محقق حلی: تفاوت میان نسخه‌ها

== تولد و تحصیل ==

ابوالقاسم جعفر بن الحسن ملقب به نجم‌الدین در سال 602 هجری در شهر حله دیده به جهان گشود. عشق پدر و مادر به [[ائمه|ائمه اطهار]] سبب شد که نام نوزاد را جعفر نهادند. پدر، خود در خانواده‌ای روحانی بزرگ شده بود و فاضلی ادیب و فقیهی پارسا و از بزرگان شهر به شمار می‌رفت.

بنا بر نقل برخی از مورخان<ref> سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج5، ص 392</ref> او علاوه بر [[علوم اسلامی]] در ادبیات و شعر نیز مهارت ویژه‌ای داشت. گرچه فرزند خود جعفر را از سرایندگی بازداشته و به آموختن [[فقه]] و علوم اسلامی تشویق می‌کرد، خود شاعر و سخن سرایی بزرگ بوده و پرهیز دادن فرزند از سرایندگی دلیل بر شاعر نبودن وی - آن هم در دوران جوانی و بعد از آن - نیست. وی ازشاگردان به نام [[فقیه]] محقق، [[محمد بن ادریس حلی]] مؤلف کتاب ارزشمند سرائر بوده است. پدر بزرگش، یحیی بن سعید، معروف به یحیی الاکبر نیز از فقهای صاحب‌نظر و فاضل قرن ششم هجری است که علامه [[سید محسن امین]] درباره ی وی می‌گوید:

وی عالمی فاضل و [[محدّث|محدثی]] معتبر و راست گو و از بزرگان فقهای عصر خود بوده و هموست که شهید در شرح ارشاد خود در مبحث قضائ نمازهای فوت شده، او را از قائلین به توسعه ذکر می‌کند<ref> سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج10، ص 388</ref>.

محقق پس از آن که ادبیات عرب را که زبان مادری‌اش بود، فراگرفت در عنفوان جوانی به آموختن [[منطق]]، [[حکمت]]، ریاضیات، [[هیئت]]، [[کلام]] و سپس فقه و اصول پرداخت. وی از محضر اساتید بزرگ حوزه ی حله بهره‌ها جست و پس از اندک زمانی در رشته‌های گوناگون علمی به مقام استادی رسید و در فقه و اصول به دریافت اجازه ی [[اجتهاد]] از اساتید خود نائل آمد.  

نبوغ و استعداد سرشار و ژرف نگری محققانه و روانی گفتار وی، شاگردان [[علوم اسلامی]] را گردش جمع کرده و وی را از برجسته‌ترین اساتید حوزه حله به شمار آورد به گونه‌ای که بعد از رحلت استادش، در سال 645هجری مرجعیت عامه ی [[شیعه]] را به عهده گرفت و لقب محقق را برازنده‌ی خویش ساخت.

== اساتید محقق حلی ==

== شاگردان محقق حلی ==

محقق حلّی در نزد اساتید بزرگ فقه و معارف اسلامی، زانوی ادب زد و دانش‌های مرسوم حوزه‌های علمیه را از آنان فراگرفت و سرانجام عالمی بزرگ و استادی ماهر گردید و به تدریس فقه و معارف اسلامی و تربیت شاگرد همت گماشت. شاگردان وی نه تنها از دانش او بهره می‌بردند بلکه از کرامت‌های اخلاقی و از روش زندگی بسیار ساده و سرشار از ایمان آن استاد نیز سودمند می‌شدند. به حقیقت که در سایه تلاش‌های او استعدادهای فراوانی به کمال نایل آمدند.

== تالیفات محقق حلی ==

آثار «محقق حلّی» هر یک ستاره‌ای تابناک در آسمان علم و معرفت است که تا ابد خواهد درخشید و کتاب‌هایش گل‌های باغ بی‌خزانِ جاودانی است که غبار کهنگی و افسردگی بر آنها ننشسته است. خداوند متعال به او ذوق و استعداد سرشاری داده بود و او نیز از این نعمت بزرگ الهی توانست بخوبی بهره‌مند شود.  

او علاوه بر تربیت شاگردان ممتاز، آثار مهمی در زمینه فقه، اصول، کلام، منطق، ادبیات به جامعه اسلامی عرضه کرد. برای پرهیز از طول کلام، به مهم‌ترین آنها به ترتیب اشاره می‌کنیم، آثار قلمی و فکری محقق بسیار عمیق و انشا او بسیار روان می‌باشد و کتاب‌های متعددی از او انتشار یافته است که صاحب ریحانة الادب چهارده جلد از آنها را به این ترتیب نام می‌برد که برخی از آنها هنوز هم از کتاب‌های درسی حوزه‌های علمیه به شمار می‌آیند:

# شرائع الاسلام: این کتاب یکی از کتب مهمّ فقه استدلالی است و قرن‌هاست که در حوزه‌های علمیه شیعه و چندی است در دانشگاه‌های کشورهای مختلف تدریس می‌شود. در طی قرون متمادی حدود یکصد، بلکه بیشتر، بر این اثر نفیس شرح نوشته شده است از جمله: جواهرالکلام، مسالک الافهام و مدارک الاحکام. هم‌چنین ده‌ها حاشیه (حاشیه و تحشیه عبارت است از شرح و توضیح و رفع ابهام از برخی کلمات، بخش‌ها و عبارت‌های یک کتاب.) از بزرگان شیعه بر این کتاب نوشته شده است، از جمله: حاشیه محقق کرکی، حاشیه آقاجمال‌الدین محمّد خوانساری و دیگران. کتاب «شرائع الاسلام» یکی از شاهکارهای جهان دانش است که سزا نبود در قالب زبان عرب محصور و محبوس باشد و غیر عرب زبانان از محتوای حیاتبخش آن محروم گردند. به همین سبب این کتاب به زبان‌های مختلف از سوی اهل فن و دانش ترجمه شده است. از جمله: ترجمه به زبان روسی، فرانسه، انگلیسی، استانبولی و فارسی<ref>جعفر بن حسن حلی، مقدمه شرائع الاسلام، ج۱، مؤسسه اسماعیلیان قم، ۱۴۰۹</ref>.

# المختصرالنافع فی فقه الامامیه: بر این کتاب نیز ده‌ها شرح نوشته شده است.

# تلخیص الفهرست که ملخص فهرست [[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]] است.

http://ahsanalhadis.com › item › 114...</ref>.

محقق حلّی این دانشمند بزرگ و نامی، مرجع عالم تشیّع، عارف وارسته، شاعر متعهد، نویسنده نوآور و خدمتگذار صادق [[اسلام]] و [[مسلمان|مسلمانان]]، چراغ دیده دانش‌پژوهان و مرزبان فقاهت، سرانجام پس از عمری پربار در ۱۳ [[جمادی الثانی|جمادی‌الاخر]] روز پنجشنبه سال ۶۷۶ ق. در سن هفتاد و چهار سالگی، در شهر حلّه دار فانی را وداع گفت و به جوار حق شتافت و سبب مرگ این فقیه را سقوط از پشت بام خانه‌اش نوشته‌اند.

پس از رحلت جانگداز محقق، مردم شهر همه با شنیدن این خبر ناگوار غم زده به طرف خانه این بزرگوار سرازیر شده، در آنجا اجتماع کردند به شیون و عزاداری پرداختند<ref>میرزا محمد تنکابنی، قصص العلماء، ص۲۶۰</ref>.

{{شعر}}{{ب |نهان شد گوهری از گنجِ دانش |زباغ دین گرامی باغبان رفت }}{{پایان شعر}}

{{شعر}}{{ب |ندای ارجعی بشنید از غیب |شتابان روح او سوی جنان رفت }}{{پایان شعر}}

{{شعر}}{{ب |خبردادند چون از رحلت او |سرشک از دیده پیر و جوان رفت }}{{پایان شعر}}<ref>شیخ عباس رسولی تبریزی، شاعر معاصر</ref>.

مقبره شکوهمند این نام‌آور [[مذهب شیعه|شیعه]] در حلّه است و قبّه بلندی بر آن مزار ساخته‌اند. سال‌ها در جوار آن مزار نورانی خادمانی بودند که نسل‌ اندر نسل در آن خدمت می‌کردند و این خدمت را از یکدیگر به [[ارث]] می‌بردند<ref>سیدمحسن امین عاملی، اعیان الشیعه، ج۴، ص۸۹</ref>.

 

[[رده:عالمان]]

[[رده:محدثان شیعه]]