کاربر:Hoosinrasooli/صفحه تمرین
| جعفر بن احمد علوی رقی عریضی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | جعفر بن احمد علوی رقی عریضی |
| اطلاعات شخصی | |
| روز درگذشت | حدود 315.ق |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| شاگردان | احمد بن زیاد بن جعفر همدانی |
| فعالیت‌ها | محدث شیعی |
جعفر بن احمد علوی رقی عریضی، محدث شیعی. مضامین روایات او در باره تشرف سی تن از رجال شیعه، به محضر امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در ایام حج در سال 293 هجری، و هم‌چنین در باره معراج پیامبر(صلی الله علیه) و برخی مناقب امیرالمؤمنین(علیه السلام) است.
معرفی اجمالی
جعفر بن احمد علوی رقی عریضی، محدث شیعی. در برخی از منابع حدیثی نام پدر او «محمد» آمده است. از لقب «رقی»(به فتح راء و تشدید قاف) بر میآید که وی حداقل مدتی در «رقه» واقع در ساحل فرات نزدیک موصل اقامت داشته است. اما آنطورکه از لقب «عریضی»(به ضم عین و فتح راء) استفاده می‌شود وی اصالتاً اهل «عریض» از روستاهای نزدیک مدینه بوده و ظاهراً نیاکان او از نوادگان امام صادق(علیه السلام) بودهاند. از جزئیات زندگی او هیچ گزارشی در منابع دیده نشده است، بنابراین تاریخ تولد، زمان وفات و چگونگی تحصیلات او بر ما مجهول است. شاید از آن روی که شیخ صدوق با یک واسطه از او نقل حدیث میکند، بتوان وفات او را در اوایل سده چهارم در نظر گرفت. از او احادیث اندکی باقی مانده که آنها را از استادان خود ابوالحسن علی بن احمد عقیقی و ابوعبدالله احمد بن محمد بن خلیل نقل کرده است. مضامین روایات او در باره تشرف سی تن از رجال شیعه، به محضر امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در ایام حج در سال 293 هجری، و هم‌چنین در باره معراج پیامبر(صلی الله علیه) و برخی مناقب امیرالمؤمنین(علیه السلام) است. از شاگردان او احمد بن زیاد بن جعفر همدانی است که خود استاد شیخ صدوق بوده است. وی ظاهراً دارای اثر تألیفی نبوده است.
استادان
ابوالحسن علی بن احمد عقیقی و ابوعبدالله احمد بن محمد بن خلیل از استادان وی هستند.
شاگردان
در میان شاگردان وی تنها احمد بن زیاد بن جعفر همدانی هست که نامش در منابع ذکر شده است.
منابع
- کمال الدین و تمام النعمه، ص470، باب 50 حدیث24؛
- بحارالانوار، ج65صص76 و77؛
- معجم البلدان، ج4ص114 ذیل عریض؛
- طبقات اعلام الشیعه، ج1ص68.
| احمد بن علی ایلاقی قمی | |
|---|---|
| |
| نام کامل | جعفر بن احمد بن علی ایلاقی قمی |
| نام‌های دیگر | ابن رازی |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | ازبکستان، شهر ایلاق |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| شاگردان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | فقیه، نویسنده و محدث شیعی |
جعفر بن احمد بن علی ایلاقی قمی، معروف به «ابن رازی». فقیه، نویسنده و محدث شیعی. معاصران و همبحثان او در ری شیخ صدوق و ابوالقاسم صاحب بن عباد هستند. اصالتاً از تبار ترکان ازبکستان است. بخش نخست زندگی را در زادگاهش سپری کرده است و پس از تحصیلات ابتدایی، به قم آمد و سالیان چندی در آنجا به استماع حدیث پرداخت تا اینکه در فقه و حدیث تبحر یافت و به مقام استادی نائل آمد. سپس به «ری» آمد و این شهر را مسکن دائمی خود قرار داد.
زندگی نامه
جعفر بن احمد بن علی ایلاقی قمی، معروف به «ابن رازی». فقیه، نویسنده و محدث شیعی. در بعضی از منابع نام جد او قبل از نام پدرش به صورت «جعفر بن علی بن احمد» ذکر شده است. از معاصران و همبحثان او در ری «شیخ صدوق» و «ابوالقاسم صاحب بن عباد» هستند، بنابراین وفات او میبایست در همین حدود و به ظن قوی در ری اتفاق افتاده باشد. از تاریخ تولد او اطلاعی در دست نیست. وی چنان‌که از نسبت «ایلاقی» بر میآید اصالتاً از تبار ترکان ازبکستان است. «ایلاق» یکی از شهرهای آباد و پر رونق بلاد ترک است که در ده فرسخی «شاش» قرار دارد و به شهر «فرغانه»(بر وزن پروانه) متصل است.
وی ظاهراً بخش نخست زندگی را در زادگاهش سپری کرده است و پس از تحصیلات ابتدایی، به قم آمد و سالیان چندی در آنجا به استماع حدیث پرداخت تا اینکه در فقه و حدیث تبحر یافت و به مقام استادی نائل آمد. سپس به «ری» آمد و این شهر را مسکن دائمی خود قرار داد. اقامت دائم او در ری سبب شد تا او را «ابن رازی»(بچه ری) لقب دهند. وی ظاهراً پیش از آنکه به قم و ری عزیمت کند مدتی نیز در بغداد به سر برد و در آنجا ضمن اینکه نزد «سهل بن احمد دیباجی بغدادی» احادیثی شنیده است، کسانی چون «ابوالفتح کراجکی»، «ابن غضائری» و «ابومحمد تلعکبری» نیز از او روایاتی فرا گرفتهاند. وی در قم و ری از اساتیدی چون «احمد بن علی بن ابراهیم بن هاشم»، «حسن بن محمد بن علی بن صدقه قمی»، «حسن بن حمزه علوی قمی»، «محمد بن حسن بن ولید قمی» و «ابوسعید عبدان بن فضل» بهره برده است و مناظرات امام رضا(علیه السلام) با اهل ادیان در حضور خلیفه مأمون عباسی را گزارش کرده است. شیخ صدوق روایات متعددی از او نقل کرده و هر بار با جمله «رضی الله عنه» از او تجلیل نموده است، بنابراین ستایش شیخ صدوق از او، میتواند دلالت بر حسن حال او داشته و از اینکه در منابع رجالی، تصریح به وثاقت او نشده است، نمیتوان چهره علمی او را باعتبار دانست. شیخ ابوالفتح کراجکی نیز که ظاهراً از شاگردان او در بغداد بوده، ستایش بلیغی از شخصیت او به عمل آورده تا آنجا که وی را «عظیم الشأن» و از «بزرگان امامیه» به شمار آورده است. به گفته کراجکی، وی در قم و ری تألیفات فراوانی به رشته تحریر در آورد که تعداد آنها به دویست و بیست اثر میرسد.
اساتید
وی در قم و ری از اساتیدی چون احمد بن علی بن ابراهیم بن هاشم، حسن بن محمد بن علی بن صدقه قمی، حسن بن حمزه علوی قمی، محمد بن حسن بن ولید قمی و ابوسعید عبدان بن فضل بهره برده است
آثار
از جمله تألیفات او «زهد النبی»، «العروس»، «المسلسلات»، «الغایات»، «المانعات من دخول الجنه»، «ادب الامام و المأموم» و «جامع الاحادیث النبویه» هستند. هم‌چنین از دیگر تألیفات او کتاب «نوادر الاثر فی علی خیر البشر» است که حدیث معروف «علی خیر البشر فمن ابی فقد کفر»(علی بهترین مردم است و هر کس باور ندارد کافر است) در آن با سندی صحیح آورده شده است. آثار و تألیفات یادشده هم اکنون موجود و در دسترس است.
شاگردان
از شاگردان وی شیخ ابوالفتح کراجکی، ابن غضائری و ابومحمد تلعکبری را می‌توان نام برد.
منابع
- التوحید، شیخ صدوق، ص88 حدیث1، وص417حدیث1؛
- رجال طوسی، ص418 شماره 6036؛
- الدروع الواقیه، سید بن طاوس، صفحات آخر؛
- طبقات اعلام الشیعه، ج1صص68،69،71 و72؛
- الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج1ص386 شماره 1987، و ج5ص31 شماره 145، و ذیل عناوین کتابها؛
- معجم رجال الحدیث، ج5ص51 شماره 2204؛
- الانساب، سمعانی، ج1ص238، ذیل ایلاقی؛
- معجم المؤلفین، عمر کحاله، ج3ص132.
جعفر بن احمد بن متيل قمي، (حدود 275 – قبل 369ق)
فقيه، محدث شيعي و از چهرههاي برجسته عصر غيبت صغري. كنيه او در منابع ذكر نشده است. نام جد او «متيل»(به فتح ميم و تشديد ياء) به معناي جنباندن و به حركت درآوردن است اما علت اين نامگذاري بر ما روشن نيست. وي با همه شهرتي كه دارد ليكن بيشتر گوشههاي زندگي او براي ما نامعلوم است. در باره تاريخ تولد و وفات او نيز اطلاعي در دست نيست. اما با توجه به اينكه وي از اساتيد «جعفر بن محمد بن قولويه»(م368ق) بوده است، احتمالاً وفات او اندكي پيش از اين تاريخ اتفاق افتاده است. در باره زمان ولادت او تنها ميتوان گفت كه وي در 305هجري هنگامي كه نايب دوم امام عصر(عج) در بستر مرگ بود، بر بالين او حضور داشت و در آن زمان چندان از وجاهت لازم برخوردار بود كه مردم گمان ميكردند مقام نيابت به او واگذار خواهد شد. بنابراين وي در آن زمان از سن كافي برخوردار بود و ميتوان تاريخ ولادت او را در دهههاي آخر سده سوم حدود 275هجري تخمين زد. از لقب «قمي» بر ميآيد كه وي اهل قم است و ظاهراً زادگاه و محل وفات او نيز در همين شهر بوده است. پدرش «احمد بن متيل قمي» از بزرگان عصر خويش و نماينده نايب دوم امام عصر(عج) در قم بوده است. برادران او «محمد» و «علي» هر كدام از اساتيد عصر خود بودهاند. برادرزاده او «محمد بن علي بن متيل» از اساتيد «شيخ صدوق»(م381ق) و نيز از شاگردان خود او بوده است. همچنين عموي او «حسن بن متيل دقاق»(م.ح302ق) از اساتيد «ابن وليد قمي»(م343ق) و «محمد بن قولويه»(پدر جعفر بن قولويه صاحب كامل الزيارات) بوده است. وضعيت خانوادگي او و چهرههايي كه از اين خاندان برخاستهاند، گوياي موقعيت اجتماعي و خوشنامبودن آنها در ميان مردم قم است. بر پايه گزارش شيخ صدوق در كمال الدين، بسياري از شيعيان اطراف، وجوهات خويش را به او و پدرش «احمد» ميسپردند تا به دست نايب امام عصر(عج) برسد. بنا به گزارش «شيخ طوسي» در كتاب «غيبت»، وي به همراه پدرش سفرهايي به عراق داشته و روابط نزديكي با نايب دوم امام عصر(عج) داشتند و حتي در بغداد منزلي داشتند كه در اواخر عمر سفير دوم به سبب حادثهاي كه براي اين سفير پيش آمده بود، تنها از منزل او و پدرش براي وي غذا فرستاده ميشد. در باره چگونگي زندگي او بعد از وفات نايب دوم، چندان چيزي دانسته نيست اما اين اندازه ميدانيم كه با روي كار آمدن سفير سوم «حسين بن روح نوبختي»(م326ق)، او و پدرش همچنان نسبت به مقام نيابت وفادار ماندند. از او در منابع حديثي و تاريخي، تنها چند گزارش به ما رسيده كه در آن نميتوان اساتيد او را شناسايي نمود. از شاگردان او نيز تنها برادرزادهاش «علي بن محمد بن متيل» و «ابوالقاسم جعفر بن قولويه»(م368ق) را ميشناسيم. از او اثر تأليفي معرفي نشده است.
منابع: (كمال الدين و تمام النعمه، ص503، باب 45 گزارشهاي33، 34 و 35؛ الغيبه، طوسي، ص369 گزارشهاي 336، 337 و339؛ طبقات اعلام الشيعه، ج1ص69)