الاقتصاد فی الاعتقاد (کتاب)
| نام نویسنده | ابوحامد غزالى |
|---|---|
| موضوع | اسلام ـ کلام |
| زبان کتاب | عربى |
| ناشر | دار الکتب العلمیه |
| سال نشر | 1409 ق |
| تعداد جلد | تک جلدی |
| مکان چاپ | بیروت - لبنان |
الاقتصاد فی الاعتقاد، از تألیفات امام محمد غزالى در موضوع علم کلام براى بیان عقائد در مورد توحید، نبوت، معاد و امامت است. ایشان این کتاب را در قرن پنجم و در حدود سال‌هاى 488 و 481 نوشته است.
معرفی اجمالی
غزالى در این کتاب را با چهار مقدمه شروع کرده است که بیان اهمیت علم کلام و جایگاه عقل در شریعت اسلامى از آن جمله مى‌باشند. در این مقدمه ایشان به همسویى عقل و دین اشاره مى‌کند و این را از ویژگى‌هاى اسلام مى‌شمارد، مى‌گوید: شرع منقول و عقل معقول در راستاى هم هستند. ابوحامد غزالى در مقدمه دوم از کتاب، انسان‌ها را به لحاظ اعتقادى به چهار دسته تقسیم مى‌کند که عبارتند از:
- جماعتى که به خدا ایمان دارند و رسالت پیامبر خاتم(ص) را پذیرفته‌اند.
- عده‌اى که از اسلام اعراض کرده‌اند و کافر گشته و اهل بدعت‌اند.
- کسانى که اعتقادات تقلیدى دارند که شبهات بوجود آمده در دین اینها که انسان‌هایى سالم و معتقد هستند، باید با علم کلام حل شود.
- گمراهان و اهل ضلالتى که زمینۀ پذیرش حق را دارند و مى‌شود با علم کلام اینها را به راه راست هدایت نمود.
ایشان می‌گوید:امام باید داراى ویژگى‌هایى؛ چون کفایت، علم، ورع و قریشى بودن باشد. او آخرین ویژگى؛ یعنى قریشى بودن را از این حدیث نبوى که مى‌فرماید: الائمة من قریش بدست آورده است. او معتقد است که امام به یکى از سه صورت انتخاب مى‌شود:
- تنصیص از سوى پیغمبر اکرم(ص).
- تنصیص از سوى امام قبلى.
- تفویض از سوى کسى که صاحب منزلت است که موجب مى‌شود، دیگران از او پیروى کنند.
البته ابوحامد غزالى با این که تنصیص از سوى پیامبر(ص) را یکى از راه‌هاى شناخت امام مى‌داند؛ ولى قائل است که از سوى پیامبر(ص) هیچ نصى راجع به امامت خلفاى راشدین و امیرالمؤمنین على(ع) نرسیده است و بدین ترتیب در اینجا غزالى جانشینى على بن ابى‌طالب(ع) را با نص پیغمبر اکرم(ص) را رد مى‌کند.
منبع
کتاب الاقتصاد فی الاعتقاد.