confirmed
۲٬۲۰۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
| تاریخ درگذشت = 217 ق | | تاریخ درگذشت = 217 ق | ||
| هم عصر امام = |امام کاظم (علیه‌السلام)|امام رضا(علیه‌السلام)| امام جواد(علیه‌السلام) . | | هم عصر امام = |امام کاظم (علیه‌السلام)|امام رضا(علیه‌السلام)| امام جواد(علیه‌السلام) . | ||
| اساتید = {{فهرست جعبه افقی |ابو ایّوب خزّاز | ابوبصیر، ابن اُذَیْنه | ابن سَنان | ابان بن تَغْلِب | ابان بن عثمان | اسحاق بن عَمّار | | | اساتید = {{فهرست جعبه افقی |ابو ایّوب خزّاز | ابوبصیر، ابن اُذَیْنه | ابن سَنان | ابان بن تَغْلِب | ابان بن عثمان | اسحاق بن عَمّار | بُکَیْر بن اَعْیَن | جُمیل بن دَراج | حَمّاد بن عیسی | حمّاد بن عثمان | حنان بن سدیر | رفاعَه | عبدالله بن بکیر | عبدالله المغیرة | کردَویه | مرازم ابن حکیم | معاویه بن عمّار | معاویه بن وهب | وهب بن عبدربّه| | ||
}} | }} | ||
| شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |ابوجعفر و ابوعبدالله برقی | احمد بن محمد بن عیسی | احمد بن هلال | حسن بن محمد بن سَماعه | حسین بن سعید | عبدالله بن عامر | علی بن سندی | علی بن مهزیار | فضل ابن شاذان | محمد بن خالد برقی | معاویه بن حکیم | یعقوب بن یزید | | | شاگردان = {{فهرست جعبه افقی |ابوجعفر و ابوعبدالله برقی | احمد بن محمد بن عیسی | احمد بن هلال | حسن بن محمد بن سَماعه | حسین بن سعید | عبدالله بن عامر | علی بن سندی | علی بن مهزیار | فضل ابن شاذان | محمد بن خالد برقی | معاویه بن حکیم | یعقوب بن یزید | | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
على بن الحسن می‌گوید: «ابن ابى عمير از يونس بن عبدالرحمن افقه و افضل و اصلح بود، ابن ابى عمير به‌خاطر جانب‌داری از الله گرفتار شد و به حبس محكوم گشت و از مشقت و تنگى وضع زندان و کتک‌خوردن برايش پيشامدهاى بزرگ حادث شد.!»<ref>رجال الكشي- إختيار معرفة الرجال، كشى، محمد بن عمر، محقق / مصحح: طوسى، محمد بن حسن / مصطفوى، حسن، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، مشهد، 1409 ق، چاپ اول، ص 591، (في محمد بن أبي عمير الأزدي)؛ عرفان اسلامى (اختيار محبوب در سخت‌ترین شرايط) ، انصاريان، حسین، انتشارات دارالعرفان، قم، 1386ش، چاپ اول، ج 1، ص 373.</ref>. | على بن الحسن می‌گوید: «ابن ابى عمير از يونس بن عبدالرحمن افقه و افضل و اصلح بود، ابن ابى عمير به‌خاطر جانب‌داری از الله گرفتار شد و به حبس محكوم گشت و از مشقت و تنگى وضع زندان و کتک‌خوردن برايش پيشامدهاى بزرگ حادث شد.!»<ref>رجال الكشي- إختيار معرفة الرجال، كشى، محمد بن عمر، محقق / مصحح: طوسى، محمد بن حسن / مصطفوى، حسن، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، مشهد، 1409 ق، چاپ اول، ص 591، (في محمد بن أبي عمير الأزدي)؛ عرفان اسلامى (اختيار محبوب در سخت‌ترین شرايط) ، انصاريان، حسین، انتشارات دارالعرفان، قم، 1386ش، چاپ اول، ج 1، ص 373.</ref>. | ||
=== اسوه مقاومت === | === اسوه مقاومت === | ||
ابراهیم بن داحه نقل می‌کند: ابن ابى عمیر را در عصر هارون‌الرشید به زندان بردند. وقتى علت حبس او سؤال شد گفتند: او را به دلیل نپذیرفتن قضاوت حبس کردیم. ابن ابى عمیر می‌گوید: مرا 100 ضربه شلاق زدند تا محل شیعیان و اسامى آن‌ها را بگویم. ابتدا امتناع کردم، اما از شدت درد، نزدیک بود لب گشایم که صداى محمد بن یونس (او هم زندانی بوده است) را شنیدم که می‌گفت: | ابراهیم بن داحه نقل می‌کند: ابن ابى عمیر را در عصر هارون‌الرشید به زندان بردند. وقتى علت حبس او سؤال شد گفتند: او را به دلیل نپذیرفتن قضاوت حبس کردیم. ابن ابى عمیر می‌گوید: مرا 100 ضربه شلاق زدند تا محل شیعیان و اسامى آن‌ها را بگویم. ابتدا امتناع کردم، اما از شدت درد، نزدیک بود لب گشایم که صداى محمد بن یونس (او هم زندانی بوده است) را شنیدم که می‌گفت: «اتق الله يا محمد بن ابي عمير» محمد بن ابى عمیر! تقوا پیشه کن و منزلگاه خود را نزد خدا به یادآور. پس صبر کردم تا فرج حاصل شد<ref>رجال، نجاشى، ص326؛ اختیارمعرفه الرجال، ص 592.</ref> ابن بکیر هم می‌گوید: «ابن ابی عمیر زندانی شد، و در حبس ناراحتی فراوانی به او رسید، و نیز هر چه ثروت داشت از او گرفتند»<ref>رجال کشی، ص 590.</ref> بعد از شهادت امام رضا (علیه‌السلام) ـ در عصر خلافت مأمون ـ بازهم او را به زندان بردند و وقتى علتش سؤال شد، همان بهانه (قبول‌نکردن قضاوت) را آوردند. در مدت حبس نیز از آزار و اذیت در امان نماند و اموالش نیز به نفع حکومت جور، مصادره شد<ref>مجمع الرجال، قهپائى، ج 5، ص 121.</ref>. او علی‌رغم همه فشارها و سختی‌ها، هیچ‌گاه حاضر به همکارى و افشاى اسامى شیعیان نشد. او دوباره در دوره مامون هم زندانی شد. | ||
شیخ مفید می‌نویسد: ابن ابی عمیر هفده سال در زندان بود و اموالش از بین رفت.<ref>اختصاص شیخ مفید، ص 86، چاپ تهران</ref> و گویا در خلال همین زندانی‌شدن‌ها و گرفتاری‌ها بود که کتاب‌های حدیث او توسط خواهرش پنهان شد؛ ولی با نفوذ آب یا طولانی‌شدن مدت انبار در جای نامناسب همه کتاب‌هایش از بین رفت.<ref>رجال النجاشي؛ ص326.</ref> . | شیخ مفید می‌نویسد: ابن ابی عمیر هفده سال در زندان بود و اموالش از بین رفت.<ref>اختصاص شیخ مفید، ص 86، چاپ تهران</ref> و گویا در خلال همین زندانی‌شدن‌ها و گرفتاری‌ها بود که کتاب‌های حدیث او توسط خواهرش پنهان شد؛ ولی با نفوذ آب یا طولانی‌شدن مدت انبار در جای نامناسب همه کتاب‌هایش از بین رفت.<ref>رجال النجاشي؛ ص326.</ref> . | ||
او نزديك به چهل جلد از كتبش را حفظ داشت كه از بازگو شده‌هاى آن كتب تحت عنوان نوادر ياد مى‌شود.<ref>نقد الرجال، ج4، ص: 107.</ref>. | او نزديك به چهل جلد از كتبش را حفظ داشت كه از بازگو شده‌هاى آن كتب تحت عنوان نوادر ياد مى‌شود.<ref>نقد الرجال، ج4، ص: 107.</ref>. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
خود علامه هم ایشان را ثقه می‌داند<ref>رجال، علامه حلى، ص 141.</ref> | خود علامه هم ایشان را ثقه می‌داند<ref>رجال، علامه حلى، ص 141.</ref> | ||
شیخ طوسى: او را ثقه می‌داند<ref>رجال الطوسي (جامعه مدرسين) ؛ ص365.</ref> | شیخ طوسى: او را ثقه می‌داند<ref>رجال الطوسي (جامعه مدرسين) ؛ ص365.</ref> | ||
شیخ عباس قمى: در منظر شیعه و سنى مطمئن‌ترین افراد است<ref>هدیه الاحباب، شیخ عباسى قمى، ص 54.</ref>. | شیخ عباس قمى: در منظر شیعه و سنى مطمئن‌ترین افراد است<ref>هدیه الاحباب، شیخ عباسى قمى، ص 54.</ref>. | ||
بنابر روایتى از ابوعمرو، ابن ابى عمیر فقیه‌تر، صالح‌تر و فاضل‌تر از یونس بن عبدالرحمان (راوى مشهور) است<ref>مجمع الرجال، قهپائى، ج 5، ص 120.</ref>. | بنابر روایتى از ابوعمرو، ابن ابى عمیر فقیه‌تر، صالح‌تر و فاضل‌تر از یونس بن عبدالرحمان (راوى مشهور) است<ref>مجمع الرجال، قهپائى، ج 5، ص 120.</ref>. | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
* قول شیخ طوسی اجتهاد شخصی است. همچنین اجماع‌ِ ادعا شده اجماع بریک حکم شرعی است و اصلش به قول طوسی بر می‌گردد، و در اصول فقه ثابت شده است که اجماع منقول به وسیله خبر واحد حجیت ندارد. بنابراین اجماع منقول از طوسی نمی‌تواند ملاک عمل قرار بگیرد<ref>ابوالقاسم خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۹-۶۹، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳ م.</ref>. | * قول شیخ طوسی اجتهاد شخصی است. همچنین اجماع‌ِ ادعا شده اجماع بریک حکم شرعی است و اصلش به قول طوسی بر می‌گردد، و در اصول فقه ثابت شده است که اجماع منقول به وسیله خبر واحد حجیت ندارد. بنابراین اجماع منقول از طوسی نمی‌تواند ملاک عمل قرار بگیرد<ref>ابوالقاسم خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۹-۶۹، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳ م.</ref>. | ||
=== توثیق مشایخ ابن ابی عمیر === | === توثیق مشایخ ابن ابی عمیر === | ||
* شیخ الطائفه شهادت داده که طائفه امامیه ابن ابی عمیر را از ثقاتی می‌داند که تمامی روایاتش اعم از مراسیل و مسانید را از ثقات نقل می کند <ref>عدّة الأُصول 1: 154.</ref> | * شیخ الطائفه شهادت داده که طائفه امامیه ابن ابی عمیر را از ثقاتی می‌داند که تمامی روایاتش اعم از مراسیل و مسانید را از ثقات نقل می کند <ref>عدّة الأُصول 1: 154.</ref> طبق شهادت مذکور، تمامی مشایخ ابن ابی عمیر از ثقات می باشند. | ||
* مرحوم امام خمینی(ره) مراسیل ابن ابی عمیر را به دلیل عبارت «أصحابنا يسكنون إلى مراسيله<ref>رجال النجاشی، ص۳۲۶</ref> » از جانب نجاشی، معتبر می‌داند؛ لکن نسبت به مسانید وی، تحقیق از وثاقت و یا عدم وثاقت را لازم می‌داند و عبارت شیخ الطائفه را ناشی از اجتهاد ایشان در کلام کشی [در مورد اصحاب اجماع] دانسته و نامعتبر می‌‌دانند. | * مرحوم امام خمینی(ره) مراسیل ابن ابی عمیر را به دلیل عبارت «أصحابنا يسكنون إلى مراسيله<ref>رجال النجاشی، ص۳۲۶</ref> » از جانب نجاشی، معتبر می‌داند؛ لکن نسبت به مسانید وی، تحقیق از وثاقت و یا عدم وثاقت را لازم می‌داند و عبارت شیخ الطائفه را ناشی از اجتهاد ایشان در کلام کشی [در مورد اصحاب اجماع] دانسته و نامعتبر می‌‌دانند. | ||
* و اما محقق خوئی تفاوتی بین مراسیل و مسانید ابن ابی عمیر قائل نبوده و وثاقت مشایخ ابن ابی‌عمیر را قبول ندارند. | * و اما محقق خوئی تفاوتی بین مراسیل و مسانید ابن ابی عمیر قائل نبوده و وثاقت مشایخ ابن ابی‌عمیر را قبول ندارند. | ||
* به نظر استاد شهیدی لااقل مسانید ابن ابی عمیر به‌خاطر شهادت شیخ طوسی معتبر است<ref>http://mobahathah.ir/showthread.php?tid=1759</ref> | * به نظر استاد شهیدی لااقل مسانید ابن ابی عمیر به‌خاطر شهادت شیخ طوسی معتبر است<ref>http://mobahathah.ir/showthread.php?tid=1759</ref> | ||
* مرحوم صدوق در معانی الاخبار از استاد خود ابن ولید نقل می کند که او از محمد بن حسن صفار شنیده است که در کتاب حلبی هرگاه عبارت وفی حدیث آخر بیاید این قول ابن ابی عمیر است: قال مصنف هذا الكتاب سمعت شيخنا محمد بن الحسن بن أحمد بن الوليد رضي الله عنه يقول سمعت محمد بن الحسن الصفار يقول كلما كان في كتاب الحلبي و في حديث آخر فذلك قول محمد بن أبي عمير رحمه الله.<ref>معانی الاخبار ص۱۵۰ | * مرحوم صدوق در معانی الاخبار از استاد خود ابن ولید نقل می کند که او از محمد بن حسن صفار شنیده است که در کتاب حلبی هرگاه عبارت وفی حدیث آخر بیاید این قول ابن ابی عمیر است: قال مصنف هذا الكتاب سمعت شيخنا محمد بن الحسن بن أحمد بن الوليد رضي الله عنه يقول سمعت محمد بن الحسن الصفار يقول كلما كان في كتاب الحلبي و في حديث آخر فذلك قول محمد بن أبي عمير رحمه الله.<ref>معانی الاخبار ص۱۵۰ http://mobahathah.ir/showthread.php?tid=2290</ref> | ||
* مطابق برخی بررسی‌های انجام شده، از 2880روایت ابن‌ابی عمیر در کافی، 349روایت ضعیف است که از آن میان هفت راوی بدنام در سند14روایت از وی مشاهده شد. این امر به انضمام قرائن تاریخی، پذیرش حجیت مرسلات ابن ابی عمیر را دشوار نموده و ضرورت نقد و بررسی روایات کافی را نیز مورد تأکید قرار می‌دهد<ref>پژوهشی-در-رویکرد-شیخ-کلینی-نسبت-به-روایات-محمد-بن-ابی-عمیر بی بی حکیمه حسینی،مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث - دوره 13، شماره 1، بهار 1395.</ref>. | * مطابق برخی بررسی‌های انجام شده، از 2880روایت ابن‌ابی عمیر در کافی، 349روایت ضعیف است که از آن میان هفت راوی بدنام در سند14روایت از وی مشاهده شد. این امر به انضمام قرائن تاریخی، پذیرش حجیت مرسلات ابن ابی عمیر را دشوار نموده و ضرورت نقد و بررسی روایات کافی را نیز مورد تأکید قرار می‌دهد<ref>پژوهشی-در-رویکرد-شیخ-کلینی-نسبت-به-روایات-محمد-بن-ابی-عمیر بی بی حکیمه حسینی،مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث - دوره 13، شماره 1، بهار 1395.</ref>. | ||
* عده ای از علمای رجال (از جمله حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی) معتقدند مرسلات ابن ابی عمیر مانند مسندات است، البته به شرط آنکه مرسِل خود ابن ابی عمیر باشد و نه شخص دیگری؛ بنابراین در مواردی که مرسِل خود او نیست روایت را معتبر نمی دانند.<ref>http://mobahathah. r/showthread.php?tid=515</ref> | * عده ای از علمای رجال (از جمله حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی) معتقدند مرسلات ابن ابی عمیر مانند مسندات است، البته به شرط آنکه مرسِل خود ابن ابی عمیر باشد و نه شخص دیگری؛ بنابراین در مواردی که مرسِل خود او نیست روایت را معتبر نمی دانند.<ref>http://mobahathah. r/showthread.php?tid=515</ref> | ||
== مصاحبت با معصومین (علیهم‌السلام) == | == مصاحبت با معصومین (علیهم‌السلام) == | ||
مورخان ـ با وجود این که وفات محمد بن ابى عمیر در عصر امامت امام جواد (علیه‌السلام) بود ـ در مورد این که او از اصحاب امام جواد (علیه‌السلام) نیز بوده یا نه، حرفى نزده‌اند؛ تنها شیخ طوسى در بعضى نسخه‌های کتاب فهرستش او را از اصحاب امام جواد (علیه‌السلام) می‌داند نجاشى او را از اصحاب دو امام: امام کاظم و امام رضا (علیهم‌السلام) شمرده است. | مورخان ـ با وجود این که وفات محمد بن ابى عمیر در عصر امامت امام جواد (علیه‌السلام) بود ـ در مورد این که او از اصحاب امام جواد (علیه‌السلام) نیز بوده یا نه، حرفى نزده‌اند؛ تنها شیخ طوسى در بعضى نسخه‌های کتاب فهرستش او را از اصحاب امام جواد (علیه‌السلام) می‌داند نجاشى او را از اصحاب دو امام: امام کاظم و امام رضا (علیهم‌السلام) شمرده است. تنقیح المقال ج 2، صص63و 64؛ جامع الرواه، اردبیلى، ج 2، ص 50. | ||
گفته شده است که او با امام کاظم، امام رضا و امام جواد (علیهم‌السلام) معاصر بود و شخصى دیگر به همین نام با امام صادق (علیه‌السلام) معاصر بود که در عصر امام کاظم، فوت کرد معجم الرجال، خوئى، ج 14، ص276؛ قاموس الرجال، ج 8، ص 7. قول اول را شواهد و قرائن بیش‌تری تأیید می‌کند. | گفته شده است که او با امام کاظم، امام رضا و امام جواد (علیهم‌السلام) معاصر بود و شخصى دیگر به همین نام با امام صادق (علیه‌السلام) معاصر بود که در عصر امام کاظم، فوت کرد معجم الرجال، خوئى، ج 14، ص276؛ قاموس الرجال، ج 8، ص 7. قول اول را شواهد و قرائن بیش‌تری تأیید می‌کند. | ||
| خط ۲۲۵: | خط ۲۲۵: | ||
== روایات و آثار == | == روایات و آثار == | ||
بنا بر نقل ابن بطه، محمد بن ابى عمیر 94 کتاب درباره عقاید و حدیث تألیف کرد فهرست، شیخ طوسى، ص 142.. | بنا بر نقل ابن بطه، محمد بن ابى عمیر 94 کتاب درباره عقاید و حدیث تألیف کرد فهرست، شیخ طوسى، ص 142.. او علاوه بر این تألیفات، نام 100 نفر از محدثان که از امام صادق (علیه‌السلام) حدیث نقل کردند، را با نام کتبشان حفظ داشت<ref>فهرست، شیخ طوسى، ص 142. رجال نجاشى، ص 326.</ref>. | ||
متأسفانه آثار گران‌بهای او در حین مبارزات از بین رفت. خواهرانش: سعیده و منه نیز محدث بودند و براى زنان احکام می‌گفتند. وقتى وی در عصر مأمون به زندان افتاد، کتاب‌هایش را به یکى از خواهران سپرد و به زندان رفت. خواهرش از ترس این که مبادا آثار او به دست مأموران حکومت بیفتد، کتب او را زیر خاک دفن کرد. محمد بعد از 4 سال حبس، وقتى به سراغ کتاب‌ها آمد، دید تمام کتاب‌هایش از بین رفته است. از آن به بعد، احادیث را یا از آثارى که در دست مردم داشت، می‌خواند یا از حفظ می‌گفت؛ لذا برخى روایات او بدون سند یا ناقص السند است، اما اکثر علما آن‌ها را قبول دارند و به آن عمل می‌کنند.<ref>رجال، نجاشى، ص 7-326.</ref> | متأسفانه آثار گران‌بهای او در حین مبارزات از بین رفت. خواهرانش: سعیده و منه نیز محدث بودند و براى زنان احکام می‌گفتند. وقتى وی در عصر مأمون به زندان افتاد، کتاب‌هایش را به یکى از خواهران سپرد و به زندان رفت. خواهرش از ترس این که مبادا آثار او به دست مأموران حکومت بیفتد، کتب او را زیر خاک دفن کرد. محمد بعد از 4 سال حبس، وقتى به سراغ کتاب‌ها آمد، دید تمام کتاب‌هایش از بین رفته است. از آن به بعد، احادیث را یا از آثارى که در دست مردم داشت، می‌خواند یا از حفظ می‌گفت؛ لذا برخى روایات او بدون سند یا ناقص السند است، اما اکثر علما آن‌ها را قبول دارند و به آن عمل می‌کنند.<ref>رجال، نجاشى، ص 7-326.</ref> | ||
| خط ۲۵۶: | خط ۲۵۶: | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
محمد بن ابی عمیر در عصر امام جواد (علیه‌السلام) 217 ق بدرود حیات گفت<ref>رجال، نجاشى، ص؛326 فهرست، ص 142. تنقیح المقال، ج 2، ص 50.</ref>. | محمد بن ابی عمیر در عصر امام جواد (علیه‌السلام) 217 ق بدرود حیات گفت<ref>رجال، نجاشى، ص؛326 فهرست، ص 142. تنقیح المقال، ج 2، ص 50.</ref>. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||