شبیبیه

شبيبيه‏ از فرق خوارج و پيروان شبيب بن يزيد بن نعيم بن قيس شيبانى بودند.

موسس

شبیب بن یزید بن ابی نعیم شیبانی، از بزرگان خوارج و از شجاعان زمان خویش بوده است.

تاریخچه

کنیه شبیب، ابوالحصارى بود. وی از ابطال( جنگاوران) عرب و دشمنان بنى اميه به شمار مى ‏رفت. وی پس از صالح بن المسرّح که در اثر شدت جراحات کشته شد، فرماندهی خوارج را برعهده می گیرد و پس از جنگ هایی، کوفه را فتح و حجاج را در مقر خویش محاصره می کند. عبدالملک بن مروان در دفاع از حجاج، نیروهای کمکی از شام می فرستد و آنان پس از جنگی بسیار سخت، لشگریان شبیب را شکست می دهند. وی ابتدا به اهواز و سپس به کرمان می گریزد، اما پس از دو ماه باز گشته این بار طی جنگی در منطقه دُجیل (به معنای دجله کوچک: رودخانه ای که از اصفهان آغاز شده و در اطراف آبادان به خلیج فارس ریخته می شود) غرق می شود. غزاله مادر شبیب و به نقلی همسرش، زنی بسیار شجاع معرفی شده است که ظاهرا همراه با شبیب کشته می شود. در منابع دیگر نیز آورده اند: مروان كه از سوى برادرش عبدالملك مروان بر عراق و موصل حکومت می کرد، شورش کرد و بشر، حارث بن عمير را به نبرد او فرستاد. مداينى نقل می کند که صالح بر حجاج بن يوسف خروج کرد و حجاج، حارث بن عمير را به جنگ وى فرستاد و جنگى در ميان ايشان جلوی دژ جلولا روى داد و صالح در این جنگ زخمی شده و گریخت. وی از این زخم جان به در نبرد، اما قبل از آن شبيب را به جانشینی خود برگزید و گفت که او مردى دلاور و فقيه است. شبيب هزار مرد از خوارج صالحيه گرد آورد و با ايشان بر سرزمين كسكر( مکانی در غرب دجله) و مداين چيره گشت و حجاج، عبيد ابوالمخارق متبنى را با هزار سوار به جنگ او فرستاد، شبيب او را شكست داد. پس از وى، عبدالرحمن محمد اشعث را به تعقیب او فرستاد، اما شبیب او را نیز گريزان کرد. پس از او، حجاج عتاب بن ورقا تميمى را فرستاد، او نيز كشته شد. در طی دو سال بيست لشكر حجاج از شبیب شكست خوردند. شبى وى با هزار نفر از خوارج به كوفه شبيخون زد و مادرش غزاله و زنش جهيزه و دويست تن از زنان خوارج كه هر يك نيزه ‏اى در دست و شمشيرى بر كمر داشتند، همراه او بودند. وی شبانگاه به مسجد كوفه رفت و مسجدنشينان را به قتل رساند. مادرش بالای منبر رفت و خطبه خواند. چون لشكريان حجاج پراكنده بودند، وى تمام شب را در سراى خود ماند تا سپاهيان گرد او جمع شدند. شبيب با ياران خود نماز گزارد و در دو ركعت نماز صبح، سوره بقره و آل عمران را خواند. پس حجاج با هزار تن از راه رسید و دو گروه در بازار كوفه به نبرد پرداختند تا آن كه بيشتر ياران شبيب كشته شدند و وى با كسانى كه مانده بودند، به شهر انبار گريخت. حجاج، سفيان بن ابرد كلبى را با سه هزار تن به تعقيب او فرستاد. سفيان كنار رود دجيل منزل کرد. در آن هنگام، شبیب با اسب از روی پل عبور می کرد. شبیب دستور داد تا ریسمان نگه دارنده پل را پاره کردند و شبیب همراه با اسبش به داخل رودخانه سقوط کرد و در آب غرق شد. افرادی که این منظره را تماشا می کردند نقل می کنند که شبیب در همان حال می گفت که: «ذلك تقدير العزيز العليم» يعنى: اين سرنوشتى است كه خداوند ارجمند دانا از پيش تقدیر کرده بود. پس از مردن وى، یارانش در آن سوی رودخانه با مادرش بیعت کردند، اما سفیان دستور داد تا پل را به حال اول باز گردانده با لشکریانش به آن سوی پل رفتند و خوارج باقی مانده از لشکر شبیب را همراه با مادرش به قتل رساندند. به د ستور سفیان غواصان جسد شبیب را از آب خارج کرده سرش را قطع کردند و آن را همراه با دیگر اسیران نزد حجاج فرستادند.

عقاید

شبيبيه در خلافت فرقى بين زن و مرد نمى‏ گذاشتند و امامت زنان را نيز جايز مى دانستند چنان كه شبيب مادرش غزاله را جانشين خود كرد. این فرقه هر زن یا مرد مسلمانی که قائم به شمشیر باشد را لایق خلافت و امامت می دانستند. گروهی این فرقه را از مرجئه خوارج خواندند و علت را سکوت این فرقه در ماجرای صالح بن مسرح دانسته‌اند. همچنین آورده اند که شبیبیه به قدر و جبر اعتقادی نداشتند.