۴٬۹۳۳
ویرایش
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - ']]↵<references />' به ']]') |
جز (تمیزکاری) |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
=موضوعات= | =موضوعات= | ||
مجلس گفتن صوفیه از جهات ظاهری شبیه به مجالس قصه‌گویی قُصّاص، وعظ وعّاظ و مذکّران حرفه‌ای بود و حتی بعضی از مشایخ صوفیه نیز به واعظی شهرت داشتند. | مجلس گفتن صوفیه از جهات ظاهری شبیه به مجالس قصه‌گویی قُصّاص، وعظ وعّاظ و مذکّران حرفه‌ای بود و حتی بعضی از مشایخ صوفیه نیز به واعظی شهرت داشتند. | ||
صوفیان مجلس‌گو، مانند وعاظ به موعظه کردن می‌پرداختند، و در نکوهش دنیا، کوتاهی عمر، تاریکی گور، هول قیامت و لزوم رعایت احکام شرع و ایمان به خدا سخن می‌گفتند، به آیات قرآن و احادیث استشهاد می‌کردند، یا به تفسیر | صوفیان مجلس‌گو، مانند وعاظ به موعظه کردن می‌پرداختند، و در نکوهش دنیا، کوتاهی عمر، تاریکی گور، هول قیامت و لزوم رعایت احکام شرع و ایمان به خدا سخن می‌گفتند، به آیات قرآن و احادیث استشهاد می‌کردند، یا به تفسیر آنها می‌پرداختند و به‌ویژه، به نقل قصه‌های قرآن و حکایات کوتاه غیر قرآنی و ابیات اهتمام می‌ورزیدند. | ||
اما مجالس صوفیانه با مجالس قصّاص و وعاظ و مذکران معمولی فرق‌هایی هم داشت. | اما مجالس صوفیانه با مجالس قصّاص و وعاظ و مذکران معمولی فرق‌هایی هم داشت. | ||
در مجالس صوفیه مسائل عرفان و تصوف مطرح می‌شد و مجلس‌گویان برای پند و اندرز به نقل داستان‌های اخلاقی و سخنان مشایخ معروف پیشین متوسل می‌شدند و هرگونه حدیثی را نقل نمی‌کردند و هر قصه‌ای را باز نمی‌گفتند، و از همه مهم‌تر سخنان این مشایخ از روی اخلاص بود و توقع دریافت اجرت نداشتند. | در مجالس صوفیه مسائل عرفان و تصوف مطرح می‌شد و مجلس‌گویان برای پند و اندرز به نقل داستان‌های اخلاقی و سخنان مشایخ معروف پیشین متوسل می‌شدند و هرگونه حدیثی را نقل نمی‌کردند و هر قصه‌ای را باز نمی‌گفتند، و از همه مهم‌تر سخنان این مشایخ از روی اخلاص بود و توقع دریافت اجرت نداشتند. | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
سخنان برخی از این مشایخ را مریدان گاه یادداشت و سپس جمع‌آوری و تنظیم می‌کردند و بعضی را در زندگی‌نامۀ شخص می‌آوردند. مثلاً در کتاب فردوس المرشدیه که در سرگذشت ابواسحاق کازرونی است، ابوابی از کتاب راجع به مجالس شیخ است. | سخنان برخی از این مشایخ را مریدان گاه یادداشت و سپس جمع‌آوری و تنظیم می‌کردند و بعضی را در زندگی‌نامۀ شخص می‌آوردند. مثلاً در کتاب فردوس المرشدیه که در سرگذشت ابواسحاق کازرونی است، ابوابی از کتاب راجع به مجالس شیخ است. | ||
این نوع مطالب را که دربارۀ مجالس یک شیخ بود، بعدها به صورت کتاب هم در می‌آوردند و بدین ترتیب بود که گونۀ خاصی به گونه‌های ادبیات دینی افزوده شد. | این نوع مطالب را که دربارۀ مجالس یک شیخ بود، بعدها به صورت کتاب هم در می‌آوردند و بدین ترتیب بود که گونۀ خاصی به گونه‌های ادبیات دینی افزوده شد. | ||
یادداشت‌برداری از مجالس مشایخ صوفیه و گردآوری | یادداشت‌برداری از مجالس مشایخ صوفیه و گردآوری آنها از سدۀ ۴ق به بعد معمول بوده است. | ||
گفته‌اند که از مجالس ابوعلی دقّاق یادداشت‌هایی تهیه کرده بودند که از میان رفته است. <ref>جامی، عبدالرحمان، ج۱، ص۲۹۷، نفحات الانس، به کوشش محمود عابدی، تهران، ۱۳۷۰ش.</ref> | گفته‌اند که از مجالس ابوعلی دقّاق یادداشت‌هایی تهیه کرده بودند که از میان رفته است. <ref>جامی، عبدالرحمان، ج۱، ص۲۹۷، نفحات الانس، به کوشش محمود عابدی، تهران، ۱۳۷۰ش.</ref> | ||
احمد غزالی، برادر امام محمد غزالی، نیز در مجلس‌گویی شهرت داشت و در شهرهای ایران به فارسی و در بغداد به عربی مجلس می‌گفت. | احمد غزالی، برادر امام محمد غزالی، نیز در مجلس‌گویی شهرت داشت و در شهرهای ایران به فارسی و در بغداد به عربی مجلس می‌گفت. | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
=عناوین آثار= | =عناوین آثار= | ||
گاهی برای نامیدن مجموعه‌ای که از مجالس شیخ تهیه کرده‌اند، لفظ «مجالس» را به کار برده‌اند، مانند مجالس سبعۀ مولانا جلال‌الدین رومی، یا چهل مجلس علاءالدولۀ سمنانی (د ۷۳۶ق). | گاهی برای نامیدن مجموعه‌ای که از مجالس شیخ تهیه کرده‌اند، لفظ «مجالس» را به کار برده‌اند، مانند مجالس سبعۀ مولانا جلال‌الدین رومی، یا چهل مجلس علاءالدولۀ سمنانی (د ۷۳۶ق). | ||
گاهی نیز | گاهی نیز آنها را به لفظ «مقالات» یا «ملفوظات» نامیده‌اند، مانند مقالات شمس تبریزی یا ملفوظات خواجه عبیدالله نقشبند، و در مواردی هم عنوان‌های خاص به این مجموعه‌ها داده‌اند، مانند فوائد الفؤاد که مجموعۀ مجالس خواجه نظام‌الدین اولیاست. | ||
=ویژگی‌های مجالس= | =ویژگی‌های مجالس= | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
نمونۀ این قبیل آثار کتاب روح الارواح شهاب‌الدین سمعانی، معاصر رشیدالدین میبدی است که در شرح اسماء الاهی نوشته شده است، ولی مطالب کتاب سخت تحت تأثیر شیوۀ مجلس‌گویی صوفیه است." | نمونۀ این قبیل آثار کتاب روح الارواح شهاب‌الدین سمعانی، معاصر رشیدالدین میبدی است که در شرح اسماء الاهی نوشته شده است، ولی مطالب کتاب سخت تحت تأثیر شیوۀ مجلس‌گویی صوفیه است." | ||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:تصوف]] | |||
[[رده:صوفیه]] | |||
[[رده: تصوف]] | |||
[[رده: صوفیه]] | |||