تصوف در منطقه شام: تفاوت میان نسخه‌ها

"''تصوف در منطقۀ شام''' از نخستین سده‌های هجری، هم‌زمان با شکل‌گیری [[تصوف]] در [[عراق]] و [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] پدید آمد و در ۴ سده پس از ورود [[اسلام]] به این سرزمین به تدریج و تحت تأثیر فرهنگ بومی آن‌جا شکلی منسجم یافت و از همان ابتدا به‌ سبب شرایط فرهنگی، سیاسی و اقلیمی خاص این منطقه، رنگ و بویی متمایز از تصوف دیگر مناطق، چون بغداد و بصره پیدا کرد.

اين که چگونه تصوف وارد سوريه شد‌، کسى به درستى نمى‌داند‌؛ مسافرت و کوچ مشايخ تصوف همچون ابراهيم ادهم‌، بايزيد بسطامى‌، شهاب­الدين سهروردى‌، شيخ محى­الدين ابن عربى‌، جلال­الدين رومى و ديگران به سرزمين شام که کنجکاوى تشنگان معرفت را مى‌انگيخت‌، همچنين آشنايى طالبان معرفت با کتاب‌هاى بزرگان تصوف وحتى به استادى رسيدن برخى از مريدان سورى در طريقت خود‌، بدون شک از عوامل مؤثر پيدايش تصوف در اين خطه از سرزمين اسلامى است. به نظر مى‌رسد ابوذر غفارى نخستين زاهدى است که تعاليم خود ـ و در حقيقت تعاليم پيامبر اکرم ـ را در سرزمين شام و در زمان حکمفرمايى معاويه رواج داد. پس از او ديگر پيران طريقت‌، هر يک به نحوى بذر زهد‌، تصوف‌، و عرفان را کاشته شاگردانى را دور خود جمع نمودند و بدين ترتيب تصوف را از انحصار قوم و ملتى خارج کرده آن را حق تمامى مردم ساختند.

متأسفانه اين چنين پنداشته مى‌شد و هنوز هم مى‌شود که صوفيان بجز سماع و پايکوبى و ژنده پوشى و تکدى، کار ديگرى از آنها بر نمى‌آيد‌. ولى اگر خوب به تاريح نگاهى بيندازيم خواهيم ديد که ريشه تصوف حتى به پيش از اسلام بر مى‌گردد، و صوفيان راستين سهم بزرگى در دفاع از اسلام وگسترش آن داشته‌اند که در جاى خود به آن اشاره خواهيم کرد‌.

 

در سوريه نيز با وجود مبارزه برخى سلاطين و حکام، به تحريک متعصبان و جاهلان‌، براى از بين بردن تصوف که با کشتن صوفيان و ارعاب مريدان همراه بود‌، تلاش فراوانى شد تا راه را بر اين مسلک تقرب به «‌هو‌» را ببندند که مى‌توان به کشته شدن شيخ اشراق شهاب‌الدين سهروردي، در حلب به دستور سلطان صلاح‌الدين ايوبى‌، اشاره نمود. مقابله فقها با صوفيان خود حکايت درازى دارد. فقها بدون تأمل و تعمق در تصوف آن را متهم به خروج از دين کرده‌اند واين در حالى است که وجود هر دو براى حفظ دين الزامى است و هر دو راهى را براى رسيدن به هدف خود مى‌پيمايند... فقها مردم را از تسليم شدن به اوهام و انحرافات باز مى‌دارند و صوفيان نيز تصاوير روحى بس بديعى را به ارمغان مى‌گذارند.