۸۷٬۹۳۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' خانواده اش' به ' خانوادهاش') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''سوره انسان''' یا '''هَلْ أَتَیٰ''' یا '''دَهْر''' هفتاد و ششمین سوره و از [[سورههای مدنی]] [[قرآن]] است که در جزء ۲۹ جای دارد و دارای ۳۱ آیه است. سوره انسان درباره خلقت و هدایت انسان، اوصاف ابرار (نیکوکاران) و نعمتهایی که [[خداوند]] به آنان میدهد و همچنین اهمیت قرآن و مشیت پروردگار سخن میگوید. | '''سوره انسان''' یا '''هَلْ أَتَیٰ''' یا '''دَهْر''' هفتاد و ششمین سوره و از [[سورههای مدنی]] [[قرآن]] است که در جزء ۲۹ جای دارد و دارای ۳۱ آیه است. سوره انسان درباره خلقت و هدایت انسان، اوصاف ابرار (نیکوکاران) و نعمتهایی که [[خداوند]] به آنان میدهد و همچنین اهمیت قرآن و مشیت پروردگار سخن میگوید. | ||
برخی از مفسرین [[شیعه]] از جمله [[علامه طباطبایی]] بر اساس روایات متعدد معتقدند این سوره در شأن [[اهل بیت]] | برخی از مفسرین [[شیعه]] از جمله [[علامه طباطبایی]] بر اساس روایات متعدد معتقدند این سوره در شأن [[اهل بیت]] نازل شدهاست. | ||
بنابر نظر برخی از مفسرین [[اهل سنت]] از جمله [[جلالالدین عبدالرحمان سیوطی|جلالالدین سیوطی]] در کتاب الاتقان فی علوم القرآن نقل میکند که آیه و | بنابر نظر برخی از مفسرین [[اهل سنت]] از جمله [[جلالالدین عبدالرحمان سیوطی|جلالالدین سیوطی]] در کتاب الاتقان فی علوم القرآن نقل میکند که آیه و یطعمون الطعام علی حبه… در شأن [[علی بن ابی طالب]] و [[فاطمه]] دختر رسولالله نازل شدهاست. | ||
=انسان= | =انسان= | ||
کلمۀ انسان شصتوپنج بار در [[قرآن مجيد|قرآن مجید]] به کار رفته است، با مراجعه به موارد آن معلوم میشود که از آن جسد ظاهری و صورت ظاهری مراد نیست چنانکه در بشر مراد است، بلکه باطن و نهاد و استعداد و انسانیت و عواطف او در نظر است<ref>قاموس قرآن، ج 1، ص 131.</ref>. | |||
=مفهوم کلی سوره= | =مفهوم کلی سوره= | ||
* | * یادآوری رستاخیز؛ | ||
* بهشت و | * بهشت و نعمتهای آن؛ | ||
* سرمشق | * سرمشق ایثار ([[نذر]] [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] و خانوادهاش)<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص: 361.</ref>. | ||
=اسامی سوره= | =اسامی سوره= | ||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
# «سوره انسان»؛ به جهت ذکر نام انسان در آیۀ اول و بیان اینکه خداوند متعال انسان را از عدم خلق نموده است. | # «سوره انسان»؛ به جهت ذکر نام انسان در آیۀ اول و بیان اینکه خداوند متعال انسان را از عدم خلق نموده است. | ||
# «سوره دهر»؛ به خاطر وجود واژۀ دهر در آیۀ اول سوره به این نام مشهور شده است. | # «سوره دهر»؛ به خاطر وجود واژۀ دهر در آیۀ اول سوره به این نام مشهور شده است. | ||
# «سوره هل أتی»؛ به سبب شروع سوره با این عبارت به این نام مشهور گشته است. [[روایات]] هم بیشتر از نام هل اتی برای این سوره استفاده نمودهاند<ref>همانند روایتی در مجمعالبيان في تفسيرالقرآن، ج 10، ص 608.</ref>. | # «سوره هل أتی»؛ به سبب شروع سوره با این عبارت به این نام مشهور گشته است. [[روایات]] هم بیشتر از نام هل اتی برای این سوره استفاده نمودهاند<ref>همانند روایتی در مجمعالبيان في تفسيرالقرآن، ج 10، ص 608.</ref>. | ||
# «سوره ابرار»؛ به جهت آنکه خداوند در این سوره صحبت از ابرار و نعمتهای خداوند بر آنان نموده است به این اسم مشهور شده است. | |||
# «سوره ابرار»؛ به جهت آنکه خداوند در این سوره صحبت از ابرار و | |||
# «سوره امشاج»؛ به خاطر وجود این لفظ در آیۀ دوم این سوره میباشد. این لفظ در هیچ جای دیگر قرآن وجود ندارد<ref>التحرير و التنوير، ج 29، ص 343.</ref>. | # «سوره امشاج»؛ به خاطر وجود این لفظ در آیۀ دوم این سوره میباشد. این لفظ در هیچ جای دیگر قرآن وجود ندارد<ref>التحرير و التنوير، ج 29، ص 343.</ref>. | ||
=تعداد آیات و کلمات و حروف= | =تعداد آیات و کلمات و حروف= | ||
* سوره انسان | * سوره انسان سیویک آیه دارد<ref>الكشف و البيان، ج 10، ص 93.</ref>. | ||
* سوره انسان دویستوچهل کلمه دارد<ref>همان</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سورههای قرآن مختلف است) | |||
* سوره انسان | * سوره انسان هزارچهارصد و پنجاه حرف دارد<ref>همان</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سورههای قرآن مختلف است) | ||
* سوره انسان هزارچهارصد و پنجاه حرف دارد<ref>همان</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف | |||
=اهداف و | =اهداف و آموزهها= | ||
اساسی ترین هدفهای سوره انسان عبارتاند از: | |||
# | # یادآوری [[رستاخيز|رستاخیز]] و عذابها و نعمتهای فراوان آن؛ | ||
# ارائۀ یک برنامۀ خودسازی همراه با ایثار و عبادت<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص 364.</ref>. | |||
# ارائۀ | |||
=فضائل، خواص و | =فضائل، خواص و ثواب قرائت= | ||
[[ابىبنكعب]] از [[پيامبر(ص)]] | [[ابىبنكعب|ابیبنکعب]] از [[پيامبر(ص)|پیامبر(ص)]] روایت نموده که فرمود: «هر کس سوره هل اتی را قرائت کند پاداش او بر خداوند [[بهشت]] و حریر است». | ||
حضرت [[امام محمد باقر(ع)]] فرمود: «هر | حضرت [[امام محمد باقر(ع)]] فرمود: «هر کس در هر [[نماز صبح]] (روز پنجشنبه) یا در صبح پنجشنبه سوره هل اتی را قرائت کند خداوند صد تا [[حورالعين|حورالعین]] باکره (دست نخورده) و چهار هزار حورالعین (دست خورده) به او تزویج نموده و با [[حضرت محمد رسول اللَّه(ص)]] بوده باشد»<ref>ترجمه تفسير مجمعالبيان، ج 26، ص 136-135.</ref>. | ||
=محل نزول= | =محل نزول= | ||
سوره انسان در [[مكه]] نازل شده | سوره انسان در [[مكه|مکه]] نازل شده مفسّرین اختلاف کردهاند بعضی گفتهاند تمام آن مکّی و مجاهد و [[قتاده]] گفتهاند. تمام آن مدنی حسن و عکرمه و کلبی گفتهاند مدنی است مگر آیه (وَ لا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِماً أَوْ کَفُوراً) که آن مکیّست. | ||
و | و برخی گفتهاند: که از آیه (إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ تَنْزِیلًا) تا آخر سوره مکّی که 8- آیه است و از اوّل سوره تا آیه مذکور که بیست و دو آیه است مدنی است<ref>همان، ص 135.</ref>. | ||
=زمان نزول= | =زمان نزول= | ||
تاریخ نزول سوره انسان ما بین [[صلح حديبيه|صلح حدیبیه]] و [[جنگ تبوك|جنگ تبوک]] است و بعد از [[سوره الرحمن]] نازل شده است<ref>حجةالتفاسير و بلاغالإكسير، مقدمه اول، ص 31.</ref>. | |||
=فضای نزول= | =فضای نزول= | ||
سوره انسان در شهر [[مدینه]] و در جریان بیماری [[امام حسن]] و [[امام حسین]] علیهماالسلام نازل شده است، زیرا که [[پيامبر(ص)]] سفارش | سوره انسان در شهر [[مدینه]] و در جریان بیماری [[امام حسن]] و [[امام حسین]] علیهماالسلام نازل شده است، زیرا که [[پيامبر(ص)|پیامبر(ص)]] سفارش کردند که [[على(ع)|علی(ع)]] نذری برای شفای آنان بنماید و امام علی(ع) و [[حضرت فاطمه(س)]] و [[فضّه]] خادم آنان (و طبق برخی احادیث حسن و حسین علیهماالسلام) نذر کردند که پس از [[شفا]] سه روز [[روزه]] بگیرند. پس از شفای آن دو عزیز، همۀ خانواده روزه گرفتند و امام علی(ع) مقداری جو قرض کردند و نان پختند، ولی در هنگام افطار نیازمندی بر در خانه آمد و غذا خواست و آنان ثلث غذای خود را به او دادند، سپس یتیمی آمد و ثلث دیگر را به او دادند و بعد از آن اسیری آمد و ثلث آخر غذای خود را به او دادند. پیامبر(ص) از این جریان مطلع شدند و به خانه فاطمه(س) آمدند و در این هنگام سوره انسان (یا هجده آیۀ آن) نازل شد<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص 369 با اندکی تغییر و تصرف.</ref>. | ||
=ویژگی= | =ویژگی= | ||
سوره انسان از [[سور مفصلات]] میباشد<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313</ref> [[ابن قتیبه]] میگوید: ... مفصلات | سوره انسان از [[سور مفصلات]] میباشد<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313</ref> [[ابن قتیبه]] میگوید: ... مفصلات سورههای کوچکی هستند که بعد از [[سور مثانی]] آمدهاند. اینکه چرا این سورهها را مفصل نامیدهاند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یکدیگر جدا شدهاند<ref>جامع البيان فى تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. | ||
روایتی است که از رسول خدا(ص) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سورههای مئین را به جای [[انجيل|انجیل]] و سورههای مثانی را به جای [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سورههای مفصّل فزونی بخشید<ref>همان.</ref>. | |||
سوره انسان نذر امام علی و فاطمه علیهماالسلام و ایثار آنان را میستاید و برخی مفسران نوشتهاند که این سوره با آن که مطالب زیادی در مورد [[بهشت]] دارد، از آنجا که در آن ذکری از فاطمه علیهاالسلام شده، از حوریهای بهشتی سخنی به میان نیامده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص 363.</ref>. | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} |