۸۷٬۷۷۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' ترین' به 'ترین'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - ' ترین' به 'ترین') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''ابوعلی حسن بن علی بن اسحاق طوسی''' پسر علی پسر اسحاق طوسی شناخته شده به خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر نیرومند دو تن از شاهان دوره [[سلجوقیان]] در [[ایران]] بود. وی | '''ابوعلی حسن بن علی بن اسحاق طوسی''' پسر علی پسر اسحاق طوسی شناخته شده به خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر نیرومند دو تن از شاهان دوره [[سلجوقیان]] در [[ایران]] بود. وی نیرومند‌ترین وزیر در دودمان سلجوقی بود و سلجوقیان نیز در زمان وی به اوج نیرومندی رسیدند. او بیست و نه سال به سیاست درونی و بیرونی سلجوقی سو می داد. | ||
خواجه نظام الملک توسی در سال 408 هجری در شهر نوقان طوس در [[خراسان]] دیده به جهان گشود. شغل پدرش علی ابن اسحاق، دهقانی بوده و از یاران [[محمود سبک تکین]] به شمار می‌آمد. خواجه نظام‌الملک نیز در کودکی به همراه پدر به دهقانی پرداخت و در همان زمان، نزد وی [[قرآن]] را ختم کرد و پس از آن پدرش وی را به کسب علم و دانش و آموختن لغت و [[نحو]] واداشت. | خواجه نظام الملک توسی در سال 408 هجری در شهر نوقان طوس در [[خراسان]] دیده به جهان گشود. شغل پدرش علی ابن اسحاق، دهقانی بوده و از یاران [[محمود سبک تکین]] به شمار می‌آمد. خواجه نظام‌الملک نیز در کودکی به همراه پدر به دهقانی پرداخت و در همان زمان، نزد وی [[قرآن]] را ختم کرد و پس از آن پدرش وی را به کسب علم و دانش و آموختن لغت و [[نحو]] واداشت. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
نام اصلی خواجه نظام الملک، ابوعلی حسن و نام پدرش ابوالحسن علی بود و نام پدر او نیز علی بن اسحق بن عباس بود که از دهقان زادگان بیهق بود، علی بن اسحاق که کنیه اش ابوالحسن بود در نویسندگی و حسابداری دستی داشت. | نام اصلی خواجه نظام الملک، ابوعلی حسن و نام پدرش ابوالحسن علی بود و نام پدر او نیز علی بن اسحق بن عباس بود که از دهقان زادگان بیهق بود، علی بن اسحاق که کنیه اش ابوالحسن بود در نویسندگی و حسابداری دستی داشت. | ||
او در دستگاه حکمران خراسان داخل شده بود و خدمت می کرد. منزل اصلی خاندان او نیز بیهق بود، ولی ابوالحسن علی را پس از آن که در مشاغل دیوانی ترقی کرده بود مامور اداره اموال دولتی در ناحیه [[طوس]] کرده بودند و او آنجا اقامت کرده و متاهل شده بود و سه پسر او در طوس به دنیا آمده بودند که | او در دستگاه حکمران خراسان داخل شده بود و خدمت می کرد. منزل اصلی خاندان او نیز بیهق بود، ولی ابوالحسن علی را پس از آن که در مشاغل دیوانی ترقی کرده بود مامور اداره اموال دولتی در ناحیه [[طوس]] کرده بودند و او آنجا اقامت کرده و متاهل شده بود و سه پسر او در طوس به دنیا آمده بودند که بزرگ‌‌ترین آن ها همین حسن یعنی نظام الملک بعدی بود. | ||
چون حسن به سن تعلم رسید، مقدمات علوم را فراگرفت. همین که در حدود بیست سالگی از تحصیل [[فقه]] و [[حدیث]] و سایر علوم شرعی و فنون ادبی فارغ شد و فاضلی عالم و دبیری توانا گشت، به اعمال دیوانی مشغول شد. گفته شده که خواجه در خانه دهقانی نشو و نما یافت. | چون حسن به سن تعلم رسید، مقدمات علوم را فراگرفت. همین که در حدود بیست سالگی از تحصیل [[فقه]] و [[حدیث]] و سایر علوم شرعی و فنون ادبی فارغ شد و فاضلی عالم و دبیری توانا گشت، به اعمال دیوانی مشغول شد. گفته شده که خواجه در خانه دهقانی نشو و نما یافت. | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
خواجه نظام الملک در عهد وزارت خود خدمات فرهنگی بسیار عظیمی را انجام داد که بدون تردید می توان گفت که در طول تاریخ سابقه نداشته است. او به ایجاد و تأسیس مدارس پرداخت که در تاریخ به نام وی و به [[مدارس نظامیه]] مشهورند. | خواجه نظام الملک در عهد وزارت خود خدمات فرهنگی بسیار عظیمی را انجام داد که بدون تردید می توان گفت که در طول تاریخ سابقه نداشته است. او به ایجاد و تأسیس مدارس پرداخت که در تاریخ به نام وی و به [[مدارس نظامیه]] مشهورند. | ||
همان مدارس هستند که سرمشق دانشگاه ها شدند و | همان مدارس هستند که سرمشق دانشگاه ها شدند و مهم‌‌ترین آنها عبارتند از: | ||
نظامیه های [[بغداد]]، موصل، [[نیشابور]]، بلخ، هرات، مرو، [[آمل]]، [[گرگان]]، [[بصره]]، [[شیراز]] و [[اصفهان]]. نهضتی که نظام‌الملک با ساختن نظامیه های متعدد به وجود آورد، به زودی و با سرعت شگفت آوری از طرف تمامی نقاط ایران و بسیاری دیگر از بلاد [[کشورهای اسلامی]] دنبال شد، به طوری که در قرن های پنجم و ششم هجری هیچ شهری نبود که در آن مدارس متعدد وجود نداشته باشد. | نظامیه های [[بغداد]]، موصل، [[نیشابور]]، بلخ، هرات، مرو، [[آمل]]، [[گرگان]]، [[بصره]]، [[شیراز]] و [[اصفهان]]. نهضتی که نظام‌الملک با ساختن نظامیه های متعدد به وجود آورد، به زودی و با سرعت شگفت آوری از طرف تمامی نقاط ایران و بسیاری دیگر از بلاد [[کشورهای اسلامی]] دنبال شد، به طوری که در قرن های پنجم و ششم هجری هیچ شهری نبود که در آن مدارس متعدد وجود نداشته باشد. | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
* سوم برافراشتن دانشگاه‌های نظامیه بود که ریشه و پایه دانشگاه‌های امروزی است. | * سوم برافراشتن دانشگاه‌های نظامیه بود که ریشه و پایه دانشگاه‌های امروزی است. | ||
خواجه نظام الملک علاوه بر ساختن دانشگاه، خدمات فراوان دیگری همچون آب انبار، گرمابه، بازار، بیمارستان ها را به جهانیان عرضه کرد و قرن پنجم را مبدل به | خواجه نظام الملک علاوه بر ساختن دانشگاه، خدمات فراوان دیگری همچون آب انبار، گرمابه، بازار، بیمارستان ها را به جهانیان عرضه کرد و قرن پنجم را مبدل به شکوفا‌ترین قرون فرهنگی اسلام ساخت. | ||
== دیدگاه و روش کشور داری == | == دیدگاه و روش کشور داری == | ||
خواجه نظام الملک در کتاب سیاست نامه از الگوی حکومت یکپارچه مانند حکومت دوره [[ساسانی]] و دولت‌های پس از اسلام که از این دولت الگوبرداری کردند مانند بوییان، [[سامانیان]] و حتا [[غزنویان]] به عنوان الگوی یک نظام آرمانی دفاع می کرد. | خواجه نظام الملک در کتاب سیاست نامه از الگوی حکومت یکپارچه مانند حکومت دوره [[ساسانی]] و دولت‌های پس از اسلام که از این دولت الگوبرداری کردند مانند بوییان، [[سامانیان]] و حتا [[غزنویان]] به عنوان الگوی یک نظام آرمانی دفاع می کرد. | ||
وی دشمن سرسخت جریان فئودالی زمان بود که به دید او به پراکندگی کشور می انجامید، اگر چه خود گوی پیشی را در گسترش زمین هایش از | وی دشمن سرسخت جریان فئودالی زمان بود که به دید او به پراکندگی کشور می انجامید، اگر چه خود گوی پیشی را در گسترش زمین هایش از بزرگ‌‌ترین زمین داران زمان خود می ربود. وی دشمن سرسخت سران غز بود که می خواستند برای خویش سرزمینی خود مختار و به دور از دید دولت مرکزی داشته باشند و تا توانست کوشید از نیرومندی خانواده شاهی و ترکان خویشاوند با آنها پیشگیری کند و در سر این راه نیز با فشار همینان از کار کنار گذاشته شد. | ||
خواجه نظام‌الملک پیرو کیش [[سنی]] و [[شافعی]] بود. مورخان خواجه نظام الملک را جز کسانی میدانند که [[آخرت]] را بر دنیا ترحیح میداده و همیشه در مجالس علمای دینی حضور داشته است. | خواجه نظام‌الملک پیرو کیش [[سنی]] و [[شافعی]] بود. مورخان خواجه نظام الملک را جز کسانی میدانند که [[آخرت]] را بر دنیا ترحیح میداده و همیشه در مجالس علمای دینی حضور داشته است. | ||