دیوبندیه حیاتی و مماتی: تفاوت میان نسخه‌ها

==1.سماع موتی==

===دیدگاه برخی از علمای حیاتی در مورد سماع موتی===

مولوی محمد عمر سربازی درباره دیدگاه علما دیوبندی می‌گوید: اکثریت علمای دیوبندیه قائل به سماع موتی هستند. و سماع موتی فی الجمله ثابت است یعنی همه اشخاص در هر زمان ممکن است در قبرها نشوند بلکه در بعض اوقات بعضی اشخاص بعضی کلام را می‌شنوند. طبق برداشت بنده امام کشمیری و علامه عثمانی نیز به همین طرف مایل‌ بودند.

بیشتر علماء و اندیشمندان اسلامی معتقدند مردگان می‌شنوند و چنین استدلال می‌کنند که در این آیات، سخنی درباره نشنیدن مردگان گفته نشده است؛ زیرا اگر مقصود حضرت باری تعالی چنین می‌بود، به جای این عبارت «ان الاموات لایسمعون» به تحقیق مردگان نمی‌شنوند، می‌آمد. آنان در پاسخ استدلال منکرین سماع موتی می‌گویند: منظور خداوند متعال از موتی و من فی القبور در آیات « همانا تو نتوانی که مردگان (و مرده دلان کفر) را سخنی بشنوانی . »<ref>نمل /80</ref> و « و اما تو آن کس را که در گورستان (کفر و جهالت و شهوت پرستی) فرو رفته هرگز شنوا نتوانی کرد. »<ref>فاطر / 22</ref>، کفار هستند؛ زیرا در اینجا استعاره به کار رفته است، به گونه‌ای که حضرت باری تعالی کفار را در نپذیرفتن ایمان، با اموات تشبیه کرده است. و وجه تشبیه، عدم اجابت است نه نشنیدن؛ زیرا کفار بودند و می‌شنیدند اما نمی‌پذیرفتند. از این رو خداوند متعال راجع به آنها فرموده است: « آنها کر و گنگ و کورند و (از ضلالت خود) بر نمی‌گردند. »<ref>بقره/ 18</ref> کر و گنگ و نابینایند و باز نمی‌گردند». گفتنی است؛ سمع در لغت به معنای بسیار پذیرفتن آدم‌ها است؛ در جمله «سمع الله لمن حمده» معنای سمع شنیدن نیست؛ بلکه پذیرفتن است، بنابراین معنایش چنین است: خداوند ستایشِ ستایش کننده را می‌پذیرد. علاوه بر این در جمله‌های «لاَ تُسْمِعُ » و « وَمَا أَنتَ بِمُسْمِعٍ »، سمع از باب افعال به کار رفته است و منظور خداوند متعال آن است که مردگان به وسیله شما نمی‌شنوند. اما حضرت باری تعالی توانایی دارد مردگان را بشنواند.

اما درباره نظریه عایشه که به عدم سماع موتی معتقد بود، اندیشه وران و فرهیختگان برآنند که وی نظریه پیشین خود را پس گرفته است؛ زیرا از وی حدیثی مبنی بر شنیدن مردگان روایت شده است: «عن عایشه قالت قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم): ما من رجل یزور قبر اخیه ویجلس علیه الا استأنس و رد حتی یقوم» عایشه روایت می‌کند که: حضرت رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: هیچ کس قبر برادرش را زیارت نمی‌کند و نزد او نمی‌نشیند، مگر این که مرده او را می‌شناسد و با او انس نمی‌گیرد و جواب سلام او را می‌دهد تا این که او از آنجا برخیزد. در اینجا ذکر سخنرانی مولوی شاه محمد سلیمان پهلوی، خالی از لطف نیست. او در حین سخنرانی درباره سماع موتی، چنین گفت: امواج هوا، صدایی را از طریق پرده صماخ به گوش می‌رسانند بدین گونه که در قوه سامعه حسی پیدا می‌شود که آن را سماع می‌گویند. واقعیت آن است؛ این نوع سماع از مردگان منتفی است.

===دیدگاه برخی از علمای مماتی در مورد سماع موتی===

محمد عمر سربازی معتقد است علامه ابن‌همام، مولوی حسین ‌علی و شاگرد او مولوی غلام‌الله‌خان به نفی سماع موتی قائل شده‌اند.

==2. توسل==  

===دیدگاه برخی از علمای دیوبندی حیاتی در مورد توسل===

حدیث عمربن خطاب در مسأله توسل به عباس(عموی پیامبر) ؛ بزرگ‌ترین دلیل است برای ثبوت توسل از احیاء و اموات، مقصد اصلی فاروق اعظم از این عمل این بود که امت را بیدار کند که توسل به نبی اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) دو نوع است:

دین عبارت است از توسل. دینی که توسل ندارد، دین نیست. دعایی که در آن توسل نباشد، دعا نیست. مسلمانی که این تفکر را ندارد، مسلمان نیست. « ای اهل ایمان، از خدا بترسید و به سوی او وسیله جویید و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید.»<ref>مائده/35</ref> یک وسیله همین توسل است، گرچه معنای این آیه کریمه گسترده است. حالا این که عده ای گمراه آمده اند در جامعه ما به عنوان موحد بی توحید و مشرک آمده اند اصول اسلام را پایمال کرده‌اند، توسل را نفی کرده‌اند، ارزش‌های دینی را نفی کرده‌اند، اینها را رها کنید. ترک کردن این ارزش‌های دینی، بی راهه رفتن است، گمراهی است. خداوند متعال به همه ما توفیق بدهد که ما به عروة الوثقی که قرآن فرموده، تمسک کنیم. ریسمان محکم الهی که قرآن است، دین است، سنت پیامبر است، راهی که اصحاب و اهل بیت پیامبر رفتند، جز این راه، راه نجات و کامیابی نیست. این بی راهان نامقلد به قول خودشان سلفی گمراهند. سلف کیست؟ پیغمبر سلفی نیست؟! یعنی سلف صالح ما پیغمبر نیستند؟! سلف صالح ما صحابه نیستند؟! سلف صالح ما اهل بیت پیامبر نیستند؟! ائمه دین نیستند که امروز ما هر یکی خودمان مجتهد شده ایم؟!

مردی به جهت رفع گرفتاری نزد عثمان خلیفه سوم رفت و آمد می‌کرد، ولی عثمان به وی توجّه نمی‌کرد. به عثمان بن‌حنیف گلایه کرد. عثمان بن‌حنیف به وی گفت: وضو بگیر و به مسجد برو. پس از خواندن نماز به رسول اکرم(ص) متوسّل شو و بگو: خدایا، حاجت خود را از تو می‌خواهم و به وسیله پیامبرت به تو رو آورده‏‌ام. ای محمّد من به وسیله تو به خدا رو آورده ‏ام تا حاجتم برآورده شود. آنگاه حاجت خود را ذکر کن. به توصیه عثمان بن‌حنیف عمل کرد و به طرف منزل عثمان بن‌عفّان حرکت کرد. وقتی چشم دربان عثمان به وی افتاد، او را با احترام نزد عثمان برد و عثمان او را نزد خود نشاند و مشکلش را برطرف کرد و حاجتش را روا ساخت. از نزد عثمان بن‌عفّان بیرون آمد و نزد عثمان بن‌حنیف رفت و داستان را برای او نقل و از وی تشکّر کرد. عثمان بن‌حنیف گفت: به خدا سوگند، این توسّل را از پیش خود نگفتم؛ بلکه نزد پیامبر گرامی(صلی الله علیه و آله وسلم) بودم که نابینایی آمد و از حضرت تقاضای دعا کرد. رسول خدا(ص) این توسّل را به او آموخت، مرد نابینا به برکت این توسّل شفا یافت و بینا گردید.<ref>طبرانی، المعجم الصغیر ، ج۱، ص۳۰۶</ref>  

===دیدگاه برخی از علمای دیوبندی مماتی در مورد توسل===

میر بلوچ (توحیدی) در کتاب نغمه‏‌های توحیدی درباره تشبیه عمل متوسلین با عمل مشرکین بت ‏پرست زمان پیامبر، می‏‌گوید: رسول الله(صلی الله علیه و آله وسلم) می‏ فرمود: «ای مردم فقط از یک معبود (خدای تعالی) حاجت بخواهید! مشرکین می‌‏گفتند: « آیا او چندین خدای ما را منحصر به یک خدا کرده (و به معبود یگانه دعوت می‌کند)؟ این بسیار تعجب آور و حیرت انگیز است »<ref>ص، آیه5</ref> ‏ ما را منحصر به یک خدا کرده، همانا این بسیار تعجب ‏آور است.

==3. شفاعت==

===دیدگاه برخی از علمای دیوبندی حیاتی در مورد شفاعت===

عبدالرحمن سربازی در ترجمه کتاب «زبده المناسک» در قسمت کیفیت عرض سلام در بارگاه حضرت سیدالمرسلین می‌نویسد: « سپس با توسل به رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) دعا کند و بر خود، شفاعت طلب نماید و بگوید: « یا رسول الله اسئلک الشفاعة واتوسل بک الی الله فی ان اموت مسلماً علی ملتک وسنتک » ای پیامبر خدا! من از تو شفاعت می‌طلبم و تو را به بارگاه خدا وسیله قرار می‌دهم در این امر که من در حال مسلمانی و بر دین و سنت تو بمیرم. (و اگر کسان دیگری برای عرض سلام توصیه کرده‌اند،) و می‌خواهد که از طرف آنها سلام عرض کند بدین نحو عرض نماید: «السلام علیک یا رسول الله من فلان بن فلان یستشفع بک الی ربک » سلام بر تو ای رسول خدا از طرف فلان، فرزند فلان و او شفاعت می‌طلبد بوسیله تو به سوی پروردگارت.

مولوی محمد عثمان قلندرزهی، ‌امام جمعه اهل‌سنت خاش درباره شفاعت می‌گوید: مشفوع عنه در روز قیامت، ذات الله تعالی بوده و انبیاء، قرآن، حافظان قرآن، علماء و… شافع هستند که هر یک از آنها به نوبه خود به درگاه الله تعالی سفارش می‌کنند. البته هیچ‌کدام از شفاعت‌کنندگان در روز قیامت اختیار تام و قدرت مطلقه ندارند، بلکه اختیار کلی و قدرت مطلق، فقط الله تعالی‌ است، چنان که قرآن کریم می‌فرماید: « آن روز هیچ کس برای کسی قادر بر هیچ کار نیست و تنها حکم و فرمان در آن روز با خدای یکتاست.»<ref>انفطار/19</ref> خداوند متعال به هیچ‌یک از انبیاء،علما، حفاظ، ملائکه و… به طور کامل اختیار مطلق نداده است، بلکه حکم و فیصله در آن روز فقط برای الله تعالی است.

===دیدگاه برخی از علمای دیوبندی مماتی در مورد شفاعت===

3- شفاعت بالإذن . یعنی رضایت و تمایل پادشاه را درباره معاف کردن شخصی درک کرده سفارش کردن.

1-‌ احترام به قانون . 2-‌ اکرام شفیع.  

حضرت شاه محمد اسماعیل، قسم سوم را می‌پذیرد و می‌نویسد: «این گونه شفاعت نزد الله‌ تعالی می‌شود و شفاعت نبی و ولی کـه در قرآن و حدیث مذکور است به همین معنی است».

==4. نذر==

===دیدگاه برخی از علمای دیوبندی حیاتی در مورد نذر===

===دیدگاه برخی از علمای دیوبندی مماتی در مورد شفاعت===

[[رده: اهل‌سنت]]