confirmed، مدیران
۳۶٬۲۴۶
ویرایش
(←پانویس) |
|||
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات سوره قرآن | |||
| عنوان = سوره فتح | |||
| تصویر = سوره فتح.jpg | |||
| نامهای دیگر سوره = | |||
| شماره سوره = ۴۸ | |||
|محل نزول = [[مدینه|مدینه]]( مدنی) | |||
| جزء = ۲۶ | |||
| تعداد آیات = ۲۹ | |||
}} | |||
'''سوره فتح''' درباره پیروزی نهایی [[مسلمان|مسلمانان]]، پاداش [[ایمان]] و [[جهاد]] و اخلاص، بخشش لغزشهای مجاهدین، هشدار به [[کافر|کافران]] و مسلمانان کاهل و در نهایت جهانی شدن [[دین]] [[خدا]] است. «فتح» نامیدن این سوره به دلیل آن است که در ابتدای سوره، از فتح مبین (پیروزی درخشان) سخن میگوید. | '''سوره فتح''' درباره پیروزی نهایی [[مسلمان|مسلمانان]]، پاداش [[ایمان]] و [[جهاد]] و اخلاص، بخشش لغزشهای مجاهدین، هشدار به [[کافر|کافران]] و مسلمانان کاهل و در نهایت جهانی شدن [[دین]] [[خدا]] است. «فتح» نامیدن این سوره به دلیل آن است که در ابتدای سوره، از فتح مبین (پیروزی درخشان) سخن میگوید. | ||
در فضیلت قرائت سوره فتح آمده است، کسی که این سوره را قرائت کند، همانند کسی است که همراه [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)]] در فتح حضور داشته یا مانند کسی است که با او در [[بیعت شجره]] [[بیعت]] کرده است. | در فضیلت قرائت سوره فتح آمده است، کسی که این سوره را قرائت کند، همانند کسی است که همراه [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)]] در فتح حضور داشته یا مانند کسی است که با او در [[بیعت شجره]] [[بیعت]] کرده است. | ||
== علت نامگذاری == | == علت نامگذاری == | ||
«سوره فتح»؛ تنها نام این سوره «فتح» است که از آیۀ اول آن گرفته شده است. در این آیه از پیروزی | «سوره فتح»؛ تنها نام این سوره «فتح» است که از آیۀ اول آن گرفته شده است. در این آیه از پیروزی پیامبر اسلام در بستن قرارداد [[صلح حدیبیه|صلح حدیبیّه]] سخن به میان آمده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 185</ref>. | ||
==مفهوم کلی سوره== | == مفهوم کلی سوره == | ||
*امیدآفرینی با یادآوری فتح | *امیدآفرینی با یادآوری فتح [[مکه]]؛ | ||
*جداسازی مرز [[مؤمن|مؤمنان]] و [[کافر|کافران]] و [[نفاق|منافقان]]؛ | *جداسازی مرز [[مؤمن|مؤمنان]] و [[کافر|کافران]] و [[نفاق|منافقان]]؛ | ||
*گزارش [[ | *گزارش [[صلح حدیبیه]] و [[بیعت رضوان]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 183.</ref>. | ||
== اهداف و آموزهها == | |||
هدفهای اساسی سوره فتح عبارتاند از: | |||
#ایجاد امید به فتح و پیروزی در دل مؤمنان؛ | #ایجاد امید به فتح و پیروزی در دل مؤمنان؛ | ||
#جدا کردن مرز بین مؤمنان، [[شرک|مشرکان]] و [[نفاق|منافقان]] در رابطه با [[جهاد]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 186-185</ref>. | #جدا کردن مرز بین مؤمنان، [[شرک|مشرکان]] و [[نفاق|منافقان]] در رابطه با [[جهاد]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 186-185</ref>. | ||
==محتوا و موضوعات== | == محتوا و موضوعات == | ||
محتوای سوره فتح از هفت بخش تشکیل یافته است. | محتوای سوره فتح از هفت بخش تشکیل یافته است. | ||
*سوره با مساله بشارت فتح آغاز میشود و آیات پایانی آن نیز به همین مساله مربوط است و تاکید بر تحقق خواب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مربوط به وارد شدن به [[مكه|مکه]] و انجام [[مناسک حج|مناسک عمره]] است؛ | *سوره با مساله بشارت فتح آغاز میشود و آیات پایانی آن نیز به همین مساله مربوط است و تاکید بر تحقق خواب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مربوط به وارد شدن به [[مكه|مکه]] و انجام [[مناسک حج|مناسک عمره]] است؛ | ||
*بخش دیگری از سوره حوادث مربوط به صلح حدیبیه و نزول سکینه و آرامش بر دلهای مؤمنان و مساله [[بیعت رضوان]] را بازگو میکند؛ | *بخش دیگری از سوره حوادث مربوط به صلح حدیبیه و نزول سکینه و آرامش بر دلهای مؤمنان و مساله [[بیعت رضوان]] را بازگو میکند؛ | ||
خط ۲۹: | خط ۳۵: | ||
رویهمرفته آیات این سوره فوقالعاده حساس و سرنوشتساز و مخصوصا برای [[مسلمان|مسلمانان]] امروز در برابر حوادث گوناگونی که جوامع اسلامی با آن درگیر هستند الهامآفرین است<ref>تفسير نمونه، ج 22، ص 7-6.</ref>. | رویهمرفته آیات این سوره فوقالعاده حساس و سرنوشتساز و مخصوصا برای [[مسلمان|مسلمانان]] امروز در برابر حوادث گوناگونی که جوامع اسلامی با آن درگیر هستند الهامآفرین است<ref>تفسير نمونه، ج 22، ص 7-6.</ref>. | ||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت== | == فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ||
#[[ابی بن کعب|ابیبنکعب]] از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) | #[[ابی بن کعب|ابیبنکعب]] از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت میکند: «هر کس سوره فتح را قرائت کند مانند آن است که با حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) در فتح مکه شرکت داشته است». | ||
#در روایت دیگر آمده است: «هر کس این سوره را قرائت کند مانند کسی | #در روایت دیگر آمده است: «هر کس این سوره را قرائت کند مانند کسی استکه زیر آن درخت با [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله و سلم)]] [[بیعت]] کرده است». | ||
#[[عمر بن خطاب|عمربنخطاب]] میگوید: «در یکی از سفرها با پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بودیم که فرمود: شب گذشته سورهای بر من نازل شد که از دنیا و ما فیها نزد من بهتر است: إِنَّا فَتَحْنا تا ... وَ ما تَأَخَّرَ». این روایت را [[محمد بن اسماعیل بخاری|بخاری]] در صحیح خود آورده است. | #[[عمر بن خطاب|عمربنخطاب]] میگوید: «در یکی از سفرها با پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بودیم که فرمود: شب گذشته سورهای بر من نازل شد که از دنیا و ما فیها نزد من بهتر است: إِنَّا فَتَحْنا تا ... وَ ما تَأَخَّرَ». این روایت را [[محمد بن اسماعیل بخاری|بخاری]] در صحیح خود آورده است. | ||
#[[قتاده]] از [[انس]] نقل میکند: «هنگامی که از [[جنگ حدیبیه]] بازگشتیم، از انجام [[اعمال حج]] ما جلوگیری شده بود و ما همگی محزون و غمگین بودیم که ناگهان | #[[قتاده]] از [[انس بن مالک|انس]] نقل میکند: «هنگامی که از [[جنگ حدیبیه]] بازگشتیم، از انجام [[مناسک حج|اعمال حج]] ما جلوگیری شده بود و ما همگی محزون و غمگین بودیم که ناگهان خداوند نازل فرمود: (إِنَّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً) پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: آیهای بر من نازل شده است که در نظر من از تمام دنیا بهتر است». | ||
#[[عبدالله بن مسعود|عبدالله بنمسعود]] میگوید: «رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) از جنگ حدیبیه بازگشت فرمود، ناگهان دیدیم که حضرت از سرعت خود کاست، نزدیک شدیم دیدیم خداوند (إِنَّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً) را بر حضرت نازل فرموده است و حضرتش را فوقالعاده مسرور یافتیم و فرمودند: که این سوره بر او نازل شده است». | #[[عبدالله بن مسعود|عبدالله بنمسعود]] میگوید: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از جنگ حدیبیه بازگشت فرمود، ناگهان دیدیم که حضرت از سرعت خود کاست، نزدیک شدیم دیدیم خداوند (إِنَّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً) را بر حضرت نازل فرموده است و حضرتش را فوقالعاده مسرور یافتیم و فرمودند: که این سوره بر او نازل شده است». | ||
#[[عبد اللَّه بن بكير|عبد اللَّهبنبکیر]] از پدرش روایت میکند که [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیهالسلام)]] فرمودند: «اموال و زنان و کنیزان خود را با خواندن (إِنَّا فَتَحْنا) از تلف شدن حفظ کنید، اگر انسان از کسانی باشد که این سوره را زیاد بخواند [[قیامت|روز قیامت]] منادی به طوری که همه مردم بشنوند او را صدا میزند که تو از بندگان خالص من هستی، او را به بندگان صالح من ملحق نمائید و او را در بهشتهای پر نعمت جای داده، از شربت گوارای رحیق مختوم آمیخته به کافور سیراب سازید<ref>ترجمه تفسير مجمعالبيان، ج 23، ص 99-98.</ref>». | #[[عبد اللَّه بن بكير|عبد اللَّهبنبکیر]] از پدرش روایت میکند که [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیهالسلام)]] فرمودند: «اموال و زنان و کنیزان خود را با خواندن (إِنَّا فَتَحْنا) از تلف شدن حفظ کنید، اگر انسان از کسانی باشد که این سوره را زیاد بخواند [[قیامت|روز قیامت]] منادی به طوری که همه مردم بشنوند او را صدا میزند که تو از بندگان خالص من هستی، او را به بندگان صالح من ملحق نمائید و او را در بهشتهای پر نعمت جای داده، از شربت گوارای رحیق مختوم آمیخته به کافور سیراب سازید<ref>ترجمه تفسير مجمعالبيان، ج 23، ص 99-98.</ref>». | ||
== محل زمان نزول == | == محل زمان نزول == | ||
#سوره فتح در [[مدينه|مدینه]] بر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است<ref>ترجمه تفسير مجمعالبيان، ج 23، ص 99-98.</ref>. | #سوره فتح در [[مدينه|مدینه]] بر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است<ref>ترجمه تفسير مجمعالبيان، ج 23، ص 99-98.</ref>. | ||
#تاریخ نزول سوره فتح در سال هشتم [[هجری]] ما بین [[صلح حدیبیه]] و [[جنگ تبوك|جنگ تبوک]] است و سوره در راه، موقع برگشتن از حدیبیه نازل شده است و بعد از [[سوره صف]] (و بقولی [[جمعه]] و بقولی ممتحنه) نازل شده است<ref>حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، مقدمه اول، ص 26</ref>. | #تاریخ نزول سوره فتح در سال هشتم [[هجری]] ما بین [[صلح حدیبیه]] و [[جنگ تبوك|جنگ تبوک]] است و سوره در راه، موقع برگشتن از حدیبیه [[نزول قرآن|نازل]] شده است و بعد از [[سوره صف]] (و بقولی [[جمعه]] و بقولی ممتحنه) نازل شده است<ref>حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، مقدمه اول، ص 26</ref>. | ||
== فضای نزول == | |||
پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) در سال ششم هجرت تصمیم گرفت که به اتفاق [[مهاجرين|مهاجرین]] و [[انصار]] و سایر مسلمانان به عنوان مراسم [[عمره مفرده|عمره]] به سوی [[مكه|مکه]] حرکت کند و قبلا به مسلمانان اطلاع داده بود که من در خواب دیدم همراه یارانم وارد [[مسجدالحرام]] شدهایم و مشغول مناسک عمره هستیم. | پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) در سال ششم هجرت تصمیم گرفت که به اتفاق [[مهاجرين|مهاجرین]] و [[انصار]] و سایر مسلمانان به عنوان مراسم [[عمره مفرده|عمره]] به سوی [[مكه|مکه]] حرکت کند و قبلا به مسلمانان اطلاع داده بود که من در خواب دیدم همراه یارانم وارد [[مسجدالحرام]] شدهایم و مشغول مناسک عمره هستیم. | ||
خط ۵۰: | خط ۵۶: | ||
در اینجا ماجرای مفصلی پیش آمد که به عقد قرارداد صلحی میان پیامبر و مشرکان مکه به نام صلح حدیبیه منتهی شد ولی به هر صورت آن سال مانع ورود پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به مکه شدند، ناچار پیامبر به یارانش دستور داد که شترهای خود را در همانجا قربانی کنند، سرهای خود را بتراشند و از احرام بیرون آیند و به سوی مدینه باز گردند. در اینجا طوفانی از غم و اندوه مسلمانان را فرا گرفت و انبوهی از ناراحتیها و گاه شک و تردید بر افراد ضعیفالإیمان غالب شد. موقعی که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از حدیبیه به سوی مدینه میآمد مرکبش سنگین شد و از حرکت باز ایستاد و در همین حال چهره مبارکش غرق سرور و شادمانی بیسابقهای گشت و فرمود: «هم اکنون آیات سوره فتح بر من نازل شد»<ref>تلخيص از تفسير قمی و مجمعالبيان و فی ظلالالقرآن.</ref>. | در اینجا ماجرای مفصلی پیش آمد که به عقد قرارداد صلحی میان پیامبر و مشرکان مکه به نام صلح حدیبیه منتهی شد ولی به هر صورت آن سال مانع ورود پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به مکه شدند، ناچار پیامبر به یارانش دستور داد که شترهای خود را در همانجا قربانی کنند، سرهای خود را بتراشند و از احرام بیرون آیند و به سوی مدینه باز گردند. در اینجا طوفانی از غم و اندوه مسلمانان را فرا گرفت و انبوهی از ناراحتیها و گاه شک و تردید بر افراد ضعیفالإیمان غالب شد. موقعی که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از حدیبیه به سوی مدینه میآمد مرکبش سنگین شد و از حرکت باز ایستاد و در همین حال چهره مبارکش غرق سرور و شادمانی بیسابقهای گشت و فرمود: «هم اکنون آیات سوره فتح بر من نازل شد»<ref>تلخيص از تفسير قمی و مجمعالبيان و فی ظلالالقرآن.</ref>. | ||
==قرائت سوره فتح در نماز مستحبی هر شب از ماه رمضان== | == قرائت سوره فتح در نماز مستحبی هر شب از ماه رمضان == | ||
[[مسعودی]] میگفت شنیدم هرکس در هر شب [[ماه رمضان]] سوره فتح را در نمازهای مستحبی بخواند در آن سال از گزند حوادث محفوظ میماند<ref>سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج ۱، ص ۲۲، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.</ref>. | [[مسعودی]] میگفت شنیدم هرکس در هر شب [[رمضان|ماه رمضان]] سوره فتح را در نمازهای مستحبی بخواند در آن سال از گزند حوادث محفوظ میماند<ref>سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج ۱، ص ۲۲، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.</ref>. | ||
البته، روایتی دیگر، این اثر و نتیجه را تنها با خواندن سوره فتح در نماز شب اول رمضان اعلام میدارد: | البته، روایتی دیگر، این اثر و نتیجه را تنها با خواندن سوره فتح در [[نماز شب]] اول [[رمضان]] اعلام میدارد: | ||
امام (علیهالسلام) فرمود: کسی که هنگام حلول ماه رمضان دو رکعت نماز مستحبی بخواند و در رکعت اول [[سوره حمد|ام الکتاب]](حمد) و سپس فتح را بخواند و در رکعت دوم هر سورهای که دوست داشت؛ پروردگار در آن سال نگهبان او در مقابل بدیها خواهد بود و پیوسته تا ماه رمضان سال آینده تحت حمایت خداوند خواهد بود<ref>همان، ص ۸۷.</ref>. | امام (علیهالسلام) فرمود: کسی که هنگام حلول ماه رمضان دو رکعت نماز مستحبی بخواند و در رکعت اول [[سوره حمد|ام الکتاب]] (حمد) و سپس فتح را بخواند و در رکعت دوم هر سورهای که دوست داشت؛ پروردگار در آن سال نگهبان او در مقابل بدیها خواهد بود و پیوسته تا ماه رمضان سال آینده تحت حمایت خداوند خواهد بود<ref>همان، ص ۸۷.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[صلح حدیبیه]] | |||
* [[بیعت]] | |||
* [[بیعت رضوان]] | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{سورههای مکی و مدنی}} | |||
[[رده:قرآن]] | [[رده:قرآن]] | ||
[[رده:سورههای قرآن]] | [[رده:سورههای قرآن]] |