جبرئیل: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جبرئیل'''، در [[زبان عبری]] به معنای "مرد خدا" است. او یکی از چهار [[فرشته]] مقرب و برترین آنها و در [[ادیان ابراهیمی]]، رابط میان [[خداوند]] و [[پیامبران]] است.

این نام تلفظ‌های دیگری چون '''جبرائیل''' و '''جبریل''' نیز دارد. از جبرئیل به نام‌های [[فرشته]] [[وحی]]، امین [[وحی]]، [[عقل]] اول، ناموس اکبر، [[روح]] اعظم و ... نیز یاد می‌شود.

اصل واژۀ '''جبرئیل''' [[عبری]] است؛ مرکب از: '''جبر''' به معنی قوه و قدرت و '''ئیل''' خدا و جمله به معنی '''قوة الله''' است؛ چنانکه در [[سوره]] "نجم" فرمود: «علمه شدید القوی». جبرئیل [[وحی]] بر پیغمبر ما می آورد: '''«فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَىٰ قَلْبِکَ بِإِذْنِ اللَّهِ»''' <ref>سوره بقره/آیه92</ref> <ref> نثر طوبی، ج1، ص 122 </ref>

«[[وحی]]» که تنها راه ارتباط و تکلم بشر با خداوند است، طبق آیه شریفه ذیل به سه طریق صورت می گیرد:

'''«وَمَا کَانَ لِبَشَرٍ أَن يُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْيًا أَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولًا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاء...»'''؛ <ref>سوره شوری/51</ref> و شایسته هیچ انسانى نیست که خدا با او سخن گوید، مگر از راه [[وحى]] یا از پشت حجاب، یا رسولى مى‌ فرستد و به فرمان او آنچه را بخواهد وحى مى‌ کند...

در قسم سوم، ارسال وحی از سوی رسول خداست و آن رسول، همان '''[[جبرئیل امین]] ''' است که رسول الهی برای [[پیامبران]] خداست و [[پیامبران]] الهی، رسولان [[خدا]] بر سایر مخلوقات هستند؛ یعنی پیام [[خدا]] نخست به [[فرشته وحی]] داده می شود و او هر چه را خدای سبحان اذن داده باشد، به پیامبر خدا می رساند. <ref> علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القران، ج18، ص73 و 74.</ref>  

[[قرآن]] در پاسخ بهانه جویی [[یهود|یهودیان]] در انکار جبرئیل به عنوان [[فرشته]] [[وحی]] می فرماید: '''«قُلْ مَن کَانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِکَ بِإِذْنِ اللّهِ مُصَدِّقاً لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ...»'''؛ <ref>سوره بقره/97</ref> بگو: کسى که دشمن جبرئیل باشد (در حقیقت دشمن خداست) چرا که او به فرمان خدا، [[قرآن]] را بر قلب تو نازل کرده است؛ درحالى که [[کتب آسمانى]] پیشین را تصدیق مى‌کند...

'''«...وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ»'''؛ <ref>سوره بقره/87</ref> ...و به [[عیسی بن مريم]] دلايل روشن داديم و او را به وسيله [[روح القدس]] تأييد کرديم.

جبرئیل در مراحل مختلف زندگی [[عیسی بن مریم]]، حضرت را یاری کرد؛ ابتدا زمانی که بر مادرش ظاهر شد و بشارت تولد او را به [[مریم]] داد، بعد در طول زندگی وی او را از خطر دشمنان حفظ کرد تا این که خداوند عیسای [[مسیح]] را به [[آسمان]]  برد. همچنین در [[سوره تحریم]] به یاری [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله توسط جبرئیل اشاره شده است: '''«...وَإِن تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ...»'''؛ <ref>سوره تحریم]]/4</ref> ... و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهید، (کارى از پیش نخواهید برد) زیرا خداوند یاور اوست و همچنین جبرئیل...

[[قرآن کریم]] فرستاده خداست که توسط جبرئیل بر قلب مبارک [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله نازل شده است. جبرئیل [[فرشته]] امین خداوند است و در پیام الهی هیچ گونه تبدیل و تغییری ایجاد نمی کند. لذا پروردگار متعال، مقام صدق و امانت جبرئيل را در اجراى رسالت و وحى به رسولان الهی گواهى نموده است:<ref> حسینی همدانی، انوار درخشان، ج18، ص16.</ref>

'''«نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ»'''؛ <ref>سوره شعراء/193</ref>  [[روح الامین]] آن را نازل کرده است.

ساحت او منزه از هر نوع غفلت و اشتباه است. عمداً یا سهواً چیزی از پیام الهی را تغییر نداده و تحریف نمی کند و دچار فراموشی نیز نمی گردد؛ بلکه [[آيات]] قرآنى را به همان شکل و هیئتی که از ساحت ربوبى دریافت می کند، بدون دخل و تصرف، آن را بر قلب پاک و روح والای رسول الله –صلى اللّه عليه و آله- القاء مى‌کند؛ <ref> انوار درخشان، ج‌12، ص84 و المیزان فی تفسیر القران، ج15، ص316. </ref> به همین دلیل اين صفت فاضله بر ساير صفات کريمه جبرئيل فضيلت دارد.

برخی مفسران [[آیات]]  19-21 سوره تکویر را به جبرئیل [[تفسیر]] نموده اند. در این [[آیات]]  که جواب چندین سوگند است، [[خدای متعال]] می فرماید: '''«إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِيمٍ × ذِي قُوَّةٍ عِندَ ذِي الْعَرْشِ مَکِينٍ × مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ»'''؛ <ref>سوره تکویر/19-21</ref> که این ([[قرآن]]) کلام فرستاده بزرگوارى است [[جبرئیل امین‌]] که صاحب قدرت است و نزد ([[خداوند]]) صاحبِ عرش، مقام والایى دارد! در آنجا فرمانروا و امین است!

مراد از رسول، جبرئيل است؛ به این معنا که [[قرآن]] از ناحیه [[خداوند]] بر لسان او نازل شده و پیامبر عظیم الشأن، آن کلام را از جبرئیل شنیده است. اينکه "قول" را به جبرئيل به عنوان رسول نسبت داده، مى‌فهماند که در حقيقت کلام از آن خداست و نسبت آن به جبرئيل، نسبت رسالت به رسول است که در اين مقام خداوند جبرئيل را به شش صفت توصيف نموده است:<ref> الميزان في تفسير القرآن، ج‌20، ص218. </ref>

'''* کريم:''' چون نزد خداى تعالى کرامت، احترام و عزت دارد.

'''* صاحب قدرت:''' کسی که در تکليف و مأموریت علمی، عملی و تبليغ رسالتش داراى قوت و شدت بالغه‌اى بود. "ذی قوة" در معنای حقیقی، به معنای داشتن توانایی ذاتی بر انجام اعمال بزرگ است و در معنای مجازی، به معنای پشتکار داشتن در تصمیم گیری، دلیربودن و داشتن اعتماد به نفس که توصیف جبرئیل به این وصف، می تواند به هر دو معنای حقیقی و مجازی اشاره داشته باشد.

'''* بلندمرتبه(مکین):''' مکان به معناى تقرّب و نزديکى مقام است؛ به این معنا که جبرئیل نزد آفريدگار صاحب [[عرش]]، بلند مرتبه و بزرگ مقام است و این مقام و منزلت، چون با قید "عِندَ ذِى الْعَرْش" همراه شده، نشان عظمت این مقام است.

'''* فرمانروا (مُطاعٍ ثَمَّ):''' "ثَمَّ" کلمه ای است برای اشاره به مکان بعید و "مطاع" کسی است که از او فرمان برده می شود. دلالت کلام بر این است که جبرئيل در پیشگاه الهی، دستوردهنده‌اى است که زير دستانش که ملائکه ها باشند، در امر او بوده و اطاعتش مى‌کنند؛ یعنی جبرئيل در آسمانها و در کار خودش، ياورانى دارد که [[فرشتگان]] [[آسمان]] او را اطاعت می کنند.

'''* امين:''' ‌همچنان که بیان شد، جبرئيل در رساندن وحى و رسالت خدا به سوى انبياء امين است و در دستورات الهی هیچ گونه خيانت و دخل و تصرفی نمى‌کند.

دومین موردی که بین [[مفسران]] اختلاف نظر هست و برخی به [[جبرئیل امین]] [[تفسیر]] نموده اند، [[آیات]]  اولیه [[سوره نجم]] است. خدای متعال بعد از سوگند به «نجم» در بیان اوصاف [[نبی مکرم]] می فرماید: '''«عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوى‌؛ ذُو مِرَّةٍ...»'''؛ <ref>سوره نجم/5–7</ref> آن کس که قدرت عظيمى دارد [[جبرئيل امين‌]] او را تعليم داده است؛ همان کس که توانايى فوق العاده دارد...

==مرگ جبرئيل==

ماجراي [[مرگ]] جبرئيل در آخر دوران را، [[امام صادق]] علیه السلام چنين بيان نموده‌اند:

«چون [[خدا]] اهل [[زمين]] را بميراند، درنگ کند به اندازة زماني که خلق بوده‏‌اند و به اندازة آنچه آنها را ميرانيده و چند برابرش، سپس اهل [[آسمان]] اوّل را ميراند سپس‏ درنگ کند به مانند آنچه خلق را آفريده و مانند آنچه اهل [[زمين]] و اهل [[آسمان]] اوّل را ميرانده و چند برابر آن، سپس اهل [[آسمان]] دوم را بميراند و به همين ترتيب بيان کرده تا [[مرگ]] اهل [[آسمان]] هفتم و فرمود: پس از آن درنگ کند به مانند دوران [[خلقت]] و دوران [[مرگ]] اهل [[زمين]] و اهل هفت [[آسمان]] و چند برابر آن. سپس [[ميکائيل]] را بميراند، سپس درنگ کند به مانند زمان [[آفرينش]] و مانند همۀ اينها و چند برابر آن. سپس جبرائيل را بميراند و پس از درنگ همۀ اين مدّت و چند برابرش [[اسرافيل]] را بميراند و پس از درنگ همۀ آن مدّت و چند برابر آن،‌ [[عزرائيل]] را بميراند...». <ref>معجم احاديث الامام مهدي(ع)، ج1، ص366.</ref>