عبدالله بن حسن: تفاوت میان نسخه‌ها

| نام‌های دیگر = عبدالله، عبدالله اکبر

'''عبدالله''' فرزند [[امام حسن|امام حسن مجتبی]] علیهما السلام از شهیدان قیام حسینی است<ref>الارشاد، شیخ مفید، ج۲، ص۲۶</ref><ref>الارشاد، شیخ مفید، ج۲، ص۱۱۰-۱۱۱</ref><ref>الارشاد، شیخ مفید، ج۲، ص ۱۲۵</ref><ref>الرجال، طوسی، ج۱، ص۱۰۲</ref><ref>تاریخ الطبری، ابن جریر، ج۴، ص۳۵۹</ref><ref>تسمیة من قتل مع الحسین علیه‌السلام، فضیل کوفی، ج۱، ص۲۴</ref><ref>مروج الذهب، مسعودی، ج۳، ص۶۱</ref><ref>مناقب آل ابی‌طالب علیهم‌السلام، ابن شهرآشوب، ج۳، ص۲۵۵</ref><ref>مقاتل الطالبیین، ابوالفرج اصفهانی، ج۱، ص۵۸- ۵۹</ref><ref>لباب الانساب والالقاب والاعقاب، بیهقی، ج۱، ص۳۴۲- ۳۴۳</ref><ref>جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ج۱، ص۳۸- ۳۹</ref><ref>رجال، ابن داود، ص۱۱۸</ref><ref>رجال، العلامة الحلی( خلاصة الاقوال)، ج۱، ص۱۰۴</ref><ref>مجمع الرجال، قهپائى، ج۳، ص۲۷۸</ref><ref>جامع الرواة، محمدعلی اردبیلی، ج۱، ص۴۸۱</ref><ref>منتهی المقال، مازندرانی، ج۴، ص۱۷۵</ref><ref>نقدالرجال، حسینی تفرشی، ج۳، ص۹۸</ref>.     

در برخی نسخه‌های رجال [[شیخ طوسی]]، نام مادر عبدالله بن حسن علیه السلام، رباب دختر امری‌ء القیس بن عدی بن اوس بن جابر بن کعب بن علیم، از طایفه بنی کلب بن وبره، آمده است<ref>الرجال،طوسی، ج۱، ص۱۰۲</ref>.اما به عقیده شماری از رجال‌شناسان، این سخن اشتباه است؛ زیرا رباب- با نیای مذکور- همسر امام حسین علیه السلام بوده است<ref>قاموس الرجال، محمد تقی تستری، ج۶، ص۳۱۷</ref><ref>معجم رجال الحدیث، ابوالقاسم خویی، ج۱۰، ص۱۷۵- ۱۷۶</ref><ref>الرجال، طوسی، ج۱، ص۱۰۲</ref>.

برخی مادر وی را ام‌رباب دختر امری‌ء القیس خوانده‌اند<ref>جامع الرواة، محمد بن علی اردبیلی، ج۱، ص۴۸۱</ref><ref>منتهی المقال، مازندرانی، ج۴، ص۱۷۵</ref><ref>تنقیح المقال، عبدالله مامقانی، ج۲، ص۱۷۸</ref>.مامقانی در توجیه این نظریه که مادر عبدالله بن حسن علیه السلام، ام‌رباب، بوده است- بدون ذکر سند- چنین می‌نویسد: امرئ القیس( پدر امّ‌رباب)، در زمان خلیفه دوم، وارد مدینه شد و سه دختر داشت. [[امام علی]] علیه السلام یکی از دختران وی را خود به همسری برگزید و از آن دو دیگر، یکی را به نام« رباب» به همسری امام حسین علیه السلام درآورد؛ و دختر دیگر را که کنیه‌اش« ام‌رباب» بود، به همسری امام حسن علیه السلام درآمد. البته بر این نظریه نیز اشکال شده است<ref>قاموس الرجال، محمد تقی تستری، ج۶، ص۳۱۷</ref>.  

بیشتر منابع نوشته‌اند که عبدالله بن حسن، [[روز عاشورا]] و هنگام شهادت نا بالغ بوده است؛ با این وصف، برخی گفته‌اند که امام حسین علیه السلام، دختر گرامیشان، [[حضرت سکینه]] علیها السلام، را به عقد ازدواج عبدالله بن حسن علیه السلام درآورده بود<ref>المجدی فی انساب الطالبیین، علی بن محمد علوی، ج۱، ص۱۹</ref><ref>اعلام الوری، شیخ طبرسی، ج۱، ص۴۱۸</ref>.در اعلام الوری آمده است که عبدالله بن حسن علیه السلام پیش از رسیدن به وصال همسرش به شهادت رسید<ref>اعلام الوری، شیخ طبرسی، ج۱، ص۴۱۸</ref>.

پس از شهادت عون بن عبدالله جعفر، عبدالله بن حسن علیه السلام عازم میدان شد. چهره‌اش چون ماه تابان بود. پیراهن و شلواری بر تن، و شمشیری برّان در دست داشت<ref>الفتوح، ابن اعثم، ج۵، ص۱۱۲</ref>.

اگر مرا نمی‌شناسید، من فرزند حسنم -علیه السلام‌-، نواده پیامبر برگزیده و امین.این حسین -علیه السلام‌- است؛ که در میان مردمی، که خدایشان از باران سیراب نگرداند، چون اسیری گرفتار آمده است.

خوارزمی، رجز دیگری برای عبدالله بن حسن علیه السلام نقل کرده است:

عَلَی الأعادِی مِثْلُ رِیحٍ صَرْصَرَة • اکیلُکمْ بِالسَّیفِ کیلُ السَّنْدَرَة<ref>مقتل الحسین علیه السلام، خوارزمی، ج۲، ص۳۲</ref>

عبدالله پس از کشتن چهارده تن از دشمنان، سرانجام به وسیله هانی بن شبیب حضرمی به شهادت رسید<ref>مناقب آل ابی‌طالب علیهم‌السلام، ابن شهرآشوب، ج۳، ص۲۵۵</ref>.  در کتاب مناقب آمده است که قاتل عبدالله بن حسن علیه السلام صورتش سیاه شد<ref>مناقب آل ابی‌طالب علیهم‌السلام، ابن شهرآشوب، ج۳، ص۲۵۵</ref>.در تذکرة الخواص <ref>تذکرة الخواص، ابن جوزی، ج۱، ص۲۲۹</ref> نام قاتل عبدالله بن حسن علیه السلام، سعد بن عمر بن نفیل ازدی گفته شده است هنگام شهادتش امام حسین علیه السلام خطاب به او و دیگر اهل بیت فرمود: ای فرزندم و ای همه خاندانم صبر کنید. به خدا سوگند، پس از امروز هیچ‌گاه سختی و ناگواری نخواهید دید<ref>الفتوح، ابن اعثم، ج۵، ص۱۱۲</ref>.  

در معدودی از منابع نقل شده که [[امام حسن]] علیه السلام دو پسر به نام عبدالله و عبدالله اصغر داشته است. اما همین منابع، وقتی فرزندان شهید امام حسن علیه السلام در [[کربلا]] را نام می‌برند، فقط از یک عبدالله بن حسن علیه السلام یاد می‌کنند<ref>تذکرة الخواص، ابن جوزی، ج۱، ص۱۹۴- ۱۹۵</ref><ref>تذکرة الخواص، ابن جوزی، ج۱، ص۲۲۹</ref><ref>مناهل الضرب، سيد جعفر اعرجى، ج۱، ص۸۹- ۹۰</ref>.در چند کتاب متأخّر نیز از عبدالله اکبر و عبدالله اصغر، به عنوان فرزندان امام حسن علیه السلام و شهید کربلا یاد شده است؛ و آنچه را که در منابع کهن درباره عبدالله بن حسن علیه السلام آمده، بخشی را برای عبدالله اکبر و بخشی را برای عبدالله اصغر بازگو کرده‌اند<ref>فرسان الهیجاء، ذبیح الله محلاتی، ج۱، ص۲۳۸- ۲۴۰</ref><ref>یاران پایدار، محمد هادی امینی، ج۱، ص۱۰۱- ۱۰۳</ref><ref>ناسخ التواریخ، محمد تقی سپهر کاشانی، ج۲، ص۳۲۹- ۳۳۰</ref><ref>دائرة المعارف الحسینیة، محمد صادق كرباسى، ج۵، ص۱۶۳</ref><ref>دائرة المعارف الحسینیة، محمد صادق كرباسى، ج۶، ص۲۵۷</ref><ref>مقتل الحسین علیه‌السلام، موسوی مقرم، ج۱، ص۲۶۴</ref><ref>مقتل الحسین علیه‌السلام، موسوی مقرم، ج۱، ص۲۸۰</ref><ref>وسیلة الدارین، موسوی زنجانی، ج۱، ص۲۴۸- ۲۵۰</ref>.در پاره‌ای از این کتاب‌ها از فرزندان امام حسن به نام‌های عبدالله بن حسن علیه السلام( بدون لقب« اصغر») و عبدالله اکبر نام برده شده است. مؤلف «وسیلة الدارین» می‌گوید: به گمان من عبدالله اکبر، همان عبدالله بن حسن علیه السلام است؛ و امام حسن علیه السلام دو فرزند به نام عبدالله نداشته است<ref>وسیلة الدارین، موسوی زنجانی، ج۱،ص۲۴۸- ۲۵۰</ref>.  

همچنین پاره‌ای مآخذ نقل کرده‌اند که عبدالله بن حسن علیه السلام همان [[ابوبکر بن حسن]] علیه السلام است<ref>المجدی فی انساب الطالبیین، علی بن محمد علوی، ج۱، ص۱۹</ref><ref>عمدة الطالب، ابن عنبه، ج۱، ص۶۸</ref><ref>مقتل الحسین علیه‌السلام، موسوی مقرم، ج۱، ص۲۶۴</ref>. ولی بیشتر مآخذ این دو نفر و قاتلین آنها را جداگانه معرفی نموده‌اند.