۸۷٬۷۷۵
ویرایش
طرح تقریب و مشكلات آگاهى دينى قرائتى در منطق تقريب و گونه‌هاى فرهنگ دينى (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
طرح تقریب و مشكلات آگاهى دينى قرائتى در منطق تقريب و گونه‌هاى فرهنگ دينى (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۱۷
، ۱۴ نوامبر ۲۰۲۲جایگزینی متن - 'اصلاح طلب' به 'اصلاح‌طلب'
جز (جایگزینی متن - 'وحدت گرا' به 'وحدت‌گرا') |
جز (جایگزینی متن - 'اصلاح طلب' به 'اصلاح‌طلب') |
||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۹: | ||
بى تردید برخى از افراد و گروه‌ها با توجه به سرشت خود به برخى اندیشه‌ها که‌ایمان دارند از خود علاقه شدید نشان مى‌دهند. آن علاقه‌انان را به شتاب و عجله‌از یک سو و حرکت غیر عقلانى و حساب نشده‌از دیگر سو وا مى‌دارد، چیزى که تا حدودى براى تقریب‌گرایان اتفاق افتاده‌است. <ref>هنگامى كه در اين تحقيق واژه جماعت تقريب و امثال آن را به كار مى‌بريم منظورمان فقط دارالتقريب نيست كه در قاهره در پايان نيمه‌اول قرن بيستم تشكيل يافت يا هر گونه جنبش ويژه ديگرى را در نظر نداريم، بلكه منظور ما هر جنبش تقريبى است با هر گرايشى كه دارد.</ref><br> | بى تردید برخى از افراد و گروه‌ها با توجه به سرشت خود به برخى اندیشه‌ها که‌ایمان دارند از خود علاقه شدید نشان مى‌دهند. آن علاقه‌انان را به شتاب و عجله‌از یک سو و حرکت غیر عقلانى و حساب نشده‌از دیگر سو وا مى‌دارد، چیزى که تا حدودى براى تقریب‌گرایان اتفاق افتاده‌است. <ref>هنگامى كه در اين تحقيق واژه جماعت تقريب و امثال آن را به كار مى‌بريم منظورمان فقط دارالتقريب نيست كه در قاهره در پايان نيمه‌اول قرن بيستم تشكيل يافت يا هر گونه جنبش ويژه ديگرى را در نظر نداريم، بلكه منظور ما هر جنبش تقريبى است با هر گرايشى كه دارد.</ref><br> | ||
عملیات بازسازى چهره و اصطلاح آن، چنان چه با روش مرحله‌اى و حساب نشده‌اى انجام گیرد با خشم جریان‌هاى سنتى روبه‌رو خواهد شد. تلاش براى هرس کردن برخى‌تصورها و حذف برخى گفته‌ها که مانع جنبش تقریب مى‌شوند گاهى به حد افراط مى‌رسد و در نتیجه به واکنش هاى معکوس در راه تقریب منجر خواهد شد.<br> | عملیات بازسازى چهره و اصطلاح آن، چنان چه با روش مرحله‌اى و حساب نشده‌اى انجام گیرد با خشم جریان‌هاى سنتى روبه‌رو خواهد شد. تلاش براى هرس کردن برخى‌تصورها و حذف برخى گفته‌ها که مانع جنبش تقریب مى‌شوند گاهى به حد افراط مى‌رسد و در نتیجه به واکنش هاى معکوس در راه تقریب منجر خواهد شد.<br> | ||
از این رو لازم است نظریه پردازان و طرفداران وحدت افکار عمومى، مذاهب و فرقه‌هاى خود را در نظر بگیرند و ایده‌هاى تقریبى یا اصلاحى را که باعث تحریک این فرقه‌ها شود مطرح ننمایند. در غیر این صورت نتیجه منفى روى طرح آن‌ها خواهد داشت. ما چنین چیزى را در اماکن اسلامى گوناگون شاهد بوده‌ایم، به گونه‌اى که گروهى از اندیشمندان و علما و نظریه پردازان | از این رو لازم است نظریه پردازان و طرفداران وحدت افکار عمومى، مذاهب و فرقه‌هاى خود را در نظر بگیرند و ایده‌هاى تقریبى یا اصلاحى را که باعث تحریک این فرقه‌ها شود مطرح ننمایند. در غیر این صورت نتیجه منفى روى طرح آن‌ها خواهد داشت. ما چنین چیزى را در اماکن اسلامى گوناگون شاهد بوده‌ایم، به گونه‌اى که گروهى از اندیشمندان و علما و نظریه پردازان اصلاح‌طلب به یک گروه مشکوک و غیر قابل اطمینان در کار خود و بلکه نزد گروه دیگرى غیر اصیل در اندیشه خود و سازشکار با بدعت و گمراهى و انحراف، تبدیل شده‌است. | ||
شک و تردید در مصداق بودن این گروه در داخل حوزه مذهبى ویژه‌اى مى‌تواند به شکست پروژه تقریب منجر شود، چون کنار زدن آن و به حاشیه کشاندن نقش آن، مسائل را در دست جریان متعصب در درون هر گروه قرار خواهد داد و براى حمله به طرح تقریب جهت متلاشى کردن آن توجیه‌هایى براى خود مى‌تراشند با این بهانه که وارد شدن در این پروژه و همراهى با آن عقاید اسلامى صحیح را با خطر روبه‌رو ساخته و آن را به بازیچه تبدیل خواهد کرد.<br> | شک و تردید در مصداق بودن این گروه در داخل حوزه مذهبى ویژه‌اى مى‌تواند به شکست پروژه تقریب منجر شود، چون کنار زدن آن و به حاشیه کشاندن نقش آن، مسائل را در دست جریان متعصب در درون هر گروه قرار خواهد داد و براى حمله به طرح تقریب جهت متلاشى کردن آن توجیه‌هایى براى خود مى‌تراشند با این بهانه که وارد شدن در این پروژه و همراهى با آن عقاید اسلامى صحیح را با خطر روبه‌رو ساخته و آن را به بازیچه تبدیل خواهد کرد.<br> | ||
مسئله تأسف‌آور در این زمینه باز شدن یک جبهه در درون هر فرقه و مذهبى متناسب با کشمکش موجود در آن است چه موافق با طرح تقریب باشد و چه مخالف آن. برخى از وحدت طلبان به منظور پیروز شدن بر مخالفان داخلى خود و براى گریز از آن‌ها جلو مى‌روند و دیدگاه‌هایى را که با دیگران نزدیک است در پیش مى‌گیرند تا به وسیله‌ان مخالف داخلى خود را به خشم آورند و یا این که با او تصفیه حساب نمایند. همین وضع در طرف دیگر مخالف نیز وجود دارد به طورى که در پاسخ به گروه‌هاى وحدت طلب موجود در جامعه خود، فعالیت فرقه‌اى خود را دوچندان مى‌کنند و بدین ترتیب طرح تقریب را با خطر روبه‌رو مى‌سازند تا با شکست این طرح به پیروزى چشمگیر خود بر | مسئله تأسف‌آور در این زمینه باز شدن یک جبهه در درون هر فرقه و مذهبى متناسب با کشمکش موجود در آن است چه موافق با طرح تقریب باشد و چه مخالف آن. برخى از وحدت طلبان به منظور پیروز شدن بر مخالفان داخلى خود و براى گریز از آن‌ها جلو مى‌روند و دیدگاه‌هایى را که با دیگران نزدیک است در پیش مى‌گیرند تا به وسیله‌ان مخالف داخلى خود را به خشم آورند و یا این که با او تصفیه حساب نمایند. همین وضع در طرف دیگر مخالف نیز وجود دارد به طورى که در پاسخ به گروه‌هاى وحدت طلب موجود در جامعه خود، فعالیت فرقه‌اى خود را دوچندان مى‌کنند و بدین ترتیب طرح تقریب را با خطر روبه‌رو مى‌سازند تا با شکست این طرح به پیروزى چشمگیر خود بر گروه‌اصلاح‌طلب در داخل جامعه مذهبى خود تحقق بخشند، و میان این گروه و آن‌ها گروه طرح تقریب به عنوان یک پدیده طبیعى مورد کشمکش قرار مى‌گیرد. تاریخ، مملو از کشمکش‌هاى مذهبى میان فرقه‌هاى مسلمین است که حافظه جمعى نمى‌تواند آن را به‌اسانى به فراموشى بسپارد، بلکه‌این کشمکش داراى عمق استراتژى خود در آگاهى دینى سنتى است که تا این ساعت روى بسیارى از مواقف حساس در همه‌امت کنترل خود را دارد. از سوى دیگر ما مى‌خواهیم در توهم موافقت همه طرف‌ها بر طرح خطیر و حساسى از این‌گونه به سر ببریم. براى مثال، این مسئله را چنان که شیخ محمود شلتوت <ref>شيخ محمود شلتوت، مقدمه كتاب: الوحدة الاسلامية او التقريب بين المذاهب السبعة، ص29 و ر.ك.: محمدتقى قمى «رجال صدقوا»، چاپ شده در: همان، ص 36.</ref> متذکر مى‌شود تجربه تقریب در قاهره تکذیب کرده‌است. ولى آن چه ما اعلام مى‌داریم این است که طرفداران تقریب نسبت به طرح اندیشه‌هاى وحدتى که نه‌از نظر تئورى و نه‌از نظر عملى داخل محافل مذهبى به نضج نرسیده‌اند، از خود شتاب نشان ندهند.<br> | ||
تعامل با جامعه دینى هم‌چون تعامل با یک میدان مین، حساس و احتیاط آمیز است. لازم است در این تعامل احساسات و عواطف تا بالاترین حد مورد احترام قرار گیرد، هر چند نسبت به بسیارى از آن‌ها متقاعد نباشیم. پس از آن باید به‌اقدام مرحله‌اى و تدریجى و سخن آرام غیر تحریک آمیز دست زد. وقت شناسى هوشیارانه و پخته مى‌تواند تا حد امکان در موفقیت این پروژه نقش ایفا کند، و اگر دست‌هاى نیرنگ علیه‌ان طرح اقدام کنند در آن صورت صاحبان طرح نه گناهى‌خواهند داشت و نه تقصیر، چون کوتاهى از طرف آن‌ها نبوده بلکه فشارها فراتر از امکانات و توان آن‌ها بوده‌است.<br> | تعامل با جامعه دینى هم‌چون تعامل با یک میدان مین، حساس و احتیاط آمیز است. لازم است در این تعامل احساسات و عواطف تا بالاترین حد مورد احترام قرار گیرد، هر چند نسبت به بسیارى از آن‌ها متقاعد نباشیم. پس از آن باید به‌اقدام مرحله‌اى و تدریجى و سخن آرام غیر تحریک آمیز دست زد. وقت شناسى هوشیارانه و پخته مى‌تواند تا حد امکان در موفقیت این پروژه نقش ایفا کند، و اگر دست‌هاى نیرنگ علیه‌ان طرح اقدام کنند در آن صورت صاحبان طرح نه گناهى‌خواهند داشت و نه تقصیر، چون کوتاهى از طرف آن‌ها نبوده بلکه فشارها فراتر از امکانات و توان آن‌ها بوده‌است.<br> | ||