پیش‌نویس:سید دلدار علی غفران مآب

سید دلدار علی غفران مآب
نام کامل	سید دلدار علی
نام‌های دیگر	غفران مآب
اطلاعات شخصی
سال تولد	1166 ق، ۱۱۳۱ ش‌، ۱۷۵۳ م
روز تولد	17ربیع الثانی
محل تولد	لکهنو هند
سال درگذشت	1335 ق، ۱۲۹۵ ش‌، ۱۹۱۷ م
روز درگذشت	19رجب
محل درگذشت	هند
دین	اسلام، شیعه
استادان	وحید بهبهانی سید مهدی بحر العلوم سید محمد صاحب ریاض سید مهدی شهرستانی
شاگردان	سید محمد کنتوری سید حمایت حسین نیشابوری
آثار	منتهی الافکار مسکن القلوب حسام الاسلام دعائم الاسلام
فعالیت‌ها	تالیف کتاب ساخت مساجد حسینیه و کتاب خانه

سید دلدار علی ، نخستین شخصیتی است که توانست شیعه جعفری را در هندوستان استوار سازد. وی عالمی فاضل و فقیهی مجتهد و مفسری حکیم بود که در تمام فنون عقلی و نقلی مهارت یافت. خاندان دلدار علی نقوی از علمای مکتب تشیع در کشور پهناور هند بودند. وصف این عالم جلیل القدر در آثار بسیاری از علما و بزرگان شیعه دیده می‌شود. صاحب جواهر سید دلدار علی را در آثارش با عناوینی چون، علامه فائق، خاتم المجتهدین، آیت الله العظمی فی الاولین و الاخرین معرفی می کند.

زندگی نامه

وی فرزند محمد معین، معروف به سید دلدار، یکی از اعلام بزرگ شیعه در کشور هندوستان در سال 1166 هجری قمری در قصبه نصیر آباد هند متولد شد. نسبش با بیست و دو واسطه به حضرت امام هادی (علیه السلام) منتهی می‌شود. پدرش سید محمد از علمای معروف هند می‌باشد. وی نزد پدر خویش مقدمات علوم را فرا گرفت و پس از آن در نجف اشرف به شاگردی مراجع عظام وحید بهبهانی، سید بحر العلوم، سید صاحب ریاض، سید شهرستانی و دیگر اساتید عالی حوزه علمیه نائل شد.

تحصیلات

وی تحصیلات ابتدایی را نزد پدر آموخت. سپس در شهر رائ بریلی نزد عالمی بنام باب الله و در شهر اله آباد نزد سید غلام حسین دکنی تلمذ کرد. بعد از آن در شهر لکهنو نزد حیدرعلی ابن ملا حمد الله علوم منقول و معقول فراگرفت. به گفته خود ایشان علوم رائج هندوستان را از حیث دینی طبق نظر علمای حنفی و علوم کلامی را طبق نظر علمای ماتریدی از دانشمندان زمان خود فراگرفت. وی اشتیاق زیادی به فرگیری علوم عقلی به ویژه منطق داشت به همین دلیل از هر کجا می شنید که عالمی علوم عقلی تدریس می کند، بی درنگ نزد وی می شتافت و از او تلمذ می کرد. وی در شهر‌های مختلف هندوستان به فراگیری علوم مختلف عقلی و نقلی پرداخت. سپس برای فراگیری علوم در سطح عالی تر به ایران و عراق سفر کرد. و از اساتید بنام حوزه های علمیه عراق کسب فیض کرد و در درس اساتیدی همچون وحید بهبهانی، سید محمد صاحب ریاض، سید مهدی بحرالعلوم وسید مهدی شهرستانی شرکت کرد ودر ایران در حوزه علمیه مشهد نزد سید مهدی ابن هدایت الله اصفهانی کسب فیض کرد. وی از مراجع معروف حوزه های علمیه نجف، کربلا و سامرا اجازه اجتهاد گرفت و در سال 1194ق وارد ایران شد و در درس سید مهدی اصفهانی شرکت کرد و از ایشان هم اجازه اجتهاد گرفت و در سال 1200ق به هندوسان برگشت.

شاگردان

وی در حیات خود شاگردان بسیار زیادی را تربیت کرد. و تعدای از علمای بنام هندوستان شاگرد ایشان هستند از جلمه آنان سید محمد ابن محمد حامد کنتوری معروف به سید محمد قلی، امیر سبحان علی خان، سید حمایت حسین نیشابوری، مرزا زین العابدین، سید یاد علی صاحب تفسیر بزبان فارسی میرمرتضی محمد کشمیری صاحب کتاب اسرار الصلاه هستند.

شرایط فرهنگی اجتماعی آن دوران

ارزش دقیق خدمات دینی آیت الله سید دلدار علی را در صورتی می‌توان تخمین زد که تا حدودی با شرایط آن زمان آشنا باشیم، در آن زمان مسلمانان شبه قاره هند عمدتاً سه دسته بودند: دسته اول: اهل تصوف که تعداد زیادی از آنان با مذهب حنفی مرتبط بودند و در این گروه تعدادی از شیعیان بودند که فقط اسم شان شیعه بود ولی از مذهب شیعه هیچ اطلاعی نداشتند و آنها قائل به وحدت وجود و کشف و کرامات بودند. قسم دوم: در میان اهل سنت، اکثر قریب به اتفاق آنان، به مذهب حنفی تعلق داشتند. که به دلیل در دست داشتن حکومت و زمام امور، از ابتدا در اکثریت بودند، در آن زمان، شیعیان به حدی ازمذهب شان دور شده بودند که حتی اکثر عبادات دینی خود مانند روزه و نماز و اموری مانند ازدواج و طلاق و غیره را بر اساس آموزه‌های حنفی انجام می‌دادند. و این وضعیت تا سال 1231 هجری قمری ادامه داشت. قسم سوم: قبل از اینکه سید دلدار علی مذهب اصولگرایی را ترویج کنند، فضای عمومی تشیع در شبه قاره، تحت سیطره فضای اخباری گری بود. در سال 1231 هجری قمری، به برکت خاندان صفدری، مردم اینجا مقید به مذهب جعفری، و سپس به برکت تألیفات سید دلدار علی همانند عماد الاسلام، صوارم الحیات، ذوالفقار و... اکثر شیعیان این منطقه به حقانیت مذهب شیعه واقف شدند. علت نفوذ مذهب شیعه در میان مردم در واقع مرهون خدمات علمی و تبلیغی سید دلدار علی است.

خدمات علمی و دینی

سید دلدار علی پس از بازگشت از زیارت، کار تبلیغ دین را به صورت دائمی شروع کرد. ابتدا بصورت درس وتدریس و درس اخلاق برای مومنین به تبلیغ دین پرداخت و زمانی که اقامه نماز جمعه توسط ایشان، آغاز شد، فعالیت‌های علمی و فرهنگی ایشان نیز گسترش یافت. که در آن پیرامون آفات بدعت‌های تصوف و مشکلات دیگر بیان می شد. به برکت زحمات ایشان تا حد زیادی برگزاری مراسم با صدای موسیقی در بین تصوف کاهش یافت. مولوی عبدالعزیز با قدردانی از خدمات علمی و فرهنگی ایشان در ترویج دین، در کتاب خود بنام تحفه اتنا عشریه در بیان سبب تالیف این کتاب می نویسد: ما از چنان دوره ای می گذریم که نفوذ و شهرت اتنا عشریه به قدری زیاد شده است که کمتر خانه ای پیدا می‌شود که این مذهب را نپذیرفته یا تحت تأثیر آن قرار نگرفته باشد ) او در بازگشت از زیارت عتبات عالیه در لکهنو ساکن شد (به روایتی از خود لکنو به زیارت رفت). در اینجا به تعلیم و تربیت شاگردان و مؤمنان پرداخت و همچنین به تألیف تألیفاتی در مسائل اساسی و جزئی پرداخت که از جمله کتاب «اصول الاصول» و تألیفات دیگر بود. در همان زمان، مردم لکنو در نظر داشتند تا تلاش‌های مکتوب او را برای ترویج مکتب اهل بیت (ع) منتشر کنند و از ایشان درخواست کردند ک نماز جمعه را در آن شهر اقامه کند. وی قبلا رساله ای در باره ضرورت برگزاری نماز جمعه در زمان غیبت امام زمان (عج) در پرتو آموزه‌های معصومین(ع) نوشته بودند. سید دلدار علی با قبول درخواست مومنین لکهنو، اولین نماز جمعه شیعیان را در لکهنو در 27 رجب سال 1200هجری قمری اقامه کرد.