینی اهل‌سنت و جماعت اسماعیلیه.
- ↑ پیام تسلیت قائم مقام مجمع تقریب به مناسبت درگذشت شیخ محمدعلی خالدی، خبرگزاری تقریب.
- ↑ پیام تسلیت سید سلیمان حسینی امام جمعه بستک در پی درگذشت عالم فرزانه جناب شیخ محمد علی خالدی، بستک نیوز.
- ↑ پیام تسلیت جامعهٔ مدرسین و طلاب عین‌العلوم گشت در پی درگذشت شیخ محمدعلی خالدی، خبرگزاری تقریب.
منابع
- گذری کوتاه بر تاریخچه مدرسه علوم دینی سلطان العلماء بندرلنگه، آوای اهل‌سنت، تاریخ درج مطلب: 13 تیر 1399 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 30 تیر 1403 ش.
- شیخ محمد علی خالدی به لقاء الله پیوست، بستک نیوز، تاریخ درج مطلب: 25 تیر 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 30 تیر 1403 ش.
- عکس ها و شرح حال شیخ محمدعلی خالدی “سلطان العلما” در گذر زمان , از لنگه تا دبی، جناح آنلاین، تاریخ درج مطلب: 26 دی 1390 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 30 تیر 1403 ش.
- آیین نکوداشت شیخ محمدعلی خالدی، «سلطان العلماء» در بندرلنگه برگزار شد، مدرسه علوم دینی اهل‌سنت و جماعت اسماعیلیه، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1397 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 30 تیر 1403 ش.