الاقتصاد فی الاعتقاد (کتاب)
| نام نویسنده | ابو حامد غزالى |
|---|---|
| موضوع | اسلام ـ کلام |
| زبان کتاب | عربى |
| ناشر | دار الکتب العلمیه |
| سال نشر | 1409 ق |
| تعداد جلد | تک جلدی |
| مکان چاپ | بیروت - لبنان |
الاقتصاد فی الاعتقاد، از تألیفات امام محمد غزالى در موضوع علم كلام براى بیان عقائد در مورد توحید، نبوت، معاد و امامت است. ایشان این كتاب را در قرن پنجم و در حدود سال‌هاى 488 و 481 نوشته است.
معرفی اجمالی
غزالى در این كتاب را با چهار مقدمه شروع كرده است كه بیان اهمیت علم كلام و جایگاه عقل در شریعت اسلامى از آن جمله مى‌باشند. در این مقدمه ایشان به همسویى عقل و دین اشاره مى‌كند و این را از ویژگى‌هاى اسلام مى‌شمارد، مى‌گوید: شرع منقول و عقل معقول در راستاى هم هستند. ابوحامد غزالى در مقدمه دوم از كتاب، انسان‌ها را به لحاظ اعتقادى به چهار دسته تقسیم مى‌كند كه عبارتند از:
- جماعتى كه به خدا ایمان دارند و رسالت پیامبر خاتم(ص) را پذیرفته‌اند.
- عده‌اى كه از اسلام اعراض كرده‌اند و كافر گشته و اهل بدعت‌اند.
- كسانى كه اعتقادات تقلیدى دارند كه شبهات بوجود آمده در دین اینها كه انسان‌هایى سالم و معتقد هستند، باید با علم كلام حل شود.
- گمراهان و اهل ضلالتى كه زمینۀ پذیرش حق را دارند و مى‌شود با علم كلام اینها را به راه راست هدایت نمود.
ایشان می‌گوید:امام باید داراى ویژگى‌هایى؛ چون كفایت، علم، ورع و قریشى بودن باشد. او آخرین ویژگى؛ یعنى قریشى بودن را از این حدیث نبوى كه مى‌فرماید: الائمة من قریش بدست آورده است. او معتقد است که امام به یكى از سه صورت انتخاب مى‌شود:
- تنصیص از سوى پیغمبر اكرم(ص).
- تنصیص از سوى امام قبلى.
- تفویض از سوى كسى كه صاحب منزلت است كه موجب مى‌شود، دیگران از او پیروى كنند.
البته ابوحامد غزالى با این كه تنصیص از سوى پیامبر(ص) را یكى از راه‌هاى شناخت امام مى‌داند؛ ولى قائل است كه از سوى پیامبر(ص) هیچ نصى راجع به امامت خلفاى راشدین و امیرالمؤمنین على(ع) نرسیده است و بدین ترتیب در اینجا غزالى جانشینى على بن ابى‌طالب(ع) را با نص پیغمبر اكرم(ص) را رد مى‌كند.
منبع
کتاب الاقتصاد فی الاعتقاد.