۸۶٬۷۵۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
آن گاه به اختصار به جایگاه عالمان دین در فرهنگ اسلام پرداخته شده است. | آن گاه به اختصار به جایگاه عالمان دین در فرهنگ اسلام پرداخته شده است. | ||
در فرهنگ اسلامی علمای دینی از منزلت ویژهای برخوردار بوده و از ایشان به عنوان جانشینان پیامبر و امینان خداوند و...یاد شده است. | در فرهنگ اسلامی علمای دینی از منزلت ویژهای برخوردار بوده و از ایشان به عنوان جانشینان پیامبر و امینان خداوند و...یاد شده است. | ||
در پایان نیز به بیست راهکار علما در ایجاد همبستگی مسلمانان اشاره شده است، از جمله: | در پایان نیز به بیست راهکار علما در ایجاد همبستگی مسلمانان اشاره شده است، از جمله: | ||
# پرهیز از جمود فکری و جلوگیری از خرافات و بدعتها؛ | # پرهیز از جمود فکری و جلوگیری از خرافات و بدعتها؛ | ||
خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
== وحدت در قرآن == | == وحدت در قرآن == | ||
آیات متعددی از قرآن با تعبیرهای گوناگون مسلمانان را به اتحاد و توحید صفوف فراخوانده و از اختلاف و دشمنی بر حذر داشته است، از جمله: | آیات متعددی از قرآن با تعبیرهای گوناگون مسلمانان را به اتحاد و توحید صفوف فراخوانده و از اختلاف و دشمنی بر حذر داشته است، از جمله: | ||
#«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا» (آلعمران/103). | #«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا» (آلعمران/103). | ||
خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
الف ـ ایمان به خدا و یگانگی او داشته باشد؛<br> | الف ـ ایمان به خدا و یگانگی او داشته باشد؛<br> | ||
ب ـ ایمان به نبوت و رسالت حضرت محمد(صلیاللهعلیهوآله) و هر آنچه به همراه خود آورده است داشته باشد؛<br> | ب ـ ایمان به نبوت و رسالت حضرت محمد(صلیاللهعلیهوآله) و هر آنچه به همراه خود آورده است داشته باشد؛<br> | ||
ج ـ عقیده به معاد و روز قیامت داشته باشد. | ج ـ عقیده به معاد و روز قیامت داشته باشد. | ||
== نقش علمای دینی در ایجاد همبستگی و وحدت اسلامی == | == نقش علمای دینی در ایجاد همبستگی و وحدت اسلامی == | ||
خط ۱۲۳: | خط ۱۲۳: | ||
توجه عملی به راهکارها و پیشنهادات یاد شده، مسلمانان را به هم دیگر نزدیک و متحد نموده و سبب بازگشت عظمت از دسته رفته آنان و شکست دشمنان اسلام میشود.<br> | توجه عملی به راهکارها و پیشنهادات یاد شده، مسلمانان را به هم دیگر نزدیک و متحد نموده و سبب بازگشت عظمت از دسته رفته آنان و شکست دشمنان اسلام میشود.<br> | ||
توضیح، تحلیل و بیان میزان تأثیر یکایک راهکارهای ذکر شده فرصت و مجال دیگری میطلبد و در اینجا تنها به تبیین دو راهکار آخر به صورت خلاصه پرداخته میشود. | توضیح، تحلیل و بیان میزان تأثیر یکایک راهکارهای ذکر شده فرصت و مجال دیگری میطلبد و در اینجا تنها به تبیین دو راهکار آخر به صورت خلاصه پرداخته میشود. | ||
== نقش بیان واقعیات و پرهیز از تحریف احکام اسلامی در همبستگی مسلمانان == | == نقش بیان واقعیات و پرهیز از تحریف احکام اسلامی در همبستگی مسلمانان == | ||
خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
بنابراین اختلاف در مسایل فقهی یک امری طبیعی است و هر مجتهدی که واجد شرایط باشد با توجه به مبانی و ادله شرعی که در اختیار دارد احکام اسلامی را از منابع آن استنباط و استخراج میکند. این اختلافنظر تنها در میان علمای شیعه و سنی نیست بلکه در میان مذاهب اهلسنت و علمای شیعه نیز وجود دارد. مذاهب چهارگانه اهلسنت در بسیاری از جزئیات مسایل فقهی با هم اختلاف دارند که این امر هیچ مشکلی به وجود نمیآورد و چنین اختلافی مذموم نیست، بلکه موجب بالندگی و پویایی فقه میشود. برای نمونه میتوان به اختلاف آنها در مقدار مسح سر در وضو و تکتف در نماز و نحوه آن و معنای سنت، مندوب، مستحب، تطوع، فضیلت، واجب و فرض اشاره کرد. <ref>جهت اطلاع از اختلاف نظر رؤساى مذاهب اهل سنت به کتاب الفقه على مذاهب الاربعه، تأليف عبدالرحمن الجزيرى مراجعه نماييد.</ref><br> | بنابراین اختلاف در مسایل فقهی یک امری طبیعی است و هر مجتهدی که واجد شرایط باشد با توجه به مبانی و ادله شرعی که در اختیار دارد احکام اسلامی را از منابع آن استنباط و استخراج میکند. این اختلافنظر تنها در میان علمای شیعه و سنی نیست بلکه در میان مذاهب اهلسنت و علمای شیعه نیز وجود دارد. مذاهب چهارگانه اهلسنت در بسیاری از جزئیات مسایل فقهی با هم اختلاف دارند که این امر هیچ مشکلی به وجود نمیآورد و چنین اختلافی مذموم نیست، بلکه موجب بالندگی و پویایی فقه میشود. برای نمونه میتوان به اختلاف آنها در مقدار مسح سر در وضو و تکتف در نماز و نحوه آن و معنای سنت، مندوب، مستحب، تطوع، فضیلت، واجب و فرض اشاره کرد. <ref>جهت اطلاع از اختلاف نظر رؤساى مذاهب اهل سنت به کتاب الفقه على مذاهب الاربعه، تأليف عبدالرحمن الجزيرى مراجعه نماييد.</ref><br> | ||
در نتیجه، اگر همه تعالیم اسلام را در سه بخش عقاید، اخلاق، و احکام فقهی خلاصه کنیم، شیعه و سنی در مسایل اعتقادی و اخلاقی یا با هم اختلاف ندارند و یا اگر اختلاف دارند اندک است. اما در مسایل فقهی اختلاف هم در میان خود مذاهب اهلسنت است و هم علمای شیعه در بعضی موارد با یکدیگر اختلافنظر دارند.<br> | در نتیجه، اگر همه تعالیم اسلام را در سه بخش عقاید، اخلاق، و احکام فقهی خلاصه کنیم، شیعه و سنی در مسایل اعتقادی و اخلاقی یا با هم اختلاف ندارند و یا اگر اختلاف دارند اندک است. اما در مسایل فقهی اختلاف هم در میان خود مذاهب اهلسنت است و هم علمای شیعه در بعضی موارد با یکدیگر اختلافنظر دارند.<br> | ||
اما نکته مهم این است که اختلاف علمی در مسایل فقهی و حتی اعتقادی اگر به خوبی هدایت و رهبری شود منجر به اختلاف سیاسی و دشمنی و مخاصمه نمیشود. | اما نکته مهم این است که اختلاف علمی در مسایل فقهی و حتی اعتقادی اگر به خوبی هدایت و رهبری شود منجر به اختلاف سیاسی و دشمنی و مخاصمه نمیشود. | ||
== لزوم آگاهی علمای هر دو فرقه از مذاهب و عقاید یکدیگر == | == لزوم آگاهی علمای هر دو فرقه از مذاهب و عقاید یکدیگر == | ||
خط ۱۵۳: | خط ۱۵۳: | ||
علمای فعلی جهان اسلام باید با اقتدا به عالمان گذشته خود، کلام، فقه و اصول مقارن و بینالمذاهب بنویسند و تدریس کنند و از یکدیگر کسب فیض نمایند و مجالس مناظره و گفتوگو را در فضای صمیمی فراهم نمایند؛ همانگونه که در قرن چهارم هجری شیخ مفید و قاضی ابوبکر باقلانی در فضای صمیمی با رعایت آداب و شرایط مناظره با یکدیگر مناظره میکردند و به همین دلیل شیخ مفید در میان اهلسنت از احترام زیادی برخوردار بود و وقتی رحلت کرد تشییع جنازه او یکی از باشکوهترین و شلوغتر ین مراسم تشییع جنازه بود با اینکه بیشتر مردم بغداد از اهلسنت بودند.<br> | علمای فعلی جهان اسلام باید با اقتدا به عالمان گذشته خود، کلام، فقه و اصول مقارن و بینالمذاهب بنویسند و تدریس کنند و از یکدیگر کسب فیض نمایند و مجالس مناظره و گفتوگو را در فضای صمیمی فراهم نمایند؛ همانگونه که در قرن چهارم هجری شیخ مفید و قاضی ابوبکر باقلانی در فضای صمیمی با رعایت آداب و شرایط مناظره با یکدیگر مناظره میکردند و به همین دلیل شیخ مفید در میان اهلسنت از احترام زیادی برخوردار بود و وقتی رحلت کرد تشییع جنازه او یکی از باشکوهترین و شلوغتر ین مراسم تشییع جنازه بود با اینکه بیشتر مردم بغداد از اهلسنت بودند.<br> | ||
یا در قرن پنجم، مرحوم شیخ طوسی کتاب «الخلاف» در بیان دیدگاههای مذاهب اسلامی نوشت و یا فاضل قوشجی، از علمای اهلسنت، بر کتاب «تجرید الاعتقاد» خواجه نصیرالدین طوسی شرح نوشت و نیز مرحوم فیض کاشانی (م1072) به تهذیب و تحقیق در مورد کتاب احیاء علوم الدین غزالی پرداخت.<br> | یا در قرن پنجم، مرحوم شیخ طوسی کتاب «الخلاف» در بیان دیدگاههای مذاهب اسلامی نوشت و یا فاضل قوشجی، از علمای اهلسنت، بر کتاب «تجرید الاعتقاد» خواجه نصیرالدین طوسی شرح نوشت و نیز مرحوم فیض کاشانی (م1072) به تهذیب و تحقیق در مورد کتاب احیاء علوم الدین غزالی پرداخت.<br> | ||
همچنین در گذشته نه چندان دور، [[سید جمالالدین | همچنین در گذشته نه چندان دور، [[سید جمالالدین اسدآبادی|سید جمالالدین افغانی]]، [[شیخ محمد عبده پرچم دار اصلاح (مقاله)|شیخ محمد عبده]]، [[علامه اقبال لاهوری|علامه اقبال لاهوری]]، شیخ [[حسن بنا|حسن بناء]] (رهبر اخوانالمسلمین)، [[شیخ محمود شلتوت (آیت شجاعت) (مقاله)|شیخ محمود شلتوت]]، [[آیتاللهالعظمی بروجردی|آيتالله بروجردی]]، [[شرف الدین، سید عبدالحسین|شرف الدین عاملی]]، [[شیخ سلیم|شیخ سلیم بشری]]، و [[امام خمینی (ره)|امام خمینی]]، از منادیان وحدت اسلامی بودند که از هیچ تلاشی در ایجاد وحدت و اخوت اسلامی فروگذار نکردند، بنابراین بسیار شایسته است که علمای فعلی جهان اسلام به آنان تأسی نموده و در راه وحدت و انسجام مسلمین تلاش شبانه روزی نمایند و نغمههای شوم اختلاف را در نطفه خفه نمایند. | ||
== فتوای شیخ شلتوت بر جواز تقلید از مذهب شیعه == | == فتوای شیخ شلتوت بر جواز تقلید از مذهب شیعه == | ||
خط ۱۵۹: | خط ۱۵۹: | ||
شیخ محمود شلتوت در پاسخ این سؤال که آیا میشود از مذهب شیعه تقلید کرد چنین میگوید: «ان مذهب الجعفریه المعروف به مذهب الشیعة الامامیة الاثنا عشریة مذهب یجوز التعبد به شرعا کسائر مذاهب اهل السنه. فینبغی للمسلمین ان یعرف ذلک و یتخلصوا من العصبیة بغیر الحق لما مذاهب معینة؛ مذهب جعفری که معروف به مذهب شیعه دوازده امامی است مذهبی است که تقلید از آن و تعبد به آن شرعاً جایز است مانند سایر مذاهب اهلسنت. بنابراین سزاوار است که مسلمانان، مذهب شیعه امامیه را بشناسند و خود را از تعصب و دل بستن بدون دلیل از مذاهب خاص رها کنند». (بیآزار شیرازی، 1412ق).<br> | شیخ محمود شلتوت در پاسخ این سؤال که آیا میشود از مذهب شیعه تقلید کرد چنین میگوید: «ان مذهب الجعفریه المعروف به مذهب الشیعة الامامیة الاثنا عشریة مذهب یجوز التعبد به شرعا کسائر مذاهب اهل السنه. فینبغی للمسلمین ان یعرف ذلک و یتخلصوا من العصبیة بغیر الحق لما مذاهب معینة؛ مذهب جعفری که معروف به مذهب شیعه دوازده امامی است مذهبی است که تقلید از آن و تعبد به آن شرعاً جایز است مانند سایر مذاهب اهلسنت. بنابراین سزاوار است که مسلمانان، مذهب شیعه امامیه را بشناسند و خود را از تعصب و دل بستن بدون دلیل از مذاهب خاص رها کنند». (بیآزار شیرازی، 1412ق).<br> | ||
امام خمینی در کتاب الرسائل خود در بحث تقیه مداراتی <ref>و المراد بالتقيه مداراة ان يکون المطلوب فيها نفس شمل الکلمة و وحدتها لاجل مدارات الناس و جلب محبتهم و جر مودتهم من غير خوف ضرر کما فى التقيه خوفا (امام خمينى).</ref> در مقام استدلال بر عدم اعاده اعمالی که به صورت تقیه مداراتی انجام شده است روایات زیر را، با به کار بردن تعبیر صحیحه و موثقه درباره آنها، نقل نموده است: | امام خمینی در کتاب الرسائل خود در بحث تقیه مداراتی <ref>و المراد بالتقيه مداراة ان يکون المطلوب فيها نفس شمل الکلمة و وحدتها لاجل مدارات الناس و جلب محبتهم و جر مودتهم من غير خوف ضرر کما فى التقيه خوفا (امام خمينى).</ref> در مقام استدلال بر عدم اعاده اعمالی که به صورت تقیه مداراتی انجام شده است روایات زیر را، با به کار بردن تعبیر صحیحه و موثقه درباره آنها، نقل نموده است: | ||
عنوان باب چنین است: «فی الروایات الدالة علی صحة الصلاة مع العامه». | عنوان باب چنین است: «فی الروایات الدالة علی صحة الصلاة مع العامه». | ||
#1ـ «صحیحه حماد بن عثمان عن ابی عبد الله انه قال: من صلی معهم فی الصف الاول کان کمن صلی خلف رسول الله فی الصف الاول». سپس امام در ذیل روایت اضافه میکند که: «و لاریب ان الصلاة معه صحیحة ذات فضیلة جمة فکذلک الصلاة معهم حال التقیة؛ امام صادق فرمود کسی که با اهلسنت در صف اول جماعت نماز بخواند مانند کسی است که در پشت سر رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) در صف اول نماز خوانده است. بدون تردید نماز خواندن با پیامبر نه تنها صحیح است که دارای فضیلت بسیار بزرگ است، همچنین نماز خواندن با اهلسنت در حال تقیه دارای فضیلت بزرگ است. (امام خمینی، 1385ق، ص 198). | #1ـ «صحیحه حماد بن عثمان عن ابی عبد الله انه قال: من صلی معهم فی الصف الاول کان کمن صلی خلف رسول الله فی الصف الاول». سپس امام در ذیل روایت اضافه میکند که: «و لاریب ان الصلاة معه صحیحة ذات فضیلة جمة فکذلک الصلاة معهم حال التقیة؛ امام صادق فرمود کسی که با اهلسنت در صف اول جماعت نماز بخواند مانند کسی است که در پشت سر رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) در صف اول نماز خوانده است. بدون تردید نماز خواندن با پیامبر نه تنها صحیح است که دارای فضیلت بسیار بزرگ است، همچنین نماز خواندن با اهلسنت در حال تقیه دارای فضیلت بزرگ است. (امام خمینی، 1385ق، ص 198). | ||
#2ـ «عن ابی عبد الله ... صلوا فی عشائرهم و عدودوا مرضاهم و اشهدوا جنائزهم؛ امام صادق به شیعیان خود فرمود: در میان طوائف و گروههای اهلسنت نماز بگذارید و به عیادت بیماران آنها بروید و جنازههای آنها را تشییع کنید». (پیشین، ص 195). | #2ـ «عن ابی عبد الله ... صلوا فی عشائرهم و عدودوا مرضاهم و اشهدوا جنائزهم؛ امام صادق به شیعیان خود فرمود: در میان طوائف و گروههای اهلسنت نماز بگذارید و به عیادت بیماران آنها بروید و جنازههای آنها را تشییع کنید». (پیشین، ص 195). | ||
== پانویس == | == پانویس == |