confirmed
۵٬۸۵۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مکروه''' اصطلاحی فقهی و دینی دارای کاربردهای متفاوت و متغیر می باشد، ولی در تعریف رایج، به معنای عملی است که انجام آن نزد [[شارع]] اگر چه [[حرام]] نیست، اما ناخوشایند است. کراهت، گاهی مربوط به عبادات و گاهی مربوط به کسب و کار و معاملات است. کراهت در عبادات یعنی شدن ثواب آن عبادت نسبت به عبادت‌های مشابه می باشد و کراهت در معامله به معنای ناخوشایند دانستن شارع در انجام آن است. | '''مکروه''' اصطلاحی فقهی و دینی و دارای کاربردهای متفاوت و متغیر می باشد، ولی در تعریف رایج، به معنای عملی است که انجام آن نزد [[شارع]] اگر چه [[حرام]] نیست، اما ناخوشایند است. کراهت، گاهی مربوط به عبادات و گاهی مربوط به کسب و کار و معاملات است. کراهت در عبادات یعنی شدن ثواب آن عبادت نسبت به عبادت‌های مشابه می باشد و کراهت در معامله به معنای ناخوشایند دانستن شارع در انجام آن است. | ||
==مفهوم شناسی | ==مفهوم شناسی مکروه== | ||
===مکروه در لغت=== | ===مکروه در لغت=== | ||
مکروه در لغت از ریشه “کره” <ref>ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۲، ص۸۰، ذیل ماده کره</ref><ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه مکروه.</ref> و به معنای سختی‌ای است که بر انسان وارد می‌شود.<ref>صاحب بن عباد، ج۳، ص۳۵۵</ref> | مکروه در لغت از ریشه “کره” <ref>ابن منظور، لسان العرب، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، نشر دار الکفر، ۱۴۱۴ق، ج ۱۲، ص۸۰، ذیل ماده کره</ref><ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه مکروه.</ref> و به معنای سختی‌ای است که بر انسان وارد می‌شود.<ref>صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، بیروت، عالم الکتاب، ۱۴۱۴ق. ج۳، ص۳۵۵</ref> | ||
====مکروه در اصطلاح فقهی=== | ====مکروه در اصطلاح فقهی=== | ||
مکروه در اصطلاح فقهی یعنی عملی که ترک کردن آن بهتر از انجام آن است. ملکی | مکروه در اصطلاح فقهی یعنی عملی که ترک کردن آن بهتر از انجام آن است. <ref>ملکی اصفهانی، مجتبی، فرهنگ اصطلاحات اصول – قم، ۱۳۷۹ ش، ج۲، ص۹۴</ref> | ||
این لغت در فقه برای اشاره به عملی به کار می‌رود که انجام آن گرچه حرام نیست، اما ترک‌کردن آن بهتر است. | این لغت در فقه برای اشاره به عملی به کار می‌رود که انجام آن گرچه حرام نیست، اما ترک‌کردن آن بهتر است. | ||
<ref>وهبه زحیلی، اصول الفقه الاسلامی، دمشق، نشر دارالفکر، سال ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۵.</ref> اگر بخواهیم تعداد مکروهات را بشماریم، از حد خواهد گذشت، زیرا ترک هر مستحبی خود مکروه به حساب می‌آید. در ادامه و فقط به عنوان نمونه به برخی از موارد اشاره می شود. | <ref>وهبه زحیلی، اصول الفقه الاسلامی، دمشق، نشر دارالفکر، سال ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۵.</ref> اگر بخواهیم تعداد مکروهات را بشماریم، از حد خواهد گذشت، زیرا ترک هر مستحبی خود مکروه به حساب می‌آید. در ادامه و فقط به عنوان نمونه به برخی از موارد اشاره می شود. | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
مکروه تنزیهی، عملی است که انجامش هر چند مورد نهی شارع است، اما نسبت به اعمال مشابه دارای کمترین ثواب است مثل روزه گرفتن در عاشورا( زمانی که قصد توهین نداشته باشد و گرنه روزه اش باطل است.) و یا نماز خواندن در مکانی که روبروی نمازگزار عکس و مجسمه باشد. <ref>https://hadana.ir/%D9%85%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%AA/</ref> | مکروه تنزیهی، عملی است که انجامش هر چند مورد نهی شارع است، اما نسبت به اعمال مشابه دارای کمترین ثواب است مثل روزه گرفتن در عاشورا( زمانی که قصد توهین نداشته باشد و گرنه روزه اش باطل است.) و یا نماز خواندن در مکانی که روبروی نمازگزار عکس و مجسمه باشد. <ref>https://hadana.ir/%D9%85%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%AA/</ref> | ||
===مکروه مطلق و مقید=== | ===مکروه مطلق و مقید/ از جهت وضعیت کراهت در دستور شارع === | ||
مکروه مطلق، به فعلی گفته می‌شود که کراهت آن، بر چیزی متوقف و مشروط نیست، مانند: خوردن گوشت اسب و تخم مرغ. <ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> اما مکروه معلق، به فعلی گفته می‌شود که کراهت آن بر چیزی متوقف و مشروط است، مانند: نماز، به شرطی که در حمام خوانده شود. | |||
مکروه مطلق، به فعلی گفته می‌شود که کراهت آن، بر چیزی متوقف و مشروط نیست، مانند: خوردن گوشت اسب و تخم مرغ. | |||
<ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> | |||
اما مکروه معلق، به فعلی گفته می‌شود که کراهت آن بر چیزی متوقف و مشروط است، مانند: نماز، به شرطی که در حمام خوانده شود. | |||
===مکروه اصلی و تبعی/از جهت تعلق کراهت=== | ===مکروه اصلی و تبعی/از جهت تعلق کراهت=== | ||
مکروه اصلی به عملی گفته می‌شود که شارع به صورت مستقل، آنرا مکروه معرفی کرده است؛ مانند نماز خواندن در حمام. | مکروه اصلی به عملی گفته می‌شود که شارع به صورت مستقل، آنرا مکروه معرفی کرده است؛ مانند نماز خواندن در حمام. | ||
مکروه تبعی، به عملی گفته می‌شود که خطاب مستقلی بر کراهت آن دلالت نمیکند، بلکه کراهت شارع از راه‌های دیگری فهمیده می‌شود؛ مانند نهی از نماز خواندن در حمام که به صورت ضمنی، رفتن به حمام به قصد نماز خواندن را نیز نشان می‌دهد. <ref>فاضل لنکرانی، محمد، شرح کفایة الاصول، قم، نشر نوح، ۱۳۸۵ش، چاپ پنجم، ج۲، ص۴۲۱</ref> | |||
مکروه تبعی، به عملی گفته می‌شود که خطاب مستقلی بر کراهت آن دلالت نمیکند، بلکه کراهت شارع از راه‌های دیگری فهمیده می‌شود؛ مانند نهی از نماز خواندن در حمام که به صورت ضمنی، رفتن به حمام به قصد نماز خواندن را نیز نشان می‌دهد.فاضل لنکرانی، ج۲، ص۴۲۱ | |||
===مکروه نفسی و غیری/ از جهت کیفیت مطلوب بودن متعلق تکلیف=== | ===مکروه نفسی و غیری/ از جهت کیفیت مطلوب بودن متعلق تکلیف=== | ||
مکروه نفسی، عملی است که کراهت آن برای خودش است نه به این جهت که مقدمه انجام عمل مکروه دیگری است. مکروه غیری، عملی است که به خودی خود، انجامش کراهتی ندارد، اما از آنجا که انجامش مقدمه انجام مکروه دیگری است، آنرا مکروه تبعی می‌گویند؛ مانند کراهت حمام رفتن برای خواندن نماز که حکم کراهت از جانب کراهت نماز خواندن برای رفتن به حمام نیز اثبات شده است.<ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> | مکروه نفسی، عملی است که کراهت آن برای خودش است نه به این جهت که مقدمه انجام عمل مکروه دیگری است. مکروه غیری، عملی است که به خودی خود، انجامش کراهتی ندارد، اما از آنجا که انجامش مقدمه انجام مکروه دیگری است، آنرا مکروه تبعی می‌گویند؛ مانند کراهت حمام رفتن برای خواندن نماز که حکم کراهت از جانب کراهت نماز خواندن برای رفتن به حمام نیز اثبات شده است.<ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> | ||
===مکروه معلق و منجّز/ از جهت کیفیت دستور شارع=== | ===مکروه معلق و منجّز/ از جهت کیفیت دستور شارع=== | ||
مکروه معلق، به فعلی گفته می‌شود که وجودش بر امر غیر مقدوری متوقف است، هرچند کراهت آن فعلی است؛ به بیان دیگر، مکروه معلق، به عملی گفته می‌شود که کراهتش فعلی، ولی وجود مکروه استقبالی است. | مکروه معلق، به فعلی گفته می‌شود که وجودش بر امر غیر مقدوری متوقف است، هرچند کراهت آن فعلی است؛ به بیان دیگر، مکروه معلق، به عملی گفته می‌شود که کراهتش فعلی، ولی وجود مکروه استقبالی است.<ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> | ||
<ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> | |||
مکروه منجّز، عملی است که هم کراهت آن و هم خود عمل مکروه، در یک زمان وجود دارند و حالت انتظاری ندارد. <ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> | مکروه منجّز، عملی است که هم کراهت آن و هم خود عمل مکروه، در یک زمان وجود دارند و حالت انتظاری ندارد. <ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> | ||
| خط ۷۰: | خط ۵۸: | ||
نماز خواندن در آشپرخانه. | نماز خواندن در آشپرخانه. | ||
نماز خواندن در برابر عکس و مجسمه. | نماز خواندن در برابر عکس و مجسمه. | ||
نماز خواندن در برابر قبر، یا روی قبر و یا بین دو قبر در قبرستان. <ref>رساله شانزده مرجع، مسئله ۸۹۸:چیزهایی که در لباس نمازگزار مکروه است.</ref> | نماز خواندن در برابر قبر، یا روی قبر و یا بین دو قبر در قبرستان. <ref>بنی‌هاشمی خمینی، رساله شانزده مرجع، مسئله ۸۹۸:چیزهایی که در لباس نمازگزار مکروه است.</ref> | ||
نماز هنگام خواب آلودگی. | نماز هنگام خواب آلودگی. | ||
نماز خواندن با جوراب تنگ. <ref>رساله شانزده مرجع، مسئله ۱۱۵۸چیزهایی که در نماز مکروه است</ref> | نماز خواندن با جوراب تنگ. <ref>بنی‌هاشمی خمینی، رساله شانزده مرجع، مسئله ۱۱۵۸چیزهایی که در نماز مکروه است</ref> | ||
روزه روز عاشورا. | روزه روز عاشورا. | ||
روزه در روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان.<ref>رساله شانزده مرجع، مسئله ۱۱۴۷روزه‌های حرام و مکروه</ref> | روزه در روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، رساله شانزده مرجع، مسئله ۱۱۴۷روزه‌های حرام و مکروه</ref> | ||
===معاملات مکروه=== | ===معاملات مکروه=== | ||
| خط ۸۳: | خط ۷۱: | ||
معامله بین اذان و اقامه و اول طلوع آفتاب. | معامله بین اذان و اقامه و اول طلوع آفتاب. | ||
خرید و فروش گندم و جو به صورتی که شغل شخص باشد. | خرید و فروش گندم و جو به صورتی که شغل شخص باشد. | ||
<ref>رساله سیزده مرجع، مسأله ۲۰۵۴</ref> | <ref>بنی‌هاشمی خمینی، رساله سیزده مرجع، مسأله ۲۰۵۴</ref> | ||
صرافی. | صرافی. | ||
<ref>خمینی، ص۲۲۵</ref> | <ref>خمینی، سیدروح الله، نجاة العباد، تهران، موسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی، ۱۴۲۲ق، ص۲۲۵</ref> | ||
<ref>برای اطلاع بیشتر از مکروهات اخلاقی در دین اسلام ، ر.ک: کتاب مفاتیح الحياة آية الله عبدالله جوادی آملی و حلیه المتقین محمد تقی مجلسی. همچنین مکروهات فقهی در رساله‌های توضیح المسائل ذیل هر عمل عبادی و معامله‌ای مطرح شده است.</ref> | <ref>برای اطلاع بیشتر از مکروهات اخلاقی در دین اسلام ، ر.ک: کتاب مفاتیح الحياة آية الله عبدالله جوادی آملی و حلیه المتقین محمد تقی مجلسی. همچنین مکروهات فقهی در رساله‌های توضیح المسائل ذیل هر عمل عبادی و معامله‌ای مطرح شده است.</ref> | ||