سیدمحمدرضا گلپایگانی
| نام | سیدمحمدرضا گلپایگانی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | موسوی گلپایگانی • سید محمدرضا • آیتالله گلپایگانی |
| نام پدر | سید محمدباقر |
| محل تولد | روستای گوگد • گلپایگان |
| محل تحصیل | گلپایگان • اراک • قم • نجف |
| اساتید | سیدمحمدحسن خوانساری • عبدالکریم حائری یزدی • ضیاءالدین عراقی • سیدابوالحسن اصفهانی • سیدحسین بروجردی و ... |
| شاگردان | رضا استادی • سید محمد حسینی بهشتی • علی‌پناه اشتهاردی • ناصر مکارم شیرازی و... |
| تألیفات | افاضة العوائد • حاشیه بر وسیلةالنجاة • حاشیه بر عروةالوثقی و ... |
| اجازه روایت | محمدرضا مسجدشاهی • شیخ عباس قمی |
| فعالیت‌های سیاسی | تعطیلی دروس در اعتراض به واقعه فیضیه • صدور بیانیه در اعتراض به کشتار مردم در قیام پانزده خرداد و بازداشت امام خمینی • احضار وزیر دربار به قم درخصوص تبعید امام خمینی به ترکیه • تحریم عضویت در حزب رستاخیز • مخالفت با تغییر تاریخ هجری به شاهنشاهی • تعطیلی دروس در اعتراض به کشتار مردم در قیام نوزده دی |
| فعالیت‌های اجتماعی | تأسیس مجمع اسلامی لندن • تأسیس دارالقرآن الکریم • تأسیس مراکز درمانی و بهداشتی و بیمارستان • تاسیس کتابخانه آیتالله گلپایگانی • تاسیس مدرسه علمیه |
| شهر وفات | قم |
| تاریخ وفات | ۱۸ آذر ۱۳۷۲ش • ۲۴ جمادی‌الثانی ۱۴۱۴ق |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه(سلام الله علیه) |
آیتالله العظمی سید محمدرضا موسوی گلپایگانی از فقهای مجاهد و مراجع تقلید شیعه معاصر و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری بود. آیتالله گلپایگانی اقدامات مؤثری در مبارزه با رژیم طاغوت انجام داد و علاوه بر تربیت عالمان دینی، تألیف کتب و روشنگری جامعه اسلامی، به بنیان نهادن ده‌ها مؤسسه فرهنگی و دینی و علمی در سراسر کشور همت نمود. شهید مطهری و شیخ مرتضی حائری از شاگردان او هستند.
ولادت
آیتالله سید محمدرضا گلپایگانی در روز دوشنبه هشتم ماه ذیقعده سال 1316ق، در روستای «گوگد» که در 6 کیلومتری شهرستان گلپایگان قرار دارد، در خانواده علم و سیادت و تقوا دیده به جهان گشود. پدر ایشان مرحوم سید محمدباقر گلپایگانی از روحانیون متقی و پارسای محل به شمار می‌رفت تا آنجا که به او لقب امام داده بودند.
گویا وی تا سن 64 سالگی فرزند ذکوری نداشت و سرانجام بعد از تشرف به آستان قدس رضوی و توسل به عنایات امام هشتم(علیه‌السلام) خداوند به او فرزند ذکوری لطف فرمود که نام او را محمدرضا نهاد. متأسفانه دیری نپایید که این کودک خردسال در سه سالگی سایه مادر و در 9 سالگی سایه پدر را از دست داد و غبار یتیمی بر چهره او نشست، ولی سختی‌‌های دوران کودکی او را آبدیده کرد تا بتواند انسان مقاومی باشد و در مقابل حوادث و رویدادها کوه‌آسا بایستد.
کسب علم و دانش
حضرت آیتالله گلپایگانی در زادگاه خویش (گلپایگان) پس از خواندن مقدمات به تحصیل علوم دینی پرداخت و در این میان از اساتید خود به‌ویژه دو استاد بزرگش بهره بیشتری برد:
- حاج سیدحسن موسوی، برادر بزرگ آیتالله العظمی آقای خوانساری؛
- حاج شیخ محمدباقر گلپایگانی (دایی بزرگوار آیتالله صافی و شوهر خواهر آیتالله گلپایگانی).
هجرت به اراک
شرایط تحصیلی آیتالله گلپایگانی به مرحله‌‌ای رسید که ناگزیر شد از زادگاه خویش به مرکز علمی بزرگ‌تری هجرت و در آنجا تحصیل کند. در آن ایام مرحوم آیتالله حائری یزدی حوزه‌‌ای را در اراک از سال 1332ق، تأسیس کرده و آوازه آن در منطقه پیچیده بود. از این جهت آیتالله گلپایگانی در سال 1336ق، در 20 سالگی وارد حوزه اراک شد و علاوه بر استفاده از محضر درس مرحوم ملا محمدتقی گوگدی از دروس آیتالله حائری بهره گرفته و تا سال 1340ق، در آن شهر اقامت گزید.
هجرت آیتالله گلپایگانی به قم
در سال 1340ق، برابر با فروردین‌ماه 1301ش، آیتالله حائری برای زیارت آرامگاه دخت گرامی موسی بن جعفر(علیه‌السلام) به قم مشرف شدند. علما و بزرگان قم از ایشان درخواست کردند که در قم اقامت گزیده و حوزه را به اینجا منتقل کند. آیتالله حائری بنا گذاشت که در این مورد استخاره‌‌ای کند. وقتی قرآن را گشود، این آیه آمد: «و ائتونی بأهلکم أجمعین». [۱]
آیه مزبور حامل پیام یوسف به پدر و مادر است که همگی از کنعان به‌سوی مصر حرکت کنید. مرحوم حائری با دیدن این آیه تصمیم بر اقامت گرفت و به‌تدریج فضلا و طلاب از اراک به شهر مقدس قم مهاجرت کردند. آیتالله گلپایگانی نیز پس از چهار ماه بنا به دعوت مؤسس حوزه علمیه قم وارد این شهر شده و تا پایان عمر، یعنی قریب 74 سال در این شهر مقدس باقی ماند.
اساتید
- آیتالله حائری مؤسّس حوزه؛
- آیتالله بروجردی؛
- آیتالله نائینی؛
- آیتالله اصفهانی.
مرجعیت آیتالله گلپایگانی
در جلسه‌ای که پس از درگذشت آیتالله بروجردی در بیت ایشان تشکیل شد، آیتالله گلپایگانی نیز شرکت داشت و قرار شد زعامت حوزه را با همکاری سایر بزرگان مشترکا برعهده گیرند.
آثار و خدمات آیتالله گلپایگانی
حضرت آیتالله گلپایگانی در مدت زعامت خود کارهای ارزشمند فراوانی را انجام داده است. از جمله آثار و خدمات اجتماعی ایشان می‌‌توان به این موارد اشاره کرد:
- تأسیس بیمارستان گلپایگانی؛
- تأسیس مدارس علمی تحت برنامه؛
- تأسیس دار القرآن؛
- انتشار مجله رسالة القرآن؛
- برنامه معجم فقهی؛
- و...
برنامه زندگی آیتالله گلپایگانی
آیتالله گلپایگانی در زندگی خود بسیار منظم بوده و از تمام لحظات عمر خویش بهره می‌بردند.
ایشان همواره قبل از طلوع فجر از خواب بیدار می‌شدند و نماز شب می‌خواندند و پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب، آیات مبارک قرآن را تلاوت می‌کردند. سپس مقدار کمی استراحت کرده و پس از صرف صبحانه تا نزدیک ظهر به تدریس علوم اهل‌بیت(علیه‌السلام) و پاسخ به استفتائات و ملاقات با مردم می‌پرداختند.
پس از نماز ظهر و عصر و تعقیبات آن و صرف ناهار، کمی می‌خوابیدند و پس از آن به نامه‌‌های وارده پاسخ داده و تا نزدیک غروب با مردم دیدار داشتند. این برنامه تدوین‌شده تا واپسین روزهای عمر آن مرجع ادامه داشت.
آثار آیتالله گلپایگانی
- رساله‌‌ای در باب ولایت فقیه؛
- الدر المنضود فی أحکام الحدود؛
- نتایج الأفکار؛
- تعلیقه‌‌ای بر عروة الوثقی؛
- إفاضة العوائد (حاشیه بر درر الفوائد)؛
- تقریرات درس آیتالله حائری
- هدایة العباد؛
- رساله‌‌ای در امر به معروف و نهی از منکر؛
- بغیة الطالب فی التعلیق علی بیع المکاسب؛
- و...
ارتباط آیتالله گلپایگانی با امام خمینی
حضرت آیتالله گلپایگانی با رهبر کبیر انقلاب امام خمینی - قدس‌سره - از دیرباز ارتباطی صمیمی و بسیار نزدیک داشتند. سابقه این روابط به هفتاد سال پیش و محفل درس استاد بزرگوارشان مرحوم آیتالله حائری می‌رسد. در آنجا بود که این دو بزرگوار با یکدیگر آشنا شده و این آشنایی به صمیمیت و یک‌رنگی مبدل شده و پس از هجرت مرحوم حائری به قم در 1340ق، ادامه یافت.
در زمان آیتالله بروجردی هر دو با هم و در کنار هم به شور و مشورت در امور حوزه و رایزنی در امور مهم پرداختند. با وفات مرحوم آقای بروجردی و شروع توطئه‌‌های گوناگون رژیم ستم‌شاهی برای محو مظاهر اسلامی، این دو بزرگوار در کنار هم برای ستیز با این برنامه ننگین به‌پا خاستند و جلسات مشورتی بسیار تشکیل دادند.
رحلت آیتالله گلپایگانی
این خورشید فقاهت سرانجام پس از 32 سال مرجعیت و نزدیک به 70 سال تدریس در حوزه علمیه و بعد از 98 سال زندگی پربار و بابرکت در عصر پنج‌شنبه 24 جمادی‌الثانی 1414ق، برابر با 18 آذرماه 1372ش، در بیمارستان شهید رجایی تهران دعوت حق را لبیک گفته و چهره در نقاب خاک کشید و جهانی را به سوگ خود نشاند.
فردای آن روز پیکر پاک آن اسطوره علم و تقوا در میان اندوه فراوان امت مسلمان در تهران و قم تشییع شد و بعد از اجرای نماز توسط آیتالله صافی در جوار حرم مقدس حضرت معصومه(سلام الله علیه) به خاک سپرده شد.
پانویس
- ↑ سوره یوسف:آیه 93
منابع
برگرفته از سایت زندگی‌نامه آیتالله محمدرضا گلپایگانی پایگاه خبری جماران