جنگ: تفاوت میان نسخه‌ها

نظریه‏‌های دیگری درباره علل مادی جنگ وجود دارد. به عنوان مثال، یکی از این دو نظریه‏‌ها، مربوط به هرکلیوس یا هراکلیت دانشمند یونانی است. به اعتقاد وی، جنگ بذر ترقی را می‌افشاند؛ امّا چنین نظری‌ه‏ای فقط به یک رویه جنگ توجّه دارد. در واقع جنگ دو رویه دارد. یک رویه آن، سازندگی و رویه دیگر آن بدبختی، و فلاکت و کشتار است<ref> بازشناسى جنبه‏هاى تجاوز و دفاع، پیشین، ص 59.</ref>. نظریه دیگری که در این مورد قابل توجّه است، از سوی [[هگل]] دانشمند آلمانی ابراز شده است. به عقیده او، جنگ سرنوشت جهان را مشخص می‌کند.

در میثاق جامعه ملل و همچنین در منشور [[سازمان ملل متحد]] که هر یک بر تأمین صلح و امنیت جهانی تأکید دارند، فقط به صورت اشاره‏‌ای، عواملی را که موجب بروز جنگ می‌شود، بر شمرده‌‏اند. از جمله این عوامل می‌توان، به عدم احترام به حق حاکمیت ملل دیگر، زیر پا گذاشتن اصل تساوی کشورها، نقض یک‏طرفه قراردادها، آشنا نبودن با حقوق و اعتقادات سایر ملل و نظایر آن اشاره کرد<ref>محمود مسائلى و عالیه ارفعى، جنگ و صلح از دیدگاه حقوق و روابط بین الملل، مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، تهران، 1371، ص46.</ref>. هر یک از این موارد، همانند سایر نظریه‌‏هایی که در این بخش مطرح شده است فقط به بخشی از علل اصلی جنگ توجّه دارد و به ریشه‏‌های روانی و معنوی جنگ بی توجّه است.  

حضرت [[امام خمینى|امام خمینی]] رحمه‌‏الله در این مورد می‌فرماید:

«جنگ‌هایی که در [[اسلام]] وارد شده است برای این که این‌ها را از ظلمات به نور وارد کنند<ref> امام خمینى رحمةالله ، جنگ و جهاد، انتشارات امیرکبیر، تهران، 1363، ص8.</ref>.»

از نظر اسلام جنگ در جهت اموری که مورد رضای [[خداوند]] است، صورت می‌گیرد و به همین دلیل جنگی از نظر اسلام مشروع است که در راه خدا انجام شود. بر این اساس، [[جهاد]] و جنگ، در [[قرآن مجید]] با عبارت «فی سبیل اللّه» همراه است<ref>مرتضى مطهرى، حماسه حسینى، انتشارات صدرا، تهران، 1365، ج 3، ص52.</ref>.

#جنگی که با انگیزه ایجاد زمینه تکامل انسان‌ها و ریشه کن کردن فساد در جامعه بشری صورت می‌گیرد<ref> بازشناسى جنبه‏هاى تجاوز و دفاع، پیشین، ص 205.</ref>. [[قرآن مجید]] در این باره چنین می‌فرماید: «وَ لَوْلا دَفْعُ اللّهِ النّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْاَرضُ»<ref>بقره / 251.</ref> یعنی: و اگر خداوند بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نکند زمین را فساد فرا می‌گیرد. این جنگ (جهاد ابتدایی)، مشروط به تشکیل دولت اسلامی از سوی [[امام معصوم(ع)]] و یا به امر ایشان است و بر تعدادی از انسانها که واجد شرایط برای شرکت در جهاد هستند، واجب می‌شود. چنین جنگی یک جنگ تهاجمی و تعرضی نیست؛ بلکه در واقع به منظور دفاع از انسانیت، [[عدالت]] و مانند آن صورت می‌گیرد.

#انگیزه دیگر جنگ در اسلام، دفاع است. [[مسلمانان]] باید در مقابل عواملی که موجب تهدید آنان از ناحیه داخلی و یا خارجی می‌شود، از خود دفاع کنند<ref> امام خمینى رحمه‏الله ، کشف اسرار، انتشارات آزادى، قم، ص 244.</ref>. [[قرآن کریم]] در این باره می‌فرماید: «وَ لَوْلا دَفْعُ اللّهِ النّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّهُدَّمَتْ صَوامِعُ وَ بِیَعٌ وَّ صَلَوتٌ وَ مَساجِدُ یُذْکَرٌ فیهَا اسْمُ اللّهِ کَثیرا»<ref>حج / 40.</ref> یعنی: و اگر خداوند بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نکند، دیرها و صومعه‏‌ها و [[معابد]] [[یهود]] و [[نصارا]] و مساجدی که نام خدا در آن بسیار برده می‌شود، ویران می‌گردد.

به طور خلاصه می‌توان گفت، انگیزه اصلی جنگ در اسلام، به نابودی [[شرک]]، [[بت پرستى|بت پرستی]] و گسترش آیین خدا بر می‌گردد<ref>اسلام جنگ طلب نیست؛ بلکه در اسلام صلح بیش از جنگ مورد توجه قرار گرفته است. علامه طباطبایی در این مورد می‌فرماید:«اگر اسلام را به حال خود گذاشته بودند، هرگز فرمان جنگى را صادر نمى‌کرد و این همه جنگ‌هایى که در اسلام واقع شد، همه‏‌اش تحمیل بر اسلام بود و او را به این واداشتند.» ر.ک.: سید محمدحسین طباطبایى، المیزان، ج 4، ص 261.</ref>.