حکم تاریخی امام خمینی دربارۀ سلمان رشدی
| حکم تاریخی امام خمینی | |
|---|---|
| نام رویداد | حکم تاریخی امام خمینی |
| تاریخ رویداد | 1367 ش |
| روز رویداد | 25 بهمن‌ماه |
| مکان رویداد | |
| عوامل | |
| دلیل اهمیت |
|
| پیامدها |
|
حکم تاریخی امام خمینی
انتشار رمان آیات شیطانی
کتاب آیات شیطانی سلمان رشدی در چهارم مهرماه سال ۱۳۶۷ ش، برابر با ۲۶ سپتامبر ۱۹۸۸م، از سوی انتشارات وایکینگ از مجموعه نشریات پنگوئن در انگلستان و به زبان انگلیسی در ۵۴۷ صفحه و با جلد تصویر رزم دیو سفید چاپ شد این کتاب به هفت زبان عربی، فارسی، انگلیسی، اسپانیایی، آلمانی، چینی و روسی ترجمه و در سراسر جهان پخش شد.
منشاء رمان آیات شیطانی
آیات شیطانی اشاره به افسانه‌ای ساختگی به نام غرانیق دارد. غرانیق جمع غرنوق به معنی پرنده مرغابی است. یهودیان مدینه به دلیل کینه‌ای که از پیامبر اسلام به دل داشتند این داستان وهن‌آلود را درباره پیامبر، همسران و پیروان‌شان ساختند. براساس منابع اسلامی، پیامبر اسلام (ص) پس از پیمان‌شکنی یهودیان بنی قریظه و همکاری با مشرکان مکه، در نبردی تحت عنوان «جنگ احزاب» همراه با یاران‌شان با یهودیان پیمان‌شکن، جنگیدند و آنان را شکست سختی دادند. یهودیان که شکست سختی از پیامبر و یاران ایشان خوردند، کینه و دشمنی عمیقی از حضرت (ص) به دل گرفتند و بزرگان قبیله برای ضربه زدن به ایشان افسانه سراسر کذب و توهین‌آمیز را ساختند.
محتوای رمان آیات شیطانی
این کتاب، به سبک رئالیسم جادویی، شامل ۹ فصل: جبرئیل فرشته، ماهوند، الوون دئوون، عایشه، شهر پیدا و ناپیدا، بازگشت به جاهلیت، عزرائیل فرشته، شکافتن دریای عرب و چراغ شگفت‌انگیز است. سلمان رشدی در فصل‌های نه‌گانه این کتاب در موارد متعددی به مقدسات اسلامی و قرآن توهین کرده است. او در فصل سوم این کتاب، از پیامبر اکرم به عنوان ماهوند، نامی به معنای تجسم شیطان که در قرون وسطی توسط مخالفان ایشان به کار گرفته می‌شد تا به ایشان تهمت دروغ‌گویی و پیامبر نبودن بزنند، تعبیر کرده است. وی قرآن کریم را آمیزه‌ای از داستان، افسانه و پندارهای شیطانی توصیف کرده و در بخشی از آیات شیطانی، اتهام انحراف اخلاقی به همسران پیامبر (صلی‌الله غلیه وآله) را وارد دانسته و طواف حاجیان بر گرد خانه خدا را به شکل صف طولانی را تشبیه به تصویر مراجعان در انتظار ورود به فاحشه‌خانه کرده است. در این کتاب همچنین برخی صحابه پیامبر از جمله بلال حبشی و سلمان فارسی با تعبیرهایی مانند هیولای سیاه و پدیده پست جهان آدمیت، معرفی شدند.
حکم ارتداد
چهار ماه بعد از چاپ و انتشار جهانی کتاب آیات شیطانی، به آیت‌الله سید روح‌الله موسوی خمینی خبر رسید که چنین کتاب توهین‌آمیزی وارد نشر جهان شده. ایشان نیز پس از اطلاع از کم و کیف و جزییات آن در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۶۷ با اعلام عزای عمومی، طی پیام کوتاهی حکم به خروج سلمان رشدی از دین اسلام و مهدورالدم بودن وی دادند.
ایشان در این حکم نوشتند:«بسمه‌تعالی
... إِنَّا لِلَّٰهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ [بقره–156] 
.
به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می رسانم مؤلف کتاب «آیات شیطانی» که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام می باشند. از مسلمانان غیور می خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آنها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است ان شاء الله. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد ولی خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد. و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
روح الله الموسوی الخمینی».
چند روز بعد در روز بیست و نهم بهمن‌ماه سال 1367 ش، دفتر امام خمینی، اطلاعیه‌ای را خطاب به مسلمانان ایران و جهان در این زمینه منتشر می‌کند و شایعات را در مورد عفو سلمان رشدی پس از توبه، تکذیب می‌کند و بنابر گفته حضرت امام قتل وی را واجب می داند. متن این اطلاعیه را در ادامه می خوانید: «بسمه تعالی [رسانه های گروهی استعماری خارجی به دروغ به مسئولین نظام جمهوری اسلامی نسبت می‌دهند که اگر نویسنده کتاب آیات شیطانی توبه کند حکم اعدام درباره او لغو می گردد. امام خمینی- مدّ ظلّه- فرمودند:] این موضوع صد در صد تکذیب می گردد. سلمان رشدی اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال تمامی همّ خود را به کار گیرد تا او را به دَرک واصل گرداند. [حضرت امام اضافه کردند:] اگر غیر مسلمانی از مکان او مطلع گردد و قدرت این را داشته باشد تا سریعتر از مسلمانان او را اعدام کند، بر مسلمانان واجب است آنچه را که در قبال این عمل میخواهد به عنوان جایزه و یا مزد عمل به او بپردازند».
واکنش‌ها
==اتحادیه اروپا==ی پس صدور فتوای امام خمینی در ۲۵ بهمن‌ماه سال ۱۳۶۷ ش، ۱۴ فوریه سال ۱۹۸۹ م، مبنی بر حکم قتل سلمان رشدی، نویسنده هندی‌تبار انگلیسی کتاب موهن آیات شیطانی، اتحادیه اروپا واکنش شدید و موضع‌گیری تندی در مقابل آن داشت. پارلمان اروپا در استراسبورگ قطعنامه‌ای به تصویب رساند و طی آن از دوازده دولت عضو خواست تا به تهران اعلام کنند، اگر به تهدیدات خود عمل نمایند، تدابیر جدی علیه منافع ایران اتخاذ خواهد شد. وزیران امورخارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در اول اسفندماه سال 1367 ش، 20 فوریه سال ۱۹۸۹ م، بیانیه‌ای انتشاردادند و در آن تهدید به قتل سلمان رشدی را غیر قابل قبول دانستند و اقدامی مخالف با منشور ملل متحد و بی حرمتی به اصول و مقررات بین المللی اعلام کردند. واکنش فوری اتحاریه اروپا نسبت به فتوای صادره تصمیم واقدام مشترکی در سه زمینه بود:
- احضار سفرای دولت‌های عضو از تهران و کاهش سطح روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران؛
- لغو ملاقات و بازدید مقامات دو طرف در سطح وزیران و معاونان آنها؛
- تقلیل همکاری های اقتصادی و کاهش واردات کالا ازایران.
پس از قطع روابط سیاسی ایران و انگلستان در ۱۵ اسفندماه سال ۱۳۶۷ ش، ۵ مارس سال ۱۹۸۹ م، دولت آلمان نیز در حمایت از انگلستان اجرای موافقتنامه فرهنگی با ایران را که در آبان‌ماه سال ۱۳۶۷ ش، نوامبر سال ۱۹۸۸ م، امضا شده بود، به حالت تعلیق در آورد. انگلستان می‌کوشید تا با توسعه مسئولیت حمایت از سلمان رشدی به بقیه کشورهای اروپایی بویژه دو عضو موثر آن یعنی آلمان و فرانسه، هم به اعمال محدودیت و فشار علیه ایران از سوی اتحادیه تاکید نماید و هم خود را یک جانبه در این مساله درگیر نسازد. نهایتا این کشورها درمقابل پایمردی و استقامت ایران وپشتیبانی جهان اسلام کوتاه آمده و سفرای این کشورها که با سر و صدا ایران را ترک کرده بودند، یکی یکی و بی سرو صدا به جمهوری اسلامی ایران بازگشتند.