حکم تاریخی امام خمینی دربارۀ سلمان رشدی
| حکم تاریخی امام خمینی | |
|---|---|
| نام رویداد | حکم تاریخی امام خمینی |
| تاریخ رویداد | 1367 ش |
| روز رویداد | 25 بهمن‌ماه |
| مکان رویداد | |
| عوامل | |
| دلیل اهمیت |
|
| پیامدها |
|
حکم تاریخی امام خمینی
انتشار رمان آیات شیطانی
کتاب آیات شیطانی سلمان رشدی در چهارم مهرماه سال ۱۳۶۷ ش، برابر با ۲۶ سپتامبر ۱۹۸۸م، از سوی انتشارات وایکینگ از مجموعه نشریات پنگوئن در انگلستان و به زبان انگلیسی در ۵۴۷ صفحه و با جلد تصویر رزم دیو سفید چاپ شد این کتاب به هفت زبان عربی، فارسی، انگلیسی، اسپانیایی، آلمانی، چینی و روسی ترجمه و در سراسر جهان پخش شد.
منشاء رمان آیات شیطانی
آیات شیطانی اشاره به افسانه‌ای ساختگی به نام غرانیق دارد. غرانیق جمع غرنوق به معنی پرنده مرغابی است. یهودیان مدینه به دلیل کینه‌ای که از پیامبر اسلام به دل داشتند این داستان وهن‌آلود را درباره پیامبر، همسران و پیروان‌شان ساختند. براساس منابع اسلامی، پیامبر اسلام (ص) پس از پیمان‌شکنی یهودیان بنی قریظه و همکاری با مشرکان مکه، در نبردی تحت عنوان «جنگ احزاب» همراه با یاران‌شان با یهودیان پیمان‌شکن، جنگیدند و آنان را شکست سختی دادند. یهودیان که شکست سختی از پیامبر و یاران ایشان خوردند، کینه و دشمنی عمیقی از حضرت (ص) به دل گرفتند و بزرگان قبیله برای ضربه زدن به ایشان افسانه سراسر کذب و توهین‌آمیز را ساختند.
محتوای رمان آیات شیطانی
این کتاب، به سبک رئالیسم جادویی، شامل ۹ فصل: جبرئیل فرشته، ماهوند، الوون دئوون، عایشه، شهر پیدا و ناپیدا، بازگشت به جاهلیت، عزرائیل فرشته، شکافتن دریای عرب و چراغ شگفت‌انگیز است. سلمان رشدی در فصل‌های نه‌گانه این کتاب در موارد متعددی به مقدسات اسلامی و قرآن توهین کرده است. او در فصل سوم این کتاب، از پیامبر اکرم به عنوان ماهوند، نامی به معنای تجسم شیطان که در قرون وسطی توسط مخالفان ایشان به کار گرفته می‌شد تا به ایشان تهمت دروغ‌گویی و پیامبر نبودن بزنند، تعبیر کرده است. وی قرآن کریم را آمیزه‌ای از داستان، افسانه و پندارهای شیطانی توصیف کرده و در بخشی از آیات شیطانی، اتهام انحراف اخلاقی به همسران پیامبر (صلی‌الله غلیه وآله) را وارد دانسته و طواف حاجیان بر گرد خانه خدا را به شکل صف طولانی را تشبیه به تصویر مراجعان در انتظار ورود به فاحشه‌خانه کرده است. در این کتاب همچنین برخی صحابه پیامبر از جمله بلال حبشی و سلمان فارسی با تعبیرهایی مانند هیولای سیاه و پدیده پست جهان آدمیت، معرفی شدند.
حکم ارتداد
چهار ماه بعد از چاپ و انتشار جهانی کتاب آیات شیطانی، به آیت‌الله سید روح‌الله موسوی خمینی خبر رسید که چنین کتاب توهین‌آمیزی وارد نشر جهان شده. ایشان نیز پس از اطلاع از کم و کیف و جزییات آن در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۶۷ با اعلام عزای عمومی، طی پیام کوتاهی حکم به خروج سلمان رشدی از دین اسلام و مهدورالدم بودن وی دادند.
ایشان در این حکم نوشتند:«بسمه‌تعالی
... إِنَّا لِلَّٰهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ [بقره–156] 
.
به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می رسانم مؤلف کتاب «آیات شیطانی» که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام می باشند. از مسلمانان غیور می خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آنها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است ان شاء الله. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد ولی خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد. و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
روح الله الموسوی الخمینی».
چند روز بعد در روز بیست و نهم بهمن‌ماه سال 1367 ش، دفتر امام خمینی، اطلاعیه‌ای را خطاب به مسلمانان ایران و جهان در این زمینه منتشر می‌کند و شایعات را در مورد عفو سلمان رشدی پس از توبه، تکذیب می‌کند و بنابر گفته حضرت امام قتل وی را واجب می داند. متن این اطلاعیه را در ادامه می خوانید: «بسمه تعالی [رسانه های گروهی استعماری خارجی به دروغ به مسئولین نظام جمهوری اسلامی نسبت می‌دهند که اگر نویسنده کتاب آیات شیطانی توبه کند حکم اعدام درباره او لغو می گردد. امام خمینی- مدّ ظلّه- فرمودند:] این موضوع صد در صد تکذیب می گردد. سلمان رشدی اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال تمامی همّ خود را به کار گیرد تا او را به دَرک واصل گرداند. [حضرت امام اضافه کردند:] اگر غیر مسلمانی از مکان او مطلع گردد و قدرت این را داشته باشد تا سریعتر از مسلمانان او را اعدام کند، بر مسلمانان واجب است آنچه را که در قبال این عمل می‌خواهد به عنوان جایزه و یا مزد عمل به او بپردازند».
خاطره
حجت‌الاسلام محمدعلی انصاری، رییس موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) در خاطره از واکنش بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، تعریف کرد: «حضور ایشان رسیدم و گفتم آقا، قضیه این کتاب «آیات شیطانی» و قتل‌عام مسلمان‌های هند و پاکستان را که شنیده‌اید. تصمیم شما چیست؟ امام خمینی در پاسخ گفتند: «من همین الان می‌خواستم به شما بگویم که بروید و به دولت بگویید که فردا را عزای عمومی اعلام کند.» بنده هم برای ابلاغ فرمان حضرت امام به هیات دولت رفتم که ساعتی بعد متوجه اعلامیه امام و پخش آن از رادیوی سراسری جمهوری اسلامی شدم.»
خزیدن در سوراخ سلمان رشدی بلافاصله پس از اطلاع از این فتوا به پلیس انگلستان متوسل شد و پلیس این کشور با صرف ماهانه یک میلیون پوند شدیدترین تدابیر امنیتی را برای وی فعال کرد.
اسکاتلندیارد محل اختفای سلمان را طی شش ماه اول بعد از صدور فتوای امام خمینی ۵۶ بار تغییر داد. او از سال ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۲، ۱۳ سال را مخفیانه زندگی کرد.
سلمان رشدی در ماههای ابتدایی صدور حکم ارتدادش توسط امام خمینی(ره) از ترس جانش تظاهر به پشیمانی از نوشتن این رمان کرد. او اما ۲۰ سال بعد در سال ۱۳۸۷ در مصاحبه با یکی از رسانه‌های غربی با وقاحت، گفت: «نه تنها از نوشتن این کتاب پشیمان نیستم بر عکس، از این پشیمانم که چرا کتابی انتقادی درباره سؤالات اساسی مذهبی و فلسفی ننوشتم.»
بخش‌های رمان سلمان رشدی تا به امروز حداقل ۱۸ کتاب نوشت که ۱۳ کتاب وی شامل رمان‌های داستانی است. رمان آیات شیطانی چهارمین کتاب رمان اوست.
این کتاب ۹ فصل مشتمل بر جبرئیل فرشته، ماهوند، الوون دئوون، عایشه، شهر پیدا و ناپیدا، بازگشت به جاهلیت، عزرائیل فرشته، شکافتن دریای عرب، چراغ شگفت‌انگیز است.
او در فصل سوم کتاب از پیامبر اکرم به عنوان ماهوند یاد کرد، نامی به معنای تجسم شیطان که در قرون وسطی توسط مخالفان ایشان به کار گرفته می‌شد تا به ایشان تهمت دروغ‌گویی و پیامبر نبودن بزنند.
قرآن کریم در کتاب او آمیزه‌ای از داستان، افسانه و پندارهای شیطانی قلمداد شد. در بخشی از آیات شیطانی، اتهام انحراف اخلاقی به همسران پیامبر (ص) وارد شد.
نویسنده طواف حاجیان بر گِرد خانه خدا را به شکل صفی طولانی تصویر می‌کند که مراجعان به فاحشه‌خانه، در انتظار ورود به آن هستند.
در این کتاب همچنین برخی صحابه پیامبر از جمله بلال حبشی و سلمان فارسی با تعبیرهایی مانند هیولای سیاه و پدیده پست جهان آدمیت، معرفی شدند.
به فاصله کوتاهی از صدور فرمان مهدورالدم بودن سلمان رشدی، شایعه‌سازان غربی با کمک رسانه‌های‌شان شایعه لغو حکم اعدام در صورت پشیمانی سلمان رشدی را بر سر زبان‌ها انداختند. امام خمینی در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۶۷ در واکنشی تند به شایعات رسانه‌های خارجی بیان کردند: «این موضوع صددرصد تکذیب می‌گردد. سلمان رشدی اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال تمامی همّ خود را به کار گیرد تا او را به دَرک واصل گرداند. اگر غیرمسلمانی از مکان او مطلع گردد و قدرت این را داشته باشد تا سریعتر از مسلمانان او را اعدام کند، بر مسلمانان واجب است آنچه را که در قبال این عمل می‌خواهد به عنوان جایزه و یا مزد عمل به او بپردازند. »
همراهی جهان کتاب آیات شیطانی علاوه بر مسلمانان کشورهای غربی به خصوص مسلمانان انگلیسی موجب خشم مسلمانان ۲۰ کشور دیگر از جمله مسلمانان کشورهای ایران، پاکستان، هند، سودان، افغانستان، لبنان، کنیا، تایلند، تانزانیا، اندونزی، سنگاپور و ونزوئلا شد.
با وجودی که رهبر شیعیان جهان و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران هشت ماه بعد از صدور فتوای مهدورالدم بودن سلمان رشدی چشم از جهان فروبست اما افراد داوطلب مسلمان و غیرمسلمان اجازه ندادند فتوای امام فراموش شود.
محمود مازح
مجریان فتوا اولین داوطلب اجرای حکم امام، مصطفی محمود مازح جوان لبنانی‌الاصل تبعه فرانسه بود. او کمتر از شش ماه بعد از صدور حکم ارتداد در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۶۸ محل اختفای سلمان رشدی در طبقه سوم هتل بورلی هاوس در غرب لندن را شناسایی کرد و برای اجرای حکم در این هتل سکونت کرد. وی در روز سوم اقامتش از زنِ خدمتکار درباره رفت و آمدهای سلمان رشدی سوال کرد و همین کار موجب حساسیت نیروهای امنیتی انگلستان و جلو انداختن عملیات انتحاری شد.
او در روز واقعه، کمربند انفجاری حاوی ماده انفجاری c۴ را به خود بست و با سرعت به طبقه بالا رفت اما به دلیل حساسیت بالای این ماده انفجاری به گرما، به دلیل حرکت سریع مازح و افزایش دمای محیط و بدون او، کمربند قبل از رسیدن مازح به اتاق سلمان منفجر شد و او اولین شهید در راه اجرای حکم سلمان رشدی نام گرفت.
هادی مطر هادی مطر ضارب سلمان رشدی دومین داوطلب اجرای حکم امام خمینی، هادی مطر جوان ۲۴ ساله ساکن شهر نیوجرسی در شرق آمریکاست.
با وجودی که هادی ۱۰ سال بعد از صدور فتوای بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در آمریکا به دنیا آمد اما با اطلاع از حکم امام و جایزه سه میلیون دلاری که به این منظور در نظر گرفته شده است، تصمیم به ترور سلمان رشدی گرفت.
امام خمینی در تاکید مجددی که در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۶۷ بر مهدورالدم بودن سلمان رشدی کرده بود، گفت: «اگر غیرمسلمانی از مکان او مطلع گردد و قدرت این را داشته باشد تا سریعتر از مسلمانان او را اعدام کند، بر مسلمانان واجب است آنچه را که در قبال این عمل می‌خواهد به عنوان جایزه و یا مزد عمل به او بپردازند.»
جراحت رشدی
جراحت سلمان بعد از ترور دوم او با شناسایی سلمان و محل سخنرانیش در شهر نیویورک طرح ترور او با چاقو را ریخت. به این منظور در ساعت ۱۱ صبح روز ۲۱ مرداد ۱۴۰۱ هنگامی به موسسه چاوتوکوا جایی که سلمان رشدی مشغول معرفی کتاب جدیدش بود، رفت و با چاقو ضربات متعددی به او زد اما موفق به کشتن سلمان نشد.
هادی بلافاصله توسط پلیس نیویورک بازداشت و در دادگاه محاکمه شد و به قتل از نوع درجه دو متهم شد اما اندرو ویلی مدیر برنامه کتاب‌هایش در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد که «سلمان احتمالا بینایی یک چشم خود را از دست می‌دهد. اعصاب بازوی او از کار افتاده و کبدش به دلیل ضربه چاقو آسیب دیده است. با وجود ساعت‌ها جراحی، احتمالا قدرت تکلم خود را هم از دست می‌دهد و هم‌اکنون با دستگاه تنفس مصنوعی نفس می‌کشد.»