علویان: تفاوت میان نسخه‌ها

علویان (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۷ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۳۵

۹٬۷۳۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۷ نوامبر ۲۰۲۳

بدون خلاصۀ ویرایش

Hadifazl

Writers، confirmed، مدیران

۸۷٬۷۷۵

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''علویان''' جمع علوی به خاندان حضرت علی(ع) و شیعیان ایشان گفته می‎‌شود. واژه علوی در لغت منسوب به [[حضرت علی(ع)]] است اما در اصطلاح کاربردهای متعددی داشته است.
+'''علویان''' جمع علوی به خاندان [[علی بن ابی طالب]] و شیعیان ایشان گفته می‎‌شود. واژه علوی در لغت منسوب به حضرت علی(ع) است اما در اصطلاح کاربردهای متعددی داشته است.
+=ریشه‌یابی لغت علوی=
+علوی در لغت منسوب به امام علی علیه‌السلام است. این واژه در اصطلاح در معانی متعددی به کار رفته است که از جمله آن می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ماده علوی.</ref>
 <br>
-=ریشه‌یابی لغت علوی=
+کسی که از اولاد [[علی بن ابی طالب|علی(ع)]] و [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه(س)]] و یا از نسل آنان باشد. در این تعریف واژه علوی با سید مترادف می‎‌شود.
+<br>
+افرادی که پس از قتل [[عثمان]]، علی(ع) را در این قتل متهم ننموده و برای انتقام خون عثمان، از [[عایشه]] و [[معاویه|معاویه]] حمایت نکردند. علوی در این تعریف در برابر عثمانی (عثمانیه) است.<ref>هدایت پناه، بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا، قم، ۱۳۸۹ش، ص۲۵، ۳۱ و ۳۲.</ref>
+<br>
+کسی که علی را برتر از سه خلیفه نخست می‎داند و پیرو او است. بر اساس این تعریف، اصطلاح علوی با اصطلاح شیعه در یک معنا به کار می‎رود.<ref>دائره المعارف میدان لاروس، استانبول، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۳۰۱.</ref>
+=کاربرد واژه علوی در طول تاریخ=
+در بسیاری از منابع و گزارش‎‌های تاریخی که سخن از علویان در قرون نخستین شده منظور از آن گروه‎‌های مختلف شیعه اعم از امامیه و غیر آن نظیر [[زیدیه]] بوده است.
+<br>
+علویان در طول تاریخ در مناطق مختلف [[خراسان]]، [[ایران]]، [[عراق]]، [[حجاز]]، [[یمن]]، [[شام]] و [[شمال آفریقا]] می‌زیسته‌اند.
+<br>
+آنان بیشتر از فرزندان امام حسن(ع)، علی بن الحسین (زین العابدین)(ع) و [[محمد حنفیه]] بودند.<ref>کحالة، عمر رضا، معجم قبائل العرب القدیمة و الحدیثة، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ هفتم، 1414ق، ج5، ص344.</ref>
+<br>
+این واژه از قرون میانه درباره شیعیان ساکن در منطقه شامات و آناتولی ([[ترکیه]] امروزی) و مغرب عربی به کار رفت.
+<br>
+علویان شام به نصیریه و علویان سوریه شهرت دارند و علویان ترکیه به بکتاشیه نیز معروفند.
+=علویان ترکیه یا بکتاشیه=
+پس از جنگ چالدران بین حکومت عثمانی در آناتولی و حکومت صفوی در ایران، ارتباط علویان ترکیه با مراکز علمی و فرهنگی پیروان [[اهل بیت
+]] قطع شد و از سو دیگر آنان تحت سخت‌ترین فشارهای حکومتی از سوی حکومت عثمانی که جنگ سیاسی خود با حکومت صفوی را تبدیل به مسئله‌ای مذهبی و دینی کرده بود قرار گرفتند.
+<br>
+این فشارها تا به حدی ادامه یافت که برخی از علویان مجبور به تقیه و تبدیل مذهب و حتی دین و برخی دیگر مجبور به پناهنده شدن به کوه‌ها و جنگل‌های صعب العبور برای در امان ماندن از هجمه‌های خونین حکومتی شدند.
+<br>
+این مسائل منجر به این شد که در طول دهه‌ها و قرون متمادی، علویون ترکیه و سوریه کم کم از معارف اصیل [[اسلام]] و [[تشیع]] دور شده و تحت تأثیر آموزه‌های التقاطی قرار گیرند.<ref>[https://fa.abna24.com/cultural/archive/2014/01/28/500994/story.html برگرفته شده از مقاله تاریخ اجتماعی سیاسی علویان ترکیه]</ref>
+=علویان در دوره امویان و عباسیان=
+انتقام از قاتلان حسین بن علی (سید الشهدا)، اعتقاد به حقانیت خلافت خاندان [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)]]
+، روحیه تسلیم‌ناپذیری در برابر ظلم و فشار بیش از حد خلفای اموی و عباسی بر شیعیان، علویان را بر آن داشت تا برای مقابله با خلفای جور دست به قیام بزنند.
+علویان در دوره امویان دارای دو شاخه علویان حسنی (از نسل امام حسن(ع)) و علویان حسینی (از نسل امام حسین(ع)) بودند و قیام‌‎های متعددی را برپا کردند.
+<br>
+آنها موفق شدند در برخی از مناطق جهان اسلام از جمله [[طبرستان]] در شمال ایران، یمن و مغرب حکومت برپا کنند.
+=حکومت شیعی آل بویه با نهضت علویان=
+بیشترمورخان [[آل بویه]] را پیرو مذهب تشیع امامیه و دوستدار اهل بیت علیهمالسلام می‌دانند، اما چون محیط رشد و قدرت‌یابی آل‌بویه قلمرو قدرت مذهب زیدیه یعنی علویان طبرستان بوده، برخی آنان را شیعه زیدی دانسته‌اند.
+<br>
+[[ابن خلدون]] درباره مذهب آل بویه چنین می‌گوید: در سطح کلان، اعتقاد شیعه مبنی بر حقانیت خلافت خاندان پیامبر(ص)، عامل احیای حرکت انقلابی علویان و شیعیان بر ضد حاکمیت را تشکیل داد و در درجه دوم، این حرکت‌ها، بازتابی روشن از سیاست‌ها و برنامه‌های سرکوب‌گرانه عباسیان بود.
+<br>
+روحیه تسلیم‌ناپذیری علویان در برابر ستم از یک‌سو و فشار بیش از حد [[عباسیان]] بر شیعیان و نسل‌کشی آنها از سوی دیگر، چهره‌های برجسته و ممتاز علوی را بر آن داشت تا برای احقاق حق امامان خود و پایان دادن بر اعمال ننگین دستگاه، دست به قیام بزنند.
+<br>
+سردمداران این قیام‌ها، خود از فرزندان ائمه اطهار و نوادگان آنان بودند که به انگیزه براندازی نظام ستم پیشه عباسی با شعار لرضا من آل محمد با شخص برگزیده‌ای از خاندان پیامبر(ص)، قیام خود را آغاز کردند.
+<br>
+علت انتخاب این شعار، ابتدا زیر سوال بردن مشروعیت خلافت عباسیان و غاصبانه بودن حکومت آنها و در گام دوم، حفظ جان امامشان بود که در آن زمان تحت مراقبت نظامی قرار داشت؛ زیرا اگر آنها نام شخص خاصی را بر نهضت خود می‌گذاشتند، که بی‌شک، آن شخص [[علی بن محمد (هادی)|امام هادی علیه‌السلام]] بود دستگاه به آسانی با از بین بردن آن فرد، قیام را سرکوب می‌کرد.
+=اسفهبدان طبرستان و پذیرش اسلام=
+از سوى دیگر، چون اسفهبدان طبرستان و ملوک باوند اسلام را پذیرفته بودند و حتى به روایت منابع، گرایش تشیع داشتند، سادات راحت‏‌تر مى‏‌توانستند در این مناطق زندگى کنند.
+<br>
+این از علل دیگر ورود سادات به طبرستان است. سید ظهیرالدین مرعشى در تأیید آن مى‌‏نویسد: "چون اسفهبدان مازندران در اوایل که اسلام قبول کردند، شیعه بودند و با اولاد رسول (ص) حسن اعتقاد داشتند، سادات را در این ملک مقام آسان‏تر بود".
+=زهد و پارسایى علویان=
+مردمان طبرستان به زهد و علم و پرهیزگارى سادات علوى معتقد بودند و آن‏ها با رفتار و گفتار خود اسلام را به مردم معرفى مى‏‌کردند.
+<br>
+اهل طبرستان به نقل ابن اسفندیار از ستم و ناجوان‏مردى حاکمان خلیفه به ویژه محمد بن اوس که از سوى طاهریان در این منطقه بود، به ستوه آمده بودند. هر زمانى ساداتى به نواحى آن‏ها مى‏‌آمدند، به او مى‏‌گراییدند و به زهد و علم و ورع آن‏ها اعتقاد داشتند و معتقد بودند آنچه سیرت مسلمانى است، با سادات است.<ref>فراى، تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، ج 4، ص 179.</ref>
 <br>
-علوی در لغت منسوب به امام علی علیه السلام است. این واژه در اصطلاح در معانی متعددی به کار رفته است که از جمله آن می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:<ref>[[دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ماده علوی.]]</ref>
+طبرستان در این زمان زیر سلطه حاکمان طاهرى بود و ستم طاهریان و برخى از حاکمان محلى در گرایش مردم به علویان تأثیر زیادى داشت. در سال 227 ق قارن بن شهریار باوندى که به پیروزى طاهریان در منطقه کمک کرده بود و به پاداش خدمتش دوباره به حکومت کوه‌‏هاى شروین رسید، اسلام را پذیرفت.
 <br>
-كسی كه از اولاد علی(ع) و [[فاطمه(س)]] و یا از نسل آنان باشد. در این تعریف واژه علوی با سید مترادف می‎‌شود.
+در این ایام، روند پذیرش اسلام از سوى جمعیت بومى طبرستان روندى شتاب‏‌آهنگ داشت. بیشترین مردم مذهب سنت و [[شافعی|فقه شافعى]] را برگزیدند. اما دیرى نگذشت که تشیع در طبرستان به‏ خاطر عملکرد سادات انتشار یافت. امامیه به ویژه در آمل و مشرق طبرستان یعنى گرگان طرفدارانى یافت.
 <br>
-افرادی كه پس از قتل [[عثمان]]، علی(ع) را در اين قتل متهم ننموده و برای انتقام خون عثمان، از [[عایشه]] و [[معاويه]] حمایت نکردند. علوی در این تعریف در برابر عثمانی (عثمانیه) است.<ref>[[هدایت پناه، بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا، قم، ۱۳۸۹ش، ص۲۵، ۳۱ و ۳۲.]]</ref>
+پیروان [[قاسم بن ابراهیم الرسى]] علوى (متوفى به 246ق) در رویان و کلار مذهب شیعه زیدیه را تبلیغ مى‏‌کردند. یکى از مهم‏ترین ناشران آموزه‏‌هاى قاسم، [[جعفر بن محمد النیروسى]]، از مردم نیروس رویان بود.
 <br>
-کسی که علی را برتر از سه خلیفه نخست می‎داند و پیرو او است. بر اساس این تعریف، اصطلاح علوی با اصطلاح شیعه در یک معنا به کار می‎رود.<ref>[[دائره المعارف میدان لاروس، استانبول، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۳۰۱.]]</ref>
+در نتیجه یکى از علل گسترش تشیع امامیه و زیدیه در منطقه طبرستان، زهد و پارسایى سادات علوى بود.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/46318/%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B7%D8%A8%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%89-250%D9%82 برگرفته شده از مقاله علل ورود علویان به طبرستان تا تشکیل دولت علوى]</ref>
+=پانویس=
+[[رده:فرق و مذاهب]]