سعید بن محمد باعلی باعشن
| نام | سعید بن محمد باعلی باعشن یمانی شافعی |
|---|---|
| نامهای دیگر | سعید باعشن |
| درگذشت | 1270ق |
سعید بن محمد باعلی باعشن (المتوفى 1270 هـ/ 1854) عالم دینی و فقیه شافعی یمانی است، از مهم ترین امامان مکتب شافعی در قرن سیزدهم هجری قمری[۱] و از مهم ترین علمای حضرموت به شمار می رود. برای دریافت و طلب علم بسیار به او مراجعه می‌کردند. بسیاری از علما و فقها شاگردی او را کرده اند.
نسب و عشیره
او از خاندان آل باعشن است و مفتی حضرموت عبدالرحمن بن عبیداللّه السقاف آنان را ستود و گفت: «آل باعشن خانه علم و درخت فضیلت و پرورشگاه صلاح و رستگاری است»[۲].یکی از بیوت ریشه دار منطقه دوعن است که این روستا به دلیل جایگاه علمی این خاندان مشهور شده است و همانطور که گفته شد نسب آنها به محمد بن عبدالرحمن بن ابی‌بکر می رسد [۳].
تولد و تربیت
شیخ سعید در اوایل قرن سیزدهم هجری در روستای معروف رباط باعشن در دره دوعن ایمن به دنیا آمد. او در خانواده ای علمی تربیت مناسبی را دریافت و تحت تعلیم شیوخ روستای خود قرار گرفت، از این رو به حفظ قرآن، خواندن احادیث و مهمترین کتب علمی پرداخت. سپس در حدود سال 1220 هجری قمری برای طلب علم عازم مصر شد.
اساتید
او نزد اساتید بسیاری در حضرموت یمن و مصر کسب علم کرد که از آن میان می توان به: عبدالله بن حجازی الشرقاوی[۴] و إبراهیم بن محمد الباجوری[۵]اشاره کرد.
شاگردان
بسیاری از مشاهیر و بزرگان فقها و علمای حضرموت نزد او شاگردی کرده اند که بعضی از آنان عبارتند از: صالح بن عبدالله العطاس[۶]
عبدالله الهدار بن طه الحداد
أحمد بن محمد المحضار
علی بن أحمد باصبرین
عمر بن حسن بن عبدالله الحداد
عیدروس بن عمرالحبشی[۷]
طاهر بن عمرالحداد
عبدالله بن عمر باناجة
سعید بن عبدالله بادکوک[۸]
محمد بن حسن البار
مکانته العلمیة
جایگاه علمی
او کتاب‌هایش را برای شاگردانش می‌خواند و عباراتش را برای ایشان توضیح و تفسیر می‌نمود. طلاب علوم در مدرسه محله الفتح و الامداد واقع در شهر شبام بودند. اگر در علم فقه می خواستند عمیق‌تر وارد شوند به سراغ او می‌رفتند تا بهره‌مند شوند. در آثار متأخر او بسیار مورد توجه علما بوده و از آن سخن به میان آورده اند، به‌ویژه از «بشرى کریم» که به بعضی از آنها اشاره می شود:
بکری شطا الدمیاطی در حاشیه «إعانة الطالبین على فتح المعین»
علوی بن أحمد السقاف در کتاب «ترشیح المستفیدین على فتح المعین»
صالح بن محمد بافضل در حاشیه «المسلک القویم»
محمد محفوظ بن عبدالله الترمسی در کتاب «موهبة ذی الفضل»
محمد بن عبدالله الجردانی در کتاب «فتح العلام» و«مفید العوام»
علی بن أحمد باصبرین در کتاب «إثمد العینین فی اختلاف الشیخین»ابن حجر الهیتمی والشمس الرملی
آثار
شیخ سعید آثار گرانقدری در علم فقه، توحید و نحو بر جای گذاشته است که بعضی از آنان عبارتند از:
«المواهب السنیة بشرح المقدمة الحضرمیة»
«بشرى الکریم بشرح مسائل التعلیم»
«مواهب الدیان شرح فتح الرحمن»
«سلم الطلاب شرح قلائد الإعراب»
«بهجة الطلاب شرح قلائد الإعراب»
«التحفة السنیة شرح العمریطیة»
«مفتاح السعادة»
وفات
او در شب سه‌شنبه به وقت طلوع فجر در اول جمادی الاخره سال ۱۲۷۰ هجری قمری/ ۱۸۵۴ درگذشت و در همان روستا در قبرستانی به نام سیده به خاک سپرده شد[۹].
پانویس
- ↑ التقریرات السدیدة فی المسائل المفیدة ص 35
- ↑ فی کتابه الشهیر إدام القوت (73/ص)
- ↑ کتاب الدر والیاقوت فی بیوتات عرب المهجر وحضرموت الجزء الثانی
- ↑ (الخلاصة الشافیة فی الأسانید العالیة) خ ورقة (6/ب) للعلامة علوی بن طاهر الحداد
- ↑ کما صرح الشیخ سعید باعشن فی کتاب (مواهب الدیان) ص 27
- ↑ کتاب (تاج الاعراس) (628-627 /1)
- ↑ کتاب (عقد الیواقیت الجوهریة) (47/2)
- ↑ توجد منه نسخة بمکتبة الأحقاف تحت رقم (2547)
- ↑ سعید بن محمد باعشن