احمد بن محمد بن سری تمیمی کوفی

احمد بن محمد بن سری تمیمی كوفی
نام کامل	کوفی ابوبکر
نام‌های دیگر	ابن ابی دارم كوفی
اطلاعات شخصی
محل تولد	كوفه
دین	اسلام، شیعه
استادان	موسی بن هارون احمد بن موسی بن اسحاق تمیمی حسن بن حباش بن یحیی كوفی هناد بن سری صغیر دارمی
شاگردان	شیخ تلعكبری ابوعبدالله حاكم نبشابوری ابوبكر احمد بن حسن حیری شافعی ابن نجار ابوالحسن دارقطنی «حمد بن عثمان بن ابی شیبه كوفی محمد بن عبدالله بن سلیمان حضرمی كوفی محمد بن علی بن ابراهیم مروزی ابراهیم بن عبدالله عبسی قصا ابوعبدالله حسین بن محمد بجلی

احمد بن محمد بن سری تمیمی كوفی. كوفی(000 – 357ق) ابوبکرمعروف به «ابن ابی دارم كوفی». فقیه، حافظ و محدث شیعی. ذهبی در تذكره‏الحفاظ وفات او را 352هجری و به نقلی 351هجری اعلام كرده، اما ابن‏حجر در لسان المیزان آن را 357هجری گزارش كرده است. وی اصالتاً اهل كوفه از تیره «بنی دارم» شاخه‏‌ای از «بنی‏تمیم» از قبیله «عدنان» است. وی در كوفه نزد بسیاری از بزرگان عصر خود حدیث شنید و روایات فراوانی در خاطر سپرد تا آن‌جا كه او را «حافظ» و «مسند» لقب داده‏‌اند. ذهبی می‏‌گوید: «وی در بیشتر عمر خود دارای اعتقادی سالم بود اما در آخرالایام از این اعتقاد رجوع نمود و به مثالب و مطاعن سلف پرداخت و شاگردان او را می‌‏دیدم كه حدیث لگدزدن عمر بر فاطمه و سقط ‏شدن محسن را نزد او فرا می‏‌گرفتند». وی در علوم حدیث بسیار ماهر و زبردست بود و در كوفه شاگردان زیادی از علمای شیعه و اهل‏‌سنت در مجلس درس او شركت داشتند.

معرفی اجمالی

احمد بن محمد بن سری تمیمی كوفی ابوبکرمعروف به «ابن ابی دارم كوفی». فقیه، حافظ و محدث شیعی. در باره تاریخ تولد او گزارشی در منابع نیامده است اما زادگاه او در كوفه بوده است. سلسله اجداد او به «دارم بن مالك بن حنظله» منتسب است. وی در كوفه پرورش یافت و روزگار درازی در این شهر اقامت داشته است. مدتی نیز در بغداد به سر برد و در آنجا ظاهراً از «موسی بن هارون» احادیثی شنیده است، هر چند خطیب بغدادی از اقامت تحصیلی او در بغداد گزارشی نقل نكرده است.

اساتید

از معاصران او در كوفه «ابوالعباس بن عقده»(م333ق) است كه با هم به فراگیری حدیث نزد «احمد بن موسی بن اسحاق تمیمی»(م286ق) و «حسن بن حباش بن یحیی كوفی»(م303ق) اشتغال داشتند. وی در كوفه نزد بسیاری از بزرگان عصر خود حدیث شنید و روایات فراوانی در خاطر سپرد تا آنجا كه او را «حافظ» و «مسند» لقب داده‌‏اند. ذهبی در یك گزارش تعصب ‏آمیز، ضمن اینكه وی را «شیخ گمراه» معرفی نموده، می‏‌گوید: «وی در بیشتر عمر خود دارای اعتقادی سالم بود اما در آخرالایام از این اعتقاد رجوع نمود و به مثالب و مطاعن سلف پرداخت و شاگردان او را می‌‏دیدم كه حدیث لگدزدن عمر بر فاطمه و سقط ‏شدن محسن را نزد او فرا می‏‌گرفتند». وی همچنین حدیث چگونگی عبور فاطمه (سلام الله علیها) از قیامت را كه با سندی صحیح نقل شده، گزارش نموده است اما ذهبی این حدیث را جعلی و ساختگی معرفی كرده است. بسیاری از احادیث او در باره فضیلت علی (علیه السلام) و ظهور مهدی آخرالزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و حدیثی نیز در باب اهل كساء دارد كه در آنجا به فضیلت اهل‏‌بیت (علیه السلام) اشاره نموده است.

شاگردان

وی در علوم حدیث بسیار ماهر و زبردست بود و در كوفه شاگردان زیادی از علمای شیعه و اهل‏سنت در مجلس درس او شركت داشتند. از جمله آنها «شیخ تلعكبری»(م385ق) است كه در 333هجری و بعد از آن، در كوفه از او حدیث شنیده و اجازه نقل آن‌ها را از وی دریافت نموده است. هم‌چنین «ابوعبدالله حاكم نبشابوری»(م405ق)، «ابوبكر احمد بن حسن حیری شافعی»(م421ق)، «محمد بن جعفر تمیمی»(م402ق، معروف به «ابن نجار» و مولف كتاب تاریخ كوفه) و «ابوالحسن دارقطنی»(م385ق) از دیگر شاگردان او در كوفه بوده‏‌اند. وی به دلیل اینكه بیشتر عمر خود را با گرایشات اهل‏‌سنت به سر آورده، از اساتید شیعی او كسی شناخته ‏شده نیست، اما از اساتید سنی او می‏‌توان نخست عموی او «هناد بن سری صغیر دارمی»(م331ق) را نام برد و سپس به افرادی چون «محمد بن عثمان بن ابی شیبه كوفی»(م297ق)، «محمد بن عبدالله بن سلیمان حضرمی كوفی» ملقب به «مطین»(م297ق)، «محمد بن علی بن ابراهیم مروزی»(م306ق)، «ابراهیم بن عبدالله عبسی قصار»، «ابوعبدالله حسین بن محمد بجلی» و بسیاری دیگر اشاره نمود.

آثار

از كتاب‌‏های او ذكری در منابع به میان نیامده است، اما بنا به گفته ذهبی وی كتابی در انحطاطات برخی از صحابه تألیف نموده است.

درگذشت

در باره وفات او نیز گزارش‌‏ها مختلف است. ذهبی در تذكره‌‏الحفاظ وفات او را 352هجری و به نقلی 351هجری اعلام كرده، اما ابن‏‌حجر در لسان المیزان آن را 357هجری گزارش كرده است. وی اصالتاً اهل كوفه از تیره «بنی دارم» شاخه‏‌ای از «بنی‏تمیم» از قبیله «عدنان» است.

منابع

1. لغیبه، طوسی، ص178 حدیث 135؛
2. رجال طوسی، ص411 شماره 5961؛
3. طبقات اعلام الشیعه، ج1ص46؛
4. فیض القدیر، مناوی، ج1ص549 حدیث822؛
5. شواهد التنزیل، ج1ص109 حدیث123، وص387 حدیث407، وج2ص99حدیث725؛
6. سیر اعلام النبلاء، ج15ص576 شماره 349؛
7. الانساب، سمعانی، ج2ص440، ذیل دارمی