تمیمیه
تَمیمیّه (یا: زُراریه) از فرق غلات شیعه و منسوب به زرارة بن اَعیُن تمیمی ( ـ ۱۵۰ق). به همین دلیل زراریه هم خوانده می شوند.
به عقیدۀ اینان علم و قدرت و حیات و سمع و بصر برای خداوند حادث است و از ازل با او نبوده، بلکه حق تعالی این صفات را بعدها برای خود خلق کرده است. این فرقه در باب امامت «واقفی»اند و امامت را تا امام هفتم می‌پذیرند و او را قائم آل محمد می‌دانند و بر آن‌اند که روزی ظهور خواهد کرد. ظاهراً فرقۀ تمیّه، از غُلات شیعه و فرقه‌ای منشعب از فرق ۲۳گانۀ سبائیه، همان فرقۀ تمیمیّه و تصحیف آن است.
ز فرق غلات و مشبهه ٔ شیعه. از اصحاب زرارهبن اعین می باشند و بهمین سبب زراریه هم نامیده می شوند. این فرقه علم و قدرت و حیات و سمع و بصر را برای خدای تعالی حادث می دانستند و در باب امامت نیز از واقفه بودند. (از خاندان نوبختی تألیف عباس اقبال ص 253).
يا «زراريه» از غلاة و «مشبّهه»، پيروان زرارة ابن اعين تميمى در گذشته در 150 هجرى هستند. او علم قدرت و حيات و سمع را براى خداى تعالى حادث مىدانست و در باب امامت از «واقفه» بود. كشى مىنويسد: زرارة «1» در حدود سال 80 هجرى در دار الوليد كوفه مىزيست و از حواريين امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) بود. نجاشى مىنويسد كه: زرارة بن اعين بن سنسن، بنده آزاد كرده بنى عبد اللّه بن عمرو بن سمين بن اسعد بن همام بن مرة بن وهل بن شيبان بود و مردى قارى و فقيه و متكلم و شاعر و اديب بود. ابو جعفر محمد بن على بن حسين بن بابويه گفت: كتبى از زراره درباره استطاعت، جبر ديدم. كتاب «الاستطاعه و الجبر» تأليف زرارة است. شيخ طوسى در «الفهرست» مىنويسد: نام وى عبد ربه، مكنى به ابو الحسن و مردى احول بود و در اصل بندهاى رومى بود كه او را مردى از __________________________________________________
(1)- زرارة بن اعين شيبانى، از اصحاب حضرت باقر و حضرت صادق عليهما السلام بود و از بزرگترين رجال تشيع، در فقه و حديث و تفسير و كلام مشهور، و از اعاظم محدثين شيعه است. مرحوم شيخ عباس قمى، منتهى الآمال، ابن نديم، الفهرست، ريحانة الادب، ج 2، ص 371.
فرهنگ فرق اسلامى، متن، ص: 124
بنى شيبان آزاد كرد و جدّ وى سنسن در روم، راهب بود. وى برادرانى داشت كه يكى از ايشان حمران نحوى و دو ديگر بكير بن اعين و عبد الملك بن اعين بودند. مامقانى مىنويسد: از احاديثى كه از او روايت مىكنند معلوم مىشود كه اخبار او سخت ضعيف السند است. از اخبار وارده در ذمّ او آن است كه پس از وفات حضرت صادق (ع) زراره پسرش عبيد را به مدينه فرستاد تا جانشين آن حضرت را بشناسد. چون مرگ او فرا رسيد قرآن را در دست گرفت و گفت: هركس كه امامتش اين مصحف را ثابت كند امام من است. گويند كه: بمرد و اعتقاد به امامت حضرت امام موسى كاظم (ع) نداشت ولى مامقانى اين خبر را رد مىكند و گويد: زراره در اصل «سنى» و از فقهاى عامّه بود و سپس به مذهب حق كه «شيعه» باشد هدايت يافت. گويند: زراره مردى خوشصورت و فربه و سفيد بود و چون به نماز جمعه مىرفت بر سر كلاهى سياه داشت و سجاده را در پيش چشم خود پهن مىكرد و در دست او عصايى بود و مردم در دو صف ايستاده به هيأت او مىنگريستند. متكلّمان شيعه از شاگردان اويند و گويند نود سال بزيست.