احمد بن حسن مكتب

احمد بن حسن مكتب
نام کامل	احمد بن حسن مكتب
نام‌های دیگر	حسن بن احمد مکتب
اطلاعات شخصی
سال درگذشت	355 ق، ۳۴۵ ش‌، ۹۶۶ م
محل درگذشت	عراق بغداد
دین	اسلام، شیعه
استادان	ابن همام اسكافی
شاگردان	شیخ صدوق
فعالیت‌ها	فقیه محدث شیعی

احمد بن حسن مکتب، فقیه و محدث شیعی. نام او در برخی منابع حسن بن احمد مکتب آمده است. چند روز قبل از وفات نایب چهارم امام عصر (عجل الله فرجه الشریف) ابوالحسن علی بن محمد سمری در 329هجری بر بالینش حضور داشت، و اصل توقیعی را که امام عصر درباره مرگ ابوالحسن سمری نوشته بود مشاهده کرد و سپس نسخه‌ه‏ای از آن تهیه نمود و مضمون توقیع را به رؤیت شیعیان آن حضرت رساند. از او اثر تألیفی گزارش نشده است.

معرفی اجمالی

احمد بن حسن مکتب، ابومحمد. فقیه و محدث شیعی. نام او در برخی منابع «حسن بن احمد مکتب» آمده است. لقب «مکتب» (بر وزن مصدق) شاید از آن‏‌روی به او داده شده است که دارای خطی خوش و در امر نویسندگی مهارت داشته است. از تاریخ ولادت او اطلاعی نداریم اما وفات او بعد از 336هجری در بغداد روی داد زیرا وی شاگرد «ابوعلی بن همام اسکافی بغدادی» (م336ق) بوده است. وی چند روز قبل از وفات نایب چهارم امام عصر (عجل الله فرجه الشریف) ابوالحسن علی بن محمد سمری در 329هجری بر بالینش حضور داشت، و اصل توقیعی را که امام عصر درباره مرگ ابوالحسن سمری نوشته بود مشاهده کرد و سپس نسخه‌ای از آن تهیه نمود و مضمون توقیع را به رؤیت شیعیان آن حضرت رساند.

شرح‏ حال او در منابع نیامده است، اما وی بی‏‌گمان در بغداد اقامت داشت و بخش عمده‏‌ای از تحصیلات خود را در آن‌جا گذرانده است. قرائن حاکی از آن است که وی و استادش ابن همام اسکافی، با هم مدتی نزد «ابوالحسن سمری» شاگردی نموده و از او حدیث شنیده‌‏اند زیرا هر دو از سمری روایت دارند. پس از آن نزد ابن‏‌همام اسکافی که از نظر سنی و علمی از او کامل‏‌تر بود بهره‏‌ها برد و بزودی در فقه و حدیث به حد کمال رسید. ظاهراً وی بعد از وفات این استادش در 336هجری، نزدیک به دو دهه دیگر حیات داشته است زیرا «شیخ صدوق» از شاگردان او بوده و در سال 354هجری که در بغداد به ‏سر می‏‌برده، از وی حدیث شنیده است. از او اثر تألیفی گزارش نشده است.

استادان

معروف‌ترین و مشهورترین استادش ابوعلی بن همام اسکافی بغدادی بوده.

شاگردان

شیخ صدوق از شاگردانش بوده و در سال 354هجری که در بغداد به ‏سر می‏‌برده، از وی حدیث شنیده است.

منابع

• الخرائج و الجرائح، راوندی، ج 3 صص 1128 حدیث 46؛
• الغیبه، شیخ طوسی، ص 395 حدیث 365؛
• کمال الدین و تمام النعمه، ترجمه منصور پهلوان، ج 2 ص 287 حدیث 44، وص 294 حدیث 45؛
• معجم رجال الحدیث، ج 13 ص 182 شماره 8508.