محمد بن عبدالباقی الزرقانی
محمد بن عبدالباقی الزرقانی (1055 هـ - 1122 هـ / 1645م - 1710م) محدث، فقیه، اصولی، صوفی، از بزرگان مذهب مالکی، او به سال 1055 هـ در قاهره متولد و درگذشته به سال 1122 هـ است. نسب او به زرقان روستایی از روستاهای منطقه منوف کشور مصر می‌رسد. او یکی از گوهرهای دریای عالمان متبحر و نوگرا قرن یازدهم درمذهب مالکی به شمار می‌آید. عبدالحی الکتانی بر این باور است که آثار باقی مانده از او گواهی بر نوگرایی و تبحر علمی او بوده است [۱].
| محمد بن عبدالباقی الزرقانی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | محمد بن عبدالباقی بن یوسف بن احمد شهاب‌الدین بن محمد بن علوان مشهور به الزُّرقانی المصری الازهری المالکی |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1055 ق، ۱۰۲۴ ش، ۱۶۴۵ م |
| محل تولد | مصر |
| دین | اسلام |
| استادان |
|
| شاگردان | شیخ الشبراوی صاحب الثبت ،الجوهری، السقاط و العشماوی |
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | محدث، فقیه، اصولی، صوفی، از بزرگان مذهب مالکی |
اسم و نسب
او محمد بن عبدالباقی بن یوسف بن احمد شهاب‌الدین بن محمد بن علوان مشهور به الزُّرقانی المصری الازهری المالکی بود و کنیه‌اش ابوعبدالله نام داشت.
تربیت
محمد بن عبدالباقی زرقانی در فضایی عالمانه رشد کرد و از خانواده‌اش که خانواده‌ای عالم بودند آغاز شد زرا آنان در میان مردم مصر به علم شهرت داشتند و به تألیف و تدریس و نشر احکام و اصول معروف بودند. محمد بن عبدالباقی زرقانی از همان دوران جوانی به علم و دانش علاقه‌مند بود، به کلام خدا علاقمند شد و قرآن مجید را حفظ نمود، سپس اصول زبان و عبادات را فراگرفت. سپس به محافل علما در جامع الازهر وارد و در آنجا متون، شروح و مطالب مهم و اساسی را در همه زمینه‌ها توسط علمای الازهر فراگرفت.
اساتید
النور الشبرامسی ،شیخ محمد البابلی ،شیخ محمد بن خلیل العجلونی الدمشقی، شیخ عبدالله الشبراوی
شاگردان
شیخ الشبراوی صاحب الثبت ،الجوهری، السقاط و العشماوی
آثار
شرحی موطا به نام «ابهج المسالک بشرح موطاالامام مالک» نامیده است که شرحی نه چندان طولانی است و در آن متون روایات را از جهت ادبی شرح کرده و در مباحث فقهی به تفصیل پرداخته است. این کتاب شهرت زیادی پیدا کرد. محمد علوی مالکی درباره او گفت: گمان نمی‌کنم از حقایق بیگانه باشم اگر بگویم: این توضیح بهترین شرح نه چندان بلند است، مفید برای گزیده خوانان و پسندیده برای کسانی که به آن مراجعه می‌کنند.»
اشراق مصابیح السیر المحمدیه بمزج اسرار المواهب اللدنیه: (شرح عطایای الهی توسط طریق محمدیه از قسطلانی). سرکیس گفت: شرحی غنی است که در آن بیشتر احادیث نقل شده در مورد معجزات پیامبر، سیره و صفات شریفش که جمع‌آوری کرده است.
شرح المنظومه البیقونیه فی علم مصطلح الحدیث.
مختصر المقاصد الحسنه فی بیان كثیر من الاحادیث المشتهره على الالسنه.
وصول الامانی فی الحدیث.
درباره او
خیرالدین زرکلی در اعلام درباره او می‌گوید: محمد بن عبدالباقی بن یوسف بن احمد بن علوان زرقانی المصری الازهری مالکی، ابوعبدالله:او خاتم المحدثین در دیار مصر بود. ولادت و وفات او در قاهره و انتساب او به زرکان (از روستاهای منوف مصر) از آثارش (تلخیص المقاصد الحسنة)در حدیث (شرح البیقونیه) در اصطلاحات (شرح المواهب اللدنیة)و(شرح موطا الامام مالک)و(وصول الامانی)در حدیث».