۸۷٬۱۹۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '[[علامه طباطبایی' به '[[سید محمد حسین طباطبایی') |
|||
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:اعجاز قرآن.jpg |جایگزین=اعجاز قرآن]]</div> | <div class="wikiInfo">[[پرونده:اعجاز قرآن.jpg |جایگزین=اعجاز قرآن]]</div> | ||
'''[[قرآن کریم]]''' معجزه جاویدان [[ | '''[[قرآن کریم]]''' معجزه جاویدان [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر خاتم (صلی الله علیه)]] است و دربرگیرنده معارف و مفاهیم عمیقی برای هدایت انسانها به سوی کمال است. اولین گام برای ورود به این دریای بیکران شناخت دقیق و فهم صحیح آن است که فهم صحیح آن نیاز به مقدماتی از [[علوم قرآنی]] دارد. یکی از این مقدمات اعجاز قرآن است که از گذشته تاکنون مفسران و قرآنپژوهان به اندیشه و تأمل پیرامون آن پرداختهاند. | ||
== معنای لغوی و اصطلاحی معجزه == | == معنای لغوی و اصطلاحی معجزه == | ||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
# '''دعوت جهانی''': قرآن میفرماید: {{متن قرآن |لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ |سوره = اسراء |آیه = 88 }}؛ اگر همه افراد انسانها و حتی جنّها جمع شوند نمیتوانند مثل قرآن را بیاورند. این همانندخواهی و مبارزهطلبی یک دعوت جهانی و ضروری همه افراد بشری و جنیان است. | # '''دعوت جهانی''': قرآن میفرماید: {{متن قرآن |لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ |سوره = اسراء |آیه = 88 }}؛ اگر همه افراد انسانها و حتی جنّها جمع شوند نمیتوانند مثل قرآن را بیاورند. این همانندخواهی و مبارزهطلبی یک دعوت جهانی و ضروری همه افراد بشری و جنیان است. | ||
# '''شامل همه زمانها''': این تحدی از زمان [[ | # '''شامل همه زمانها''': این تحدی از زمان [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)]] شروع شده و همچنان ادامه دارد و محدود به زمان خاصی نیست. چنانکه [[خداوند]] میفرماید: {{متن قرآن |فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا |سوره = بقره |آیه = 24 }}؛ اگر در گذشته نتوانستید مثل قرآن را بیاورید هرگز هم نخواهید توانست. | ||
# '''دعوت به همکاری کفر پیشگان''': خداوند در این مورد میفرماید: {{متن قرآن |أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَیاتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقینَ |سوره = هود |آیه = 13 }}؛ آیا کفر پیشگان میگویند: رسول، قرآن را به هم بافته، بگو اگر راست میگویید هر که را غیر خدا میخواهید دعوت کنید و ده سوره همانند قرآن بیاورید. در این آیه از [[کافران]] به صورت گروهی و با همکاری هم خواسته شده تا اگر میتوانند ده سوره مثل قرآن بیاورند. | # '''دعوت به همکاری کفر پیشگان''': خداوند در این مورد میفرماید: {{متن قرآن |أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَیاتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقینَ |سوره = هود |آیه = 13 }}؛ آیا کفر پیشگان میگویند: رسول، قرآن را به هم بافته، بگو اگر راست میگویید هر که را غیر خدا میخواهید دعوت کنید و ده سوره همانند قرآن بیاورید. در این آیه از [[کافران]] به صورت گروهی و با همکاری هم خواسته شده تا اگر میتوانند ده سوره مثل قرآن بیاورند. | ||
# این دعوت و همانند سازی به چندین شیوه در قرآن آمده است؛ گاهی دعوت به آوردن کتابی مثل قرآن، گاهی آوردن ده سوره مانند قرآن، گاهی آوردن یک سوره و گاهی آوردن سخنی مانند قرآن خواسته شده است. | # این دعوت و همانند سازی به چندین شیوه در قرآن آمده است؛ گاهی دعوت به آوردن کتابی مثل قرآن، گاهی آوردن ده سوره مانند قرآن، گاهی آوردن یک سوره و گاهی آوردن سخنی مانند قرآن خواسته شده است. | ||
خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
ج- پایهریزی نظم و سیاق بر بهترین شکل نظم<ref>مؤدب، سیدرضا، اعجاز قرآن، ص160.</ref>. | ج- پایهریزی نظم و سیاق بر بهترین شکل نظم<ref>مؤدب، سیدرضا، اعجاز قرآن، ص160.</ref>. | ||
[[ | [[سید محمد حسین طباطبایی]] نیز اعجاز بیانی را در سه بخش بیان میکند: | ||
# تسلط بر زبان، واژهها و شناخت آنها | # تسلط بر زبان، واژهها و شناخت آنها | ||
خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
== امّی بودن آورنده == | == امّی بودن آورنده == | ||
سوّمین وجه از وجوه اعجاز که قرآن به آن تأکید و تحدّی نموده راجع به شخصیت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و درس نخوانده و به مکتب نرفته بودن ایشان است. در قرآن آمده است: {{متن قرآن |وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمینِكَ إِذاً لاَرْتابَ الْمُبْطِلُونَ | سوّمین وجه از وجوه اعجاز که قرآن به آن تأکید و تحدّی نموده راجع به شخصیت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و درس نخوانده و به مکتب نرفته بودن ایشان است. در قرآن آمده است: {{متن قرآن |وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمینِكَ إِذاً لاَرْتابَ الْمُبْطِلُونَ |سوره = عنکبوت |آیه = 48 }}؛ و تو پیش از فرود آمدن قرآن، نوشتهای را نمیخواندی و نه به دستانت آن را مینوشتی در آن صورت یاوهگویان دو دل میشدند. | ||
این آیه بر این امر دلالت دارد که اعجاز قرآن با امی بودن پیامبر به گونهای مطرح میشود که حتی برای یاوهگویان هم جای شک و تردید باقی نمیماند<ref> مصباح یزدی، محمدتقی، نگارش محمد رجبی، ص179.</ref>. | این آیه بر این امر دلالت دارد که اعجاز قرآن با امی بودن پیامبر به گونهای مطرح میشود که حتی برای یاوهگویان هم جای شک و تردید باقی نمیماند<ref> مصباح یزدی، محمدتقی، نگارش محمد رجبی، ص179.</ref>. | ||
خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
یکی دیگر از وجوه اعجاز قرآن، تحدی آن به اخبار غیبی است. علامه طباطبایی در این مورد بیان مینماید: خداوند در آیات زیادی به اخبار غیبی خود تحدی نموده و فرموده که اگر در آسمانی بودن این کتاب شک دارید کتابی مثل آن شامل اخبار غیبی بیاورید<ref>همان، ص64.</ref>. | یکی دیگر از وجوه اعجاز قرآن، تحدی آن به اخبار غیبی است. علامه طباطبایی در این مورد بیان مینماید: خداوند در آیات زیادی به اخبار غیبی خود تحدی نموده و فرموده که اگر در آسمانی بودن این کتاب شک دارید کتابی مثل آن شامل اخبار غیبی بیاورید<ref>همان، ص64.</ref>. | ||
به عنوان مثال فرموده است: | به عنوان مثال فرموده است: {{متن قرآن |تِلْكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَیْبِ نُوحیها إِلَیْكَ ما كُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَ لا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هذا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعاقِبَةَ لِلْمُتَّقین |سوره = هود |آیه = 49 }}؛ این از خبرهای غیب است که آن را به تو [[وحی]] میکنیم، پیش از این نه تو آن را میدانستی و نه قوم تو. | ||
اخبار غیبی قرآن بگونهای است که هم خبر از گذشته و سرگذشت انبیای پیشین و امتهای آن میدهد و هم خبر از آینده میدهد<ref> مؤدّب، سیدرضا، اعجاز قرآن، ص189.</ref>. | اخبار غیبی قرآن بگونهای است که هم خبر از گذشته و سرگذشت انبیای پیشین و امتهای آن میدهد و هم خبر از آینده میدهد<ref> مؤدّب، سیدرضا، اعجاز قرآن، ص189.</ref>. | ||
'''اخبار غیبی از این جهت اعجاز است که''': | '''اخبار غیبی از این جهت اعجاز است که''': | ||
# این پیشگوئیها قاطع و محکم است و تردید، شاید و گمان در آنها نیست. | |||
# این پیشگوئیها را بعد از تحقق ما نشان اعجاز میدانیم و گرنه صرف پیشگویی که معجزه نیست. بدون تردید برخی از پیشگوئیهای دیگر قرآن نیز حتماً تحقق خواهد یافت. | |||
# این پیشگوئیها متکی به آمار، شواهد و قرائن نیست. خبرهایی از تاریخ است بدون هیچ زمینه موجودی<ref>عرفان، حسن، اعجاز در قرآن، ص175.</ref>. | |||
اکنون نمونههایی از اخبار غیبی و پیشگوئیهای قرآن را بیان میکنیم: | اکنون نمونههایی از اخبار غیبی و پیشگوئیهای قرآن را بیان میکنیم: | ||
الف ـ خبر از گذشته: مانند اخباری از سرنوشت گذشتگان مثل [[قوم سبأ]]، [[قوم عاد]]، [[قوم ثمود]] و ..... خداند در این زمینه میفرماید: | الف ـ خبر از گذشته: مانند اخباری از سرنوشت گذشتگان مثل [[قوم سبأ]]، [[قوم عاد]]، [[قوم ثمود]] و ..... خداند در این زمینه میفرماید: {{متن قرآن |قیلَ یا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَكاتٍ عَلَیْكَ. تِلْكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَیْبِ نُوحیها إِلَیْكَ ما كُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَ لا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ |سوره = هود |آیه = 48ـ 49 }}؛ به نوح گفته شد: ای نوح! سلامت و برکت ما بر تو و بر تمام امتها که با تو هستند، فرودآی ..... اینها از خبرهای غیبی است که بر تو [[وحی]] میکنیم نه تو و نه قوم تو، قبل از این، اینها را نمیدانستند. | ||
اینها آیاتی است که درباره نوح و سرگذشت عبرتانگیزش آمده و سپس اشاره میکند که این اخبار، غیبی بوده و کسی از آنها آگاهی نداشته است. | اینها آیاتی است که درباره نوح و سرگذشت عبرتانگیزش آمده و سپس اشاره میکند که این اخبار، غیبی بوده و کسی از آنها آگاهی نداشته است. | ||
خط ۱۳۰: | خط ۱۲۸: | ||
ب ـ خبر از آینده مانند غلبه روم | ب ـ خبر از آینده مانند غلبه روم | ||
[[امپراطور روم]] در سال هفتم میلادی رو به ضعف و ناتوانی بود و از سوی دیگر [[خسرو پرویز]] با توجه به این موضوع به سرزمین [[روم]] میتاخت و آنجا را یکی پس از دیگر فتح میکرد. شهرهای بین [[دجله]] و [[فرات]] و شهرهای [[سوریه]] و [[مصر]] را تسخیر و بر مرزهای [[اورشلیم]] میتاخت و همچنان در فکر پیروزیهای دیگر بود<ref>عرفان، حسن، پیشین، ص176.</ref> که این آیات بر مسلمانان نازل شد: | [[امپراطور روم]] در سال هفتم میلادی رو به ضعف و ناتوانی بود و از سوی دیگر [[خسرو پرویز]] با توجه به این موضوع به سرزمین [[روم]] میتاخت و آنجا را یکی پس از دیگر فتح میکرد. شهرهای بین [[دجله]] و [[فرات]] و شهرهای [[سوریه]] و [[مصر]] را تسخیر و بر مرزهای [[اورشلیم]] میتاخت و همچنان در فکر پیروزیهای دیگر بود<ref>عرفان، حسن، پیشین، ص176.</ref> که این آیات بر مسلمانان نازل شد: {{متن قرآن |غُلِبَتِ الرُّومُ. فی أَدْنَی الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ. فی بِضْعِ سِنینَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ یَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ |سوره = روم |آیه = 2ـ 3ـ 4 }}؛ رومیان شکست خوردند و این شکست در سرزمین نزدیکی رخ داد، امّا آنها بعد از مغلوبیت، بزودی غلبه خواهند کرد، در چند سال؛ همه کارها از آن خداست چه قبل و چه بعد و در آن روز مؤمنان به خاطر پیروزی دیگری خوشحال خواهند شد. | ||
در این قسمت از بحث بعضی از وجوه دیگر اعجاز را که تحّدی خاصی نسبت به آن از سوی قرآن صورت نگرفته، ولی دانشمندان آنها را از وجوه اعجاز میدانند را بر میشمریم. | در این قسمت از بحث بعضی از وجوه دیگر اعجاز را که تحّدی خاصی نسبت به آن از سوی قرآن صورت نگرفته، ولی دانشمندان آنها را از وجوه اعجاز میدانند را بر میشمریم. | ||
خط ۱۳۷: | خط ۱۳۵: | ||
یکی از ابعاد اعجاز قرآن که در چند قرن اخیر ظاهر شد و بسیاری از متخصصان علوم را به شگفتی واداشت و برخی صاحبنظران علوم قرآن بدان تصریح کردهاند، همان گزارههای قرآن در مورد مسائل علمی مثل زوجیت گیاهان و حرکت خورشید و زمین است. در حالی که انسانها تا قرنها بعد از نزول قرآن به این مطالب علمی دسترسی نداشتند یا به نظر بطلمیوسی که برخلاف آنهاست معتقد بودند<ref>رضایی، محمدعلی، پژوهشی در اعجاز قرآن، ص75.</ref>. | یکی از ابعاد اعجاز قرآن که در چند قرن اخیر ظاهر شد و بسیاری از متخصصان علوم را به شگفتی واداشت و برخی صاحبنظران علوم قرآن بدان تصریح کردهاند، همان گزارههای قرآن در مورد مسائل علمی مثل زوجیت گیاهان و حرکت خورشید و زمین است. در حالی که انسانها تا قرنها بعد از نزول قرآن به این مطالب علمی دسترسی نداشتند یا به نظر بطلمیوسی که برخلاف آنهاست معتقد بودند<ref>رضایی، محمدعلی، پژوهشی در اعجاز قرآن، ص75.</ref>. | ||
آیاتی که مربوط به زوجیت گیاهان است عبارتند از: | آیاتی که مربوط به زوجیت گیاهان است عبارتند از: {{متن قرآن |وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ جَعَلَ فیها زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهارَ إِنَّ فی ذلِكَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ |سوره = رعد |آیه = 3 }}؛ و از هرگونه میوهای در آن جفت جفت قرار داد. روز را به شب پوشاند. قطعاً در این برای مردمی که تفکر میکنند نشانههایی وجود دارد. مگر در زمین ننگریستهاید که چقدر در آن از هرگونه جفتهای زیبا رویاندهایم. قطعاً در این عبرتی است<ref> سوره شعراء، آیه 7.</ref>. | ||
پاک [خدایی] که از آنچه زمین میرویاند و از خودشان و از آنچه نمیدانند همه را نر و ماده گردانیده است<ref> سوره یس، آیه 36.</ref>. | پاک [خدایی] که از آنچه زمین میرویاند و از خودشان و از آنچه نمیدانند همه را نر و ماده گردانیده است<ref> سوره یس، آیه 36.</ref>. | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۴۱: | ||
خداوند متعال در آیات متعددی از خورشید و حرکت آن سخن گفته است که چند نمونه از این آیات را بیان میکنیم. | خداوند متعال در آیات متعددی از خورشید و حرکت آن سخن گفته است که چند نمونه از این آیات را بیان میکنیم. | ||
{{متن قرآن |وَ آیَةٌ لَهُمُ اللَّیْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهارَ فَإِذا هُمْ مُظْلِمُونَ. وَ الشَّمْسُ تَجْری لِمُسْتَقَرً |سوره = یس |آیه = 37ـ 38 }}؛ و نشانهای برای آنها شب است که روز را از آن بر میکنیم و بناگاه آنان در تاریکی فرو میروند و خورشید به سوی قرارگاه خود روان است. تقریر آن عزیز دانا این است. | |||
و اوست آن کسی که شب، روز، خورشید و ماه را پدید آورده است. هر کدام از این دو در مداری شناورند<ref>سوره انبیاء، آیه 33.</ref>. | و اوست آن کسی که شب، روز، خورشید و ماه را پدید آورده است. هر کدام از این دو در مداری شناورند<ref>سوره انبیاء، آیه 33.</ref>. | ||
خط ۱۴۹: | خط ۱۴۷: | ||
و خداوند خورشید و ماه را در حالی که هر دو در حال حرکت هستند به نفع شما مقهور و مسخر گردانید<ref>سوره ابراهیم، آیه 33.</ref>. | و خداوند خورشید و ماه را در حالی که هر دو در حال حرکت هستند به نفع شما مقهور و مسخر گردانید<ref>سوره ابراهیم، آیه 33.</ref>. | ||
اینها نمونههایی از آیاتی بود که نشاندهنده اعجاز علمی قرآن است وگرنه آیات زیادی درباره مسائل علمی دیگر مثل علوم کیهانشناسی، علوم زیستشناسی، علوم پزشکی در قرآن آمده است، که نیاز به رجوع و تدبر در آیات قرآن دارد. | اینها نمونههایی از آیاتی بود که نشاندهنده اعجاز علمی قرآن است وگرنه آیات زیادی درباره مسائل علمی دیگر مثل علوم کیهانشناسی، علوم زیستشناسی، علوم پزشکی در قرآن آمده است، که نیاز به رجوع و تدبر در آیات قرآن دارد. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} |