اخوان المسلمین اردن
| اخوان المسلمین اردن | |
|---|---|
 | |
| نام حزب | اخوان المسلمین اردن |
| تاریخ تأسیس | 1945 م، ۱۳۲۳ ش، ۱۳۶۳ ق |
| مؤسس | عبداللطیف أبو قورة |
| رهبران |
|
اخوان‌المسلمین اردن یک گروه اسلامی است که با هماهنگی اخوان‌المسلمین مصر در سال 1945 در اردن تأسیس شد.
تاریخچه
از ابتدا تا سال 1952 م
اخوان‌المسلمین در 1945 م در اردن تاسیس شد و به دلیل مواضع سیاسی و جهادی در مسئله فلسطین و مسائل آزادی خواهانه در جهان عرب شهرت یافته بود. این تشکل به ابتکار عبداللطیف ابو قوره ایجاد شد. أبو قوره با حسن البنا در ارتباط بود و ماحصل این ارتباط شناخت اخوان‌المسلمین مصر و عضویت درهیئت موسس اخوان شد.
از جمله مهمترین فعالیت‌های گروه در این دوره: برگزاری سمینارها، سخنرانی‌ها، جشن‌های اسلامی، احیای امر به معروف و نهی از منکر، مشارکت در تأسیس دانشکده علمی اسلامی در عمان و مشارکت در کنفرانس اسلامی، کمیته حمایت از الجزایر، کنفرانس اسلامی بیت‌المقدس و... اخوان در سال 1948 میلادی به وسیله ابوعبیده عامر بن الجراح به شکل مخفیانه در جنگ اشغال فلسطین شرکت کردند و مقر آن در روستای عین کارم بود. جایی که یک گروه 120 نفره به فرماندهی عبداللطیف ابو قوره هشکل گرفته بود که سالم المبسلط و بشیر سلطان از جمله شهدای این نبرد بودند.
از سال 1952 تا سال 1967 م
در اواخر سال 1953، محمد عبدالرحمن خلیفه به رئیس گروه اخوان اردن انتخاب شد و در آنجا اساسنامه‌ای ایجاد کرد. وی همچنین با ایجاد یک نهاد کلی در هر بخش که یک نهاد اداری را انتخاب می‌کند ساختار گروه را سازمان داد. در این دوره گروه اخوان‌المسلمین فلسطین و اخوان المسلمین اردن در هم ادغام شدند.
اخوان توجه فراوانی به اردوگاه‌های آوارگان فلسطینی داشت تا جایی که بعضی شعبات خود را در آنجا افتتاح کرد و به تاسیس مدارس برای دانش‌آموزان همت گمارد. از جمله مدرسه البر بأبناء الشهداء در اردوگاه عقبة جبر.
در این دوره، اخوان مجله الکفاح الإسلامی را منتشر کرد که یوسف العظم آن را اداره می‌کرد و فقط یازده شماره از آن منتشر شد و سپس با تصمیم دولت وقت اردن بسته شد.
اخوان اردن خواستار تشکیل کنفرانس بین‌المللی اسلامی برای بیت‌المقدس شد و این کنفرانس در سال 1953 در قدس با حضور گسترده دانشمندان، اندیشمندان و رهبران اسلامی از کشورهای مختلف جهان اسلام برگزار شد. اخوان در ارگان‌ها و کمیته‌های مختلف کنفرانس مشارکت گسترده‌ای داشت.
در سال 1954، این گروه با صدور بیانیه‌ای سیاست خود را در خطوط گسترده زیر تعریف کرد:
- اردن بخشی جدایی ناپذیر از جهان اسلام است.
- حاکم شدن بر اساس قانون خدا خواسته و هدف غایی اخوان است.
- مسئله فلسطین یک مسئله اسلامی است و باید تمام منابع مادی و معنوی برای رهایی از سلطه یهودیت جهانی (صهیونیسم بین الملل) بسیج شود.
در سال 1954 اخوان به حضور افسران انگلیسی در ارتش عرب اعتراض کرد. آنها خواستار اخراج این نظامیان شدند. و در این جهت چندین تظاهرات ضد استعماری را ترتیب دادند. آنها همچنین به پیمان بغداد حمله کردند و در نتیجه این اعتراض رئیس گروه اخوان در سال 1955 دستگیر شد. آنها همچنین با اصل رئیس‌جمهور آمریکا آیزن‌هاور در 1957 مخالفت کردند، اصلی که به عنوان اصل پر کردن خلا در خاورمیانه شناخته می‌شد. آنها به دنبال فراخوان نیروهای انگلیس در سال 1958 تظاهرات اعتراضی ترتیب دادند که منجر به دستگیری رئیس اخوان در سال 1958، در حالی که وی عضو پارلمان اردن بود شد.
اخوان‌المسلمین اردن در انتخابات پارلمانی در سال 1956 شرکت کرد و از شش نامزد چهار نفر نامزد اخوان موفق شدند به مجلس راه پیدا کنند آنها در برابر فساد عملی دولت ایستادگی می‌کردندکه از آن جمله می‌توان به برگزاری جشن امان در سال 1960 اشاره کرد که منجر به دستگیری رئیس و بعضی اعضای گروه شد و به مدت شش ماه زندانی شدند.
اخوان در انتخابات پارلمانی 1963 نیز شرکت کرد و دو نامزد آنان پیروز شد. اخوان اردن با همکاری گروهی از شخصیت‌های اسلامی و افرادی از اقشار مختلف اجتماعی جامعه خیریه اسلامی را که در شهرهای مختلف اردن شعبه داشت را تأسیس نمود و بیمارستان اسلامی را با دو شعبه امان و عقبه و چندین مدرسه و موسسه را افتتاح نمود. این دوره برخلاف جریان چپ و ملی‌گرایانه شاهد روند نزولی موج اسلامی بود.
از سال 1967 تا سال 1989 م
در این دوره روند اسلامی دوباره رشد کرد. در همین حال، روند ملی‌گرایی و چپ‌گرایی پس از شکست 1967 شروع به عقب‌نشینی نمود.
اخوان‌المسلمین در این دوره از طریق جنبش فتح در عملیات چریکی علیه اسرائیل شرکت کردند و سه اردوگاه تأسیس کردند و یک سری عملیات موفق را علیه اهداف اسرائیلی انجام دادند. حدود 180 مجاهد تمام وقت، علاوه بر داوطلبان متناوب، در این اردوگاه‌ها حضور داشتند. تعدادی از این مجاهدین نیز در این دوره به شهادت رسیده‌اند که عباتند از:
- صلاح حسن (مصر)،
- مهدی العدلبی (سوریه)،
- رادوان کریشان (اردن)، محمد سعید بعآباد (یمن)،
- ابراهیم عاشور (فلسطین)،
- رادوان بالا (سوریه)،
- محمود برگاوی (اردن)،
- صلاح‌الدین مقدسی (فلسطین)،
- زهیر سعدو (سوریه)،
- نصر العیسی (سوریه)،
- سلیم مومنی (اردن)،
- یعقوب عیسی (سوریه).
در سال 1970 اخوان با اتخاذ موضع قاطعی از ایجاد فتنه داخلی جلوگیری کرد و تأکید کرد که اخوان برای جنگ با دشمن اشغالگر صهیونیست اسلحه برداشتهاند نه در مقابل هم وطنان و هم کیشان خود.
دهه هفتاد شاهد گسترش گرایشات اسلامی بود زیرا جوانان به این گروه اقبال نشان دادند البته گروهی در این مرحله تمرکز خود را بر ورود به مجلس نمایندگان و اقدامات سیاسی و صنفی نهادند و در انتخابات تکمیلی مجلس در سال 1984 شرکت کردند و توانست دو کرسی دیگر را به دست آورد. اخوان در انتخابات شهرداری‌های إربد ومادبا وسحاب شرکت کرد. اخوان در دانشگاه‌ها پیشرفت و نفوذ فراوانی یافت.
برجسته‌ترین مواضع آنها در آن دوره مخالفت با معاهده کمپ دیوید بین مصر و اسرائیل بود، که به نوبه خود منجر به به رسمیت شناختن "اسرائیل" می‌شد، جنگ را با آن پایان می‌داد و اشغال فلسطین را مشروعیت می‌بخشید و عاملی جهت درگیری داخلی در لبنان و اقدامی مهم جهت محاصره مقاومت فلسطین به شمار می‌رفت.
این گروه تأکید کردند که مسئله فلسطین مسئله اعتقادی و مقدس برای همه مسلمانان جهان است. تجاوز اسرائیل به لبنان، مقاومت فلسطین و کشتارهای جنایتکارانه در اردوگاه‌های تل الزعتر، صبراوشاتیلا را محکوم کرد. این گروه همچنین از انتفاضه فلسطین حمایت و پشتیبانی کردند.
این دوره شاهد تنش در روابط با نهاد دولت سلطنتی بود، زیرا تعداد زیادی از اخوانیان را که از اساتید دانشگاه‌ها و سایر موقعیت‌های شغلی بودند را برکنار کردند و این رویکرد تا سال 1989 ادامه داشت.
از سال 1989 تا سال 1998 م
مشارکت اخوان در حوزه عمومی در این دوره گسترش یافت، زیرا در بین نیروهای مختلف سیاسی بیشترین حضور و موفقیت را داشت. در مجلس یازدهم بیست و دو کرسی به دست آورد. علاوه بر ریاست شورا در سه دوره متوالی. همچنین در سال 1991 پنج وزیر دولت از اخوان بود. در سال 1993 پس از صدور قانون جدید انتخاباتی به نام قانون یک رأی، هفده کرسی به دست آورد. بسیاری از سیاستمداران، شخصیت‌های ملی و حتی برخی از خارجیان علاقه‌مند به امور اردن اظهار داشتند که هدف از این قانون برای محاصره جنبش اسلامی و کاهش شانس موفقیت آن بوده است.
در این دوره، این گروه با همکاری شخصیت‌های اسلامی از اقشار مختلف حزب جبهه عمل اسلامی را در سال 1992 تأسیس کرد. این گروه همچنین در انتخابات شهرداری‌های سال 1995 شرکت کرد و طرفداران آن در تعدادی از شهرداری‌ها پیروز شدند. در سال 1994، اخوان ریاست جدید را به نام عبدالمجید ذنیبات معرفی کرد.
در سال 1996 یک کنفرانس داخلی برای ارزیابی تاریخ پنجاه ساله این گروه برگزار شد.
پس از امضای پیمان وادی عربه با "اسرائیل" معاهده‌ای که این گروه به شدت مخالف آن بود، در نتیجه تداوم افول شیوه‌های دموکراتیک و محدودیت‌های جنبش اسلامی در این زمینه را گوشزد می‌کرد. این گروه ضروری دانست که مشارکت رسمی سیاسی، از جمله مشارکت در پارلمان را مورد بازنگری قرار دهد. در اعتراض به این وضعیت، و برای بهبود شرایط مشارکت سیاسی، این گروه تصمیم به تحریم انتخابات پارلمانی 1997 گرفت.
ازسال 1998 تا سال 2007 م
این گروه وارد این دوره تاریخی شد و هنوز در امور خیریه اجتماعی در اردن در صف مقدم بود و در انتخابات 2003، 17 کرسی مجلس نمایندگان را بدست آورد. و کمک‌های وی به انجمن مرکز اسلامی، که پیشگام کارهای خیرخواهانه در سطح اردن به حساب می‌آید، با وجود بحرانی که انجمن با دولت تجربه کرد، ادامه یافت. با این حال، در انتخابات پارلمانی 2007، گروهی که به نمایندگی از جبهه عمل اسلامی نمایندگی می‌کردند، فقط 6 کرسی پارلمان را به دست آوردند.
سال 2015 م
بحثی در مورد تبلیغات در این گروه و سازگاری آن با قوانین اردن وجود داشت که توسط این گروه رد شد، زیرا از ابتدای تأسیس قوانین تبلیغ علنی و مشخص بوده است. برخی از اعضای (مخالفان) باه همین دلیل گروه جدیدی را به همین نام اعلام کردند و این با تقبیح بسیاری از اعضای اخوان روبرو شد و در نهایت نیروهای امنیتی اردن مقر اخوان‌المسلمین در امان را تخلیه و در اواسط آوریل 2016 آن را بستند.