۸۷٬۹۳۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'آسمانها' به 'آسمانها') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
این واژه به دو شکل تلفظ می‌شود: | این واژه به دو شکل تلفظ می‌شود: | ||
'''جبرئیل''' با همزه و '''جِبریل''' بدون همزه، و در کلام [[امیرالمؤمنین]] علیه‌السلام به شکل «جبرائیل» نیز ذکر شده؛<ref> نهج‌البلاغه، خطبه 180. </ref> اما در [[قرآن کریم]] نام این «ملک» سه بار فقط به صورت "جِبریل" آمده است. <ref>سوره بقره/97و98</ref> و <ref>سوره تحریم/4</ref>. البته در آیات دیگر با القاب و عناوین دیگری مثل «روح‌القدس»، | '''جبرئیل''' با همزه و '''جِبریل''' بدون همزه، و در کلام [[امیرالمؤمنین]] علیه‌السلام به شکل «جبرائیل» نیز ذکر شده؛<ref> نهج‌البلاغه، خطبه 180. </ref> اما در [[قرآن کریم]] نام این «ملک» سه بار فقط به صورت "جِبریل" آمده است. <ref>سوره بقره/97و98</ref> و <ref>سوره تحریم/4</ref>. البته در آیات دیگر با القاب و عناوین دیگری مثل «روح‌القدس»، «روح الامین» و... نیز از این ملک مقرب یاد شده است. | ||
== وظایف جبرئیل == | == وظایف جبرئیل == | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
«وحی» که تنها راه ارتباط و تکلم بشر با خداوند است، طبق آیه شریفه ذیل به سه طریق صورت نمی‌گیرد: | «وحی» که تنها راه ارتباط و تکلم بشر با خداوند است، طبق آیه شریفه ذیل به سه طریق صورت نمی‌گیرد: | ||
'''«وَمَا کَانَ لِبَشَرٍ أَن یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْیًا أَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولًا فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ مَا یَشَاء...»'''؛ <ref>سوره شوری/51</ref> و شایسته هیچ انسانی نیست که خدا با او سخن گوید، مگر از راه [[وحی]] یا از پشت حجاب، یا رسولی | '''«وَمَا کَانَ لِبَشَرٍ أَن یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْیًا أَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولًا فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ مَا یَشَاء...»'''؛ <ref>سوره شوری/51</ref> و شایسته هیچ انسانی نیست که خدا با او سخن گوید، مگر از راه [[وحی]] یا از پشت حجاب، یا رسولی می‌فرستد و به فرمان او آنچه را بخواهد وحی می‌کند... | ||
در قسم سوم، ارسال وحی از سوی رسول خداست و آن رسول، همان '''جبرئیل امین ''' است که رسول الهی برای پیامبران خداست و پیامبران الهی، رسولان خدا بر سایر مخلوقات هستند؛ یعنی پیام خدا نخست به فرشته وحی داده می‌شود و او هر چه را خدای سبحان اذن داده باشد، به پیامبر خدا می‌رساند. <ref> علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج18، ص73 و 74.</ref> | در قسم سوم، ارسال وحی از سوی رسول خداست و آن رسول، همان '''جبرئیل امین ''' است که رسول الهی برای پیامبران خداست و پیامبران الهی، رسولان خدا بر سایر مخلوقات هستند؛ یعنی پیام خدا نخست به فرشته وحی داده می‌شود و او هر چه را خدای سبحان اذن داده باشد، به پیامبر خدا می‌رساند. <ref> علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج18، ص73 و 74.</ref> | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
=== امانت‌داری === | === امانت‌داری === | ||
[[قرآن کریم]] فرستاده خداست که توسط جبرئیل بر قلب مبارک [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله نازل شده است. جبرئیل فرشته امین خداوند است و در پیام الهی هیچ گونه تبدیل و تغییری ایجاد نمی‌کند. لذا پروردگار | [[قرآن کریم]] فرستاده خداست که توسط جبرئیل بر قلب مبارک [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله نازل شده است. جبرئیل فرشته امین خداوند است و در پیام الهی هیچ گونه تبدیل و تغییری ایجاد نمی‌کند. لذا پروردگار متعال مقام صدق و امانت جبرئیل را در اجرای رسالت و وحی به رسولان الهی گواهی نموده است:<ref> حسینی همدانی، انوار درخشان، ج18، ص16.</ref> | ||
'''«نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ»'''؛ <ref>سوره شعراء/193</ref> روح‌الامین آن را نازل کرده است. | '''«نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ»'''؛ <ref>سوره شعراء/193</ref> روح‌الامین آن را نازل کرده است. | ||
ساحت او منزه از هر نوع غفلت و اشتباه است. عمداً یا سهواً چیزی از پیام الهی را تغییر نداده و تحریف نمی‌کند و دچار فراموشی نیز نمی‌گردد؛ بلکه آیات قرآنی را به همان شکل و هیئتی که از ساحت ربوبی دریافت می‌کند، بدون دخل و | ساحت او منزه از هر نوع غفلت و اشتباه است. عمداً یا سهواً چیزی از پیام الهی را تغییر نداده و تحریف نمی‌کند و دچار فراموشی نیز نمی‌گردد؛ بلکه آیات قرآنی را به همان شکل و هیئتی که از ساحت ربوبی دریافت می‌کند، بدون دخل و تصرف آن را بر قلب پاک و روح والای رسول الله –صلی اللّه علیه و آله- القاء می‌کند؛ <ref> انوار درخشان، ج12، ص84 و المیزان فی تفسیر القرآن، ج15، ص316. </ref> به همین دلیل این صفت فاضله بر سایر صفات کریمه جبرئیل فضیلت دارد. | ||
در کلام نورانی [[امام سجاد]] علیه‌السلام با تعبیر «جبرئیل امین» از وی یاد شده که امانت‌دار وحی الهی بوده و اهل آسمانها مطیع او هستند و وی از مقربان درگاه خداست که از مقام و عزت والا و | در کلام نورانی [[امام سجاد]] علیه‌السلام با تعبیر «جبرئیل امین» از وی یاد شده که امانت‌دار وحی الهی بوده و اهل آسمانها مطیع او هستند و وی از مقربان درگاه خداست که از مقام و عزت والا و ویژه‌ای برخوردار است.<ref>صحیفه سجادیه، دعای سوم.</ref> | ||
=== طهارت === | === طهارت === | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
'''«قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّکَ بِالْحَقِّ...»'''؛ <ref>سوره نحل/102</ref> بگو: آن را روح‌القدس به حق از جانب پروردگارت نازل کرده است... | '''«قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّکَ بِالْحَقِّ...»'''؛ <ref>سوره نحل/102</ref> بگو: آن را روح‌القدس به حق از جانب پروردگارت نازل کرده است... | ||
مراد از "روح‌القدس"، جبرئیل امین است؛ روحی که از | مراد از "روح‌القدس"، جبرئیل امین است؛ روحی که از پلیدی‌های مادی طاهر بوده و دارای مقام طهارت است. روحی که از هر نوع عیب، نقص، معصیت و خطا منزه است؛<ref> [36]. المیزان فی تفسیرالقرآن، ج12، ص346. </ref> چنانکه همه ملائکه منزه هستند، ولی درجات آنها متفاوت است و جبرئیل سید ملائکه و واسطه بین خدا و انبیاء اوست.<ref> سید عبدالحسین طیب، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج2، ص95.</ref> | ||
=== رسالت، کرامت و منزلت === | === رسالت، کرامت و منزلت === | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
'''* بلندمرتبه(مکین):''' مکان به معنای تقرّب و نزدیکی مقام است؛ به این معنا که جبرئیل نزد آفریدگار صاحب [[عرش]]، بلند مرتبه و بزرگ مقام است و این مقام و منزلت، چون با قید "عِندَ ذِی الْعَرْش" همراه شده، نشان عظمت این مقام است. | '''* بلندمرتبه(مکین):''' مکان به معنای تقرّب و نزدیکی مقام است؛ به این معنا که جبرئیل نزد آفریدگار صاحب [[عرش]]، بلند مرتبه و بزرگ مقام است و این مقام و منزلت، چون با قید "عِندَ ذِی الْعَرْش" همراه شده، نشان عظمت این مقام است. | ||
'''* فرمانروا (مُطاعٍ ثَمَّ):''' "ثَمَّ" | '''* فرمانروا (مُطاعٍ ثَمَّ):''' "ثَمَّ" کلمه‌ای است برای اشاره به مکان بعید و "مطاع" کسی است که از او فرمان برده می‌شود. دلالت کلام بر این است که جبرئیل در پیشگاه الهی، دستوردهنده‌ای است که زیر دستانش که ملائکه باشند، در امر او بوده و اطاعتش می‌کنند؛ یعنی جبرئیل در آسمانها و در کار خودش یاورانی دارد که [[فرشتگان]] [[آسمان]] او را اطاعت می‌کنند. | ||
'''* امین:''' همچنان که بیان شد، جبرئیل در رساندن وحی و رسالت خدا به سوی انبیاء امین است و در دستورات الهی هیچ گونه خیانت و دخل و تصرفی نمی‌کند. | '''* امین:''' همچنان که بیان شد، جبرئیل در رساندن وحی و رسالت خدا به سوی انبیاء امین است و در دستورات الهی هیچ گونه خیانت و دخل و تصرفی نمی‌کند. | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
دومین موردی که بین مفسران اختلاف نظر هست و برخی به جبرئیل امین [[تفسیر]] نموده‌اند، آیات اولیه [[سوره نجم]] است. خدای متعال بعد از سوگند به «نجم» در بیان اوصاف نبی مکرم می‌فرماید: '''«عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُوی؛ ذُو مِرَّةٍ...»'''؛ <ref>سوره نجم/5–7</ref> آن کس که قدرت عظیمی دارد جبرئیل امین او را تعلیم داده است؛ همان کس که توانایی فوق‌العاده دارد... | دومین موردی که بین مفسران اختلاف نظر هست و برخی به جبرئیل امین [[تفسیر]] نموده‌اند، آیات اولیه [[سوره نجم]] است. خدای متعال بعد از سوگند به «نجم» در بیان اوصاف نبی مکرم می‌فرماید: '''«عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُوی؛ ذُو مِرَّةٍ...»'''؛ <ref>سوره نجم/5–7</ref> آن کس که قدرت عظیمی دارد جبرئیل امین او را تعلیم داده است؛ همان کس که توانایی فوق‌العاده دارد... | ||
" | "شدیدُ‌القوی" یکی از اوصاف ملائکه است و در این آیه وصف جبرئیل است که به معنای نیرومندی و توانایی او در انجام اعمال عظیم جسمانی و روحانی است؛ به این معنا که جبرئیل وحی الهی را که قرآن باشد، به رسول خدا تعلیم داده است.<ref> التحریر والتنویر، ج27، ص102.</ref> | ||
"ذُو مِرَّة" وصف کسی است که صاحب کمال عقل و درایت باشد.<ref>زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج4، ص419.</ref> اگر چه برخی مفسرین این وصف را به معنای صاحب قدرت و نیرو گرفته‌اند، ولی با توجه به این که در توصیف قبلی با عبارت «شدید القوی» به این ویژگی جبرئیل اشاره شده، "ذُو مِرَّة" به استواری فکری و بصیرت جبرئیل اشاره دارد. بنابراین یکی دیگر از فضایل و اوصاف جبرئیل، قدرت عقلانی و فهم و درک بالای اوست. | "ذُو مِرَّة" وصف کسی است که صاحب کمال عقل و درایت باشد.<ref>زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج4، ص419.</ref> اگر چه برخی مفسرین این وصف را به معنای صاحب قدرت و نیرو گرفته‌اند، ولی با توجه به این که در توصیف قبلی با عبارت «شدید القوی» به این ویژگی جبرئیل اشاره شده، "ذُو مِرَّة" به استواری فکری و بصیرت جبرئیل اشاره دارد. بنابراین یکی دیگر از فضایل و اوصاف جبرئیل، قدرت عقلانی و فهم و درک بالای اوست. | ||
== افسانه خان الامین == | == افسانه خان الامین == | ||
برخی از [[اهل سنت]]، شیعه را متهم نموده‌اند که در باور | برخی از [[اهل سنت]]، شیعه را متهم نموده‌اند که در باور آنان جبرئیل در جریان [[وحی]] خیانت کرده و به جای آن که [[رسالت]] را به علی بن ابیطالب علیه‌السلام ابلاغ کند آن را به حضرت محمد صلی الله علیه و آله ابلاغ نموده است. از این رو بعد از سلام نمازشان سه بار دست خود را بالا برده و می‌گویند: خانَ الاَمینُ: امین وحی خیانت کرد. | ||
[[ابن تیمیه]] از عالمان [[وهابی]] می‌گوید: | [[ابن تیمیه]] از عالمان [[وهابی]] می‌گوید: | ||
"[[یهود]] درصدد وارد کردن نقص و عیب بر جبرئیل برآمده و او را از بین ملائکه دشمن خود می‌دانند همانگونه که [[شیعه]] می‌گوید: جبرئیل به اشتباه وحی را بر محمد نازل کرده است." <ref> منهاج السنة النبویه ج۱ ص۶-۸.</ref> | "[[یهود]] درصدد وارد کردن نقص و عیب بر جبرئیل برآمده و او را از بین ملائکه دشمن خود می‌دانند همانگونه که [[شیعه]] می‌گوید: جبرئیل به اشتباه وحی را بر محمد نازل کرده است." <ref> منهاج السنة النبویه ج۱ ص۶-۸.</ref> | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
== نزول وحی == | == نزول وحی == | ||
بر اساس روایات موجود در منابع اسلامی، جبرئیل نخستین آیات قرآن <ref>علق: ۱-۵.</ref> را در [[غار حرا]] به پیامبر صلی الله علیه و آله وحی کرد. سپس پیامبر نزد [[خدیجه]] | بر اساس روایات موجود در منابع اسلامی، جبرئیل نخستین آیات قرآن <ref>علق: ۱-۵.</ref> را در [[غار حرا]] به پیامبر صلی الله علیه و آله وحی کرد. سپس پیامبر نزد [[خدیجه]] علیهماالسلام بازگشت و او را از این امر مهم آگاه ساخت.<ref>رجوع کنید به عاملی، ج۱، ص۲۳۳.</ref> | ||
=== رویکرد اهل سنت === | === رویکرد اهل سنت === | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۱۰: | ||
توماس میشل می‌گوید: «از دید مسلمانان، قرآن مجید به چیزی جز وحی الهی وابسته نیست ... [ولی] به عقیده مسیحیان، کامل‌ترین [[وحی]]، نه در کتاب، بلکه در انسان منعکس شده است. مسیحیان باور دارند که [[مسیح]] در زندگی و شخص خود، خدا را منکشف می‌سازد ... مسیحیان به این بسنده نمی‌کنند که بگویند خدا پیام خود را به بشر وحی می‌کند، بلکه علاوه بر این می‌گویند: خدا ذات خود را در تاریخ بشر [[وحی]] می‌کند».<ref>میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمه: توفیقی، حسین، ص ۲۸، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش.</ref> | توماس میشل می‌گوید: «از دید مسلمانان، قرآن مجید به چیزی جز وحی الهی وابسته نیست ... [ولی] به عقیده مسیحیان، کامل‌ترین [[وحی]]، نه در کتاب، بلکه در انسان منعکس شده است. مسیحیان باور دارند که [[مسیح]] در زندگی و شخص خود، خدا را منکشف می‌سازد ... مسیحیان به این بسنده نمی‌کنند که بگویند خدا پیام خود را به بشر وحی می‌کند، بلکه علاوه بر این می‌گویند: خدا ذات خود را در تاریخ بشر [[وحی]] می‌کند».<ref>میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمه: توفیقی، حسین، ص ۲۸، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش.</ref> | ||
بنا بر این اعتقاد مسیحیت، دیگر جبرئیلی که واسطه در پیام‌رسانی و حامل [[وحی]] الهی باشد، معنا | بنا بر این اعتقاد مسیحیت، دیگر جبرئیلی که واسطه در پیام‌رسانی و حامل [[وحی]] الهی باشد، معنا ندارد و عیسی علیه‌السلام خود خدای مجسم است و نیاز به واسطه ندارد. <ref>حتی در کتاب مقدس، عیسی را خدایی که فرشتگانی نیز دارد معرفی شده است؛ دوم تسالونیکیان، ۱: ۷؛ مکاشفه، ۲۲: ۱۶.</ref> | ||
با این وجود و گرچه واسطه‌بودن جبرئیل علیه‌السلام در مورد حضرت عیسی علیه‌السلام پذیرفته نشده، اما بر اساس عهد قدیم و عهد جدید که کتاب‌های مورد پذیرش آنان به شمار می‌آید، در چند مورد جبرئیل، پیام‌رسان به دیگر انبیاء و مقرّبان الهی معرفی شده است؛ مانند: ظاهر شدن جبرئیل برای [[حضرت زکریا]] علیه‌السلام و بشارت دادن او به فرزنددار شدنش، <ref>لوقا، ۱: ۱۱ - ۲۰.</ref> مأمور شدن جبرئیل به تعبیر کردن خواب [[حضرت دانیال]] علیه‌السلام و ظهور او برای ایشان بدین منظور، <ref>دانیال، ۸: ۱۶ - ۲۶.</ref> و نیز ظاهر شدنش برای دانیال علیه‌السلام تا به او دانش و فهم ببخشد، <ref> دانیال، ۹: ۲۰ - ۲۷.</ref> ظاهر شدن جبرئیل برای [[حضرت مریم]](س) و بشارت دادن او به باردار شدن او حضرت عیسی علیه‌السلام را توسط روح القُدُس. <ref>لوقا، ۱: ۲۶ - ۳۷.</ref> | با این وجود و گرچه واسطه‌بودن جبرئیل علیه‌السلام در مورد حضرت عیسی علیه‌السلام پذیرفته نشده، اما بر اساس عهد قدیم و عهد جدید که کتاب‌های مورد پذیرش آنان به شمار می‌آید، در چند مورد جبرئیل، پیام‌رسان به دیگر انبیاء و مقرّبان الهی معرفی شده است؛ مانند: ظاهر شدن جبرئیل برای [[حضرت زکریا]] علیه‌السلام و بشارت دادن او به فرزنددار شدنش، <ref>لوقا، ۱: ۱۱ - ۲۰.</ref> مأمور شدن جبرئیل به تعبیر کردن خواب [[حضرت دانیال]] علیه‌السلام و ظهور او برای ایشان بدین منظور، <ref>دانیال، ۸: ۱۶ - ۲۶.</ref> و نیز ظاهر شدنش برای دانیال علیه‌السلام تا به او دانش و فهم ببخشد، <ref> دانیال، ۹: ۲۰ - ۲۷.</ref> ظاهر شدن جبرئیل برای [[حضرت مریم]](س) و بشارت دادن او به باردار شدن او حضرت عیسی علیه‌السلام را توسط روح القُدُس. <ref>لوقا، ۱: ۲۶ - ۳۷.</ref> | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
== توسل به جبرئیل == | == توسل به جبرئیل == | ||
در کتاب [[اصول کافی]]<ref>حدیث نهم، باب 135، کتاب الدعا.</ref> است که چون اندوه به تو روی آورد در آخر سجود مکرر بگو: | در کتاب [[اصول کافی]]<ref>حدیث نهم، باب 135، کتاب الدعا.</ref> است که چون اندوه به تو روی آورد در آخر سجود مکرر بگو: | ||
'''«یا جبرئیل یا محمد یا جبرئیل یا محمد...اکفیانی ما انا فیه فانکما کافیان و احفظانی باذن الله فانکما حافظان»''' کفایت کنید شر آنچه من در آنم که | '''«یا جبرئیل یا محمد یا جبرئیل یا محمد...اکفیانی ما انا فیه فانکما کافیان و احفظانی باذن الله فانکما حافظان»''' کفایت کنید شر آنچه من در آنم که کفایت‌کننده‌اید و حفظ کنید مرا باذن خدا که شما حفظ‌کننده‌اید.<ref> نقل از نثر طوبی</ref> | ||
== مرگ جبرئیل == | == مرگ جبرئیل == | ||