توحید: تفاوت میان نسخه‌ها

توحید در اصطلاح کلامی، اقرار به يگانگی خداوند و شريك نداشتن در صفات او است. <ref>قاضی عبد الجبار معتزلی، شرح الاصول الخمسه، ص 80</ref>

==اقسام توحید==

توحید ذاتی به معنای نفی شریک، شبیه و جزء از ذات خداوند است. توحید ذاتی به معنای یگانه بودن ذات خداوند است که مثل و مانندی نداردو و هر چه غیر از اوست مخلوق اوست. آیات كریمه « لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ».<ref>سوره شوری آیه 11</ref> و «وَلَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ»<ref>سوره اخلاص آیه4</ref> در توصیف توحید ذاتی است.  

توحید صفاتى‌ یعنى صفات خداوند مثل علم، قدرت، حیات، اراده، عین ذات خدا هستند و به ذات او بر می گردند.  

امام علی علیه السلام در این باره فرمود: «كل عزیز غیره ذلیل و كل قوى غیره ضعیف، و كل مالك غیره مملوك و كل عالم غیره متعلم و كل قادر غیره یقدر و یعجز یعنی هر چی غیر اوست، ذلیل است و هر قدرت مندی غیر او ناتوان است و هر مالكى جز او مملوك است و هر عالمى جز او نوآموز است و هر توانایى جز او گاه توانا و گاه ناتوان است» <ref>نهج البلاغه، خطبه 65.</ref> در این روایت تاکید شده است که اوصاف خداى متعال عین ذات او هستند و هیچ موجودی در آن شریک نخواهد شد.

توحید افعالی یعنی این که خدای متعال خالق همه  فعل و انفعالات نظام هستی از جمله افعال انسان است و همان طور که همه موجودات مخلوق خدا هستند افعال شان نیز مخلوق خدای متعال است. و اصولا هیچ فاعل و موثری غیر از خدا شناخته نمی شود.ملاصدرا جمله ای دارد که:لا مؤثر فی الوجود إلا الله یعنی در هستی هیچ موثری( خالقی) جز خدا شناخته نمی شود.<ref>صدر المتالهین، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه، ج‏6، ص387</ref>

البته این نوع توحید معرکه آرای مذاهب اسلامی است و نظریات معروفی در این باره مطرح شده است از جمله نظریه امر بین الامرین نظریه کسب و نظریه خلق افعال عباد که اولی مربوط به مذهب امامیه است. دومی مربوط به مذاهب اشاعره و ماتریدیه است و سومی مربوط به مذهب اهل حدیث می باشد.

توحید در عبادت به این معنا است که جز خدا هیچ موجود دیگری را نمی توان یافت که شایسته پرستش باشد.از مولای متقیان امام علی علیه السلام در تفسیر بخش هایی از اذان نقل شده است که فرمود: «اما قوله «اشهد ان لا اله الاالله » كانه یقول: اعلم انه لامعبود الا الله (عزوجل) و ان كل معبود باطل سوى الله» یعنی قول کسی که می گوید من شهادت می دهم که خدایی جز او را نمی شناسم به این معنا است  که معبودی جز خدا وجود ندارد و هر معبودی به جز او باطل( غیر قابل پرستش) است.<ref>شیخ صدوق، معانى الاخبار، ص 39.</ref>