جعفر بن حسن مثنی بن حسن
جعفر بن حسن مثنی بن حسن، از نوادگان امام حسن علیه‌السلام و از محدثان معتبر شیعه است. وی را «کثیرالسماع» و کثیر الروایه» و «محدث» لقب دادهاند. وی علاوه بر کار علمی، فعالیتهای اجتماعی نیز داشت و از حقوق آل ابی‌طالب به شدت دفاع میکرد، از اینرو مرحوم نجاشی وی را از چهرههای برجسته طالبیین، معرفی کرده است.
| جعفر بن حسن مثنی بن حسن | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | جعفر بن محمد بن جعفر بن حسن بن جعفر بن حسن مثنی بن حسن (علیه‌السلام) |
| نام‌های دیگر |
|
| اطلاعات شخصی | |
| روز تولد | 224ق. |
| محل تولد | سامرا |
| روز درگذشت | اول ذی‌القعده قعده، 308ق. |
| محل درگذشت | بغداد |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| شاگردان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | محدث |
زندگی‌نامه
جعفر بن محمد بن جعفر بن حسن بن جعفر بن حسن مثنی بن حسن (علیه‌السلام)، از سادات حسنی و از محدثان معتبر شیعه است. ولادت او در سامرا به سال 224 هجری، و وفاتش در روز چهارشنبه اول ذی‌القعده سال 308 هجری در بغداد روی داد. دوران زندگی و حیات علمی او را میتوان به سه مرحله تقسیم کرد. ابتداء به شنیدن حدیث علاقه نشان داد به طوری که وی را «کثیرالسماع» لقب داده و این دوره را مرحلهای از حیات علمی او به حساب آوردهاند. در مرحله دوم، به نقل احادیث مذکور پرداخت و در این مرحله وی را «کثیر الروایه» لقب دادهاند. وی به دلیل روایات بسیارش، نخستین کس از سادات است که لقب «محدث» به او داده شده است. سپس در مرحله سوم و در اواخر عمرش به تصنیف کتاب روی آورد. وی علاوه بر کار علمی، فعالیتهای اجتماعی نیز داشت و از حقوق آل ابی‌طالب به شدت دفاع میکرد، از اینرو مرحوم نجاشی وی را از چهرههای برجسته طالبیین، معرفی کرده است. مقام علمی و عظمت شأن او باعث شده تا در منابع رجالی و تاریخی اهل سنت نیز فردی خوش‌نام و مورد اعتماد معرفی شود. فرزندان او «حسن بن جعفر»، «یحیی بن جعفر» و «محمدبن جعفر» مشهور به «ابوقیراط» از راویان مورد وثوق هستند به ویژه ابوقیراط که شهرت بسیار دارد و کسی است که بر جنازه مرحوم کلینی نماز گزارده است.
اساتید
اساتید او احمدبن عبدالمنعم، ابوموسی عیسی بن مهران، ایوب بن محمدبن فروخ، علی بن عبدک و موسی بن عبدالله بن موسی هستند.
شاگردان
از جمله شاگردان معروف او محمدبن عمربن محمد جعابی و محمدبن عبدالله ابوالمفضل شیبانی کوفی هستند.
آثار
از آثار و روایاتی که از او بر جای مانده میتوان دریافت که تخصص عمده او در فقه، حدیث و تاریخ بوده است. از جمله تألیفات او کتاب «تاریخ علوی» و «الصخره و البئر» را میتوان نام برد.
منابع
- رجال نجاشی، ص122 شماره 314؛
- خلاصه الاقوال، ص91؛
- رجال ابن داود، ص65 شماره 325؛
- نقد الرجال، تفرشی، ج1ص355 شماره 1004؛
- تنقیح المقال، ج1ص223 شماره 1779؛
- معجم رجال الحدیث، ج5ص75 شماره 2262؛ و ج16ص171 شماره 10408؛
- لسان المیزان، ابن حجر، ج2ص127 شماره 550؛
- تاریخ بغداد، ج2ص144 شماره 563؛ وج7صص213 و214 شماره 3669؛
- ایضاح المکنون، ج2ص279؛ هدیه العارفین، ج1ص252؛
- الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج3ص267؛
- الاعلام، زرکلی، ج2ص128؛
- معجم المؤلفین، عمر کحاله، ج3ص145؛
- المجدی فی انساب الطالبیین، ص359.